Video

Transkript

Uzaylı medeniyetlerini

düşündüğümüzde uzayın büyüklüğüne

uzaktaki gezegenlere bakmaya meğilliyiz

ama başka bir inanılmaz büyüklükte hakkında pek

düşünmemiş olabileceğimiz bir boyut daha var:

Zaman.

Son yüz milyonlarca yıl içinde

dünyada varolmuş başka türler olabilir miydi?

yerli teknolojiye sahip yükselmiş ve yok olmuş bir tür ve onlar

veya onların yaptığı yapıtlar ayaklarımızın altına gömülmüş olabilir mi?

bilimin bu konuda söyleyecek neyi var?

ve bize etkileri nelerdir?

Özetle Kurzgesagt Çevirmen:Talha Bekir Çetin

Dünyada yaşam 4 milyar yıldır var

Beş yüz kırk milyon yıl önceki kambriyen patlaması hayvanlar çağını

müjdeleyene kadar çoğunlukla tek hücreli organizmalar vardı

yerli uzaylılarımız için devasa bir zaman zaman penceresi

onları nerede arayabiliriz? ve ne bulmayı umabiliriz?

ne yazık ki bakabileceğimiz tek bir medeniyet var:

kendimiz

anatomik olarak modern insanlar 300 bin yıl öncesi civarında ortaya çıktı

ve muhtelemen küçük gruplar halinde avcı toplayıcı

olarak yaşayıp yavaşca dünyaya yayıldılar

ilerleyişin yavaş ve hayat tarzımızın pek değişmemesine

rağmen karışık yerel patlamalar olmuş olabilir

On bin yıl öncesine kadar ziraat devrimi yaşam tarzımızı sonsuza kadar

değiştirip nufusun ve teknolojinin gelişmesine olanak tanıyana kadar

sadece hayvanlar ile kültür ve uzaydan görünecek yapılardan ziyade

gezegenin yüzünü değiştirip ormanları temizledik

ve nefes kesen hızda ve büyüklükte şehirler ile tanrılarımız için tapınaklar yaptık

Üç yüz yıl öncesine kadar sanayici bir tür haline geldik ve bir kez daha

sayımız katlanarak büyürken dünya üzerindeki etkimiz de büyüdü

300bin yıllık uzun tarihimizin 3 aşaması olduğunu söyleyebiliriz

Tarihimizin %97 oranında avcı toplayıcı

%2.9 oranında çiftci

ve %0.1 oranında sanayiciyiz

ve yine de dünya üzerinde çok yeniyiz

en sağlam şey bile jeolojik zaman çizgisinde dayanıklıklığını kaybeder

En eski yüzey ölçekli alan necef çölünde bulunur

1.8 milyon yaşında bir kuraklık

Daha eski her şey ya toz oldu ya tersine döndü ya yerin

altında ya da okyanus veya buzlar tarafından örtüldü

Bizim çağımız,Antroposen bir kaç milyon yılın

içinde ancak bir kaç santimlik kalınlıkta bir tabaka olur

Bizden önce uzaylılar varsa ve onlar da bu üç

aşamadan geçtiyse onlardan geriye ne kalırdı?

kendimize bakarak yerli uzaylılar hakkında ne öğrenebiliriz?

Avcı&Toplayıcı uzaylılar

Aslında son bir kaç milyon yılda avcı toplayıcı uzaylıların olduğunu biliyoruz.

atalarımız homo erectus ve kuzenleri neanderthaller veya denisovanlar ve

muhtelemen daha bulmadıklarımız ya da sonsuza kadar zamana kaybettiklerimiz

vucutlarının aletlerinin ve silahlarının

hatta sanatlarının bile parçalarını bıraktılar

bize o kadar uzak geçmişte yaşamamış olmalarına rağmen ne kadar uzun süre var

olduklarını ve onlardan geriye kalanların ne kadar az olduğunu göz önünde bulundurarak

başkalarının da olduğunu düşünmek çok kolay

konuşup ateş yakıp alet kullanan sanatı ve kültürü olan bizim gibi zeki hayvanlar

son 2 milyon yıldır homininiler avcı toplayıcı olarak yaşadı

yani bu uzaylılar teknoloji ağacında hiç ilerlememiş olsaydı

yüzlerce farklı tür hiçbir iz bırakmadan yok olurdu

yapıtları ilk önce biyolojik ve sonra jeolojik süreçlere yem olurdu

en kötü ihtimalle binlerce yıl sonra bulunacak kesinlikle hiçbir şey bırakmazlardı

ama fosillere ne demeli?

dinazor videomuzda fosilleşme sürecinin ne kadar

düşük ihtimalli olduğundan daha detaylı bahsettik

ama özetle:Dünyanın yüzbinlerce yıllık tarihi

başına sadece avuç dolusu iyi fosil elde ediyoruzl

yani bu insanların fosillerini kolayca gözden kaçırabiliriz ama elimizde olsaydı

bile onları herhalde avcı toplayıcı olarak tanımlayamazdık

Tarımsal&İmparatorluk uzaylıları

insanlara yeniden bakarsak tarımsal toplumlar daha fazla kazılmayı ve bulunmayı bekleyen şeyler bıraktı çünkü daha

sofistike, sağlam materyallerden yapılan aletler kullandılar ve milyonları besleyip daha fazla yapıt bırakmaları gerekiyordu

çiftcilik onlara uzmanlaşma ve teknoloji geliştirmeye yazı

yazmaktan yön bulmaya mimarlığa ve hükümet kurmaya olanak sağladı

bin yıldan fazla sürede şehir devletleri krallıklara ve

imparatorluklara dönüştü. bazıları düşmeden önce bin yıl hüküm sürdü

inşa ettikleri binaların ya da anıtların çoğu hala ayakta

ve onların izleri bir kaç bin yıl daha buralarda olacak

bazılarının sadece yerde hatları kalacak ama

gelecekteki arkeologlar’a hala tanınır olacaklar.

piramidller kireçtaşından yapılma devasa yığınlar

ki muhtemelen 100binlerce yıl buralarda olacaklar.

Ve tarım ve imparatorluk döneminde yaşayan büyük insan popülasyonunun sayesinde onlar

kaybolmadan bir kaç milyon yıl içinde daha

fazla fosil ve yapıt keşfetmeyi bekleyebiliriz

son bir kaç milyar yılda dünya üzerinde bir yerli uzaylı medeniyetinin yaşamadığını

rahatlıkla söyleyebiliriz çünkü diğer türlü bıraktıkları bir şeyi bulurduk

bu hala yüz miyonlarca yıllık bir zaman penceresi bırakıyor

karışık yaşamın ortaya çıkısına bir şey söyleyemeyeceğimiz yıllara dönelim

eğer antik roma ve çin seviyesinde Sanayicilikten önceki imparatorluklar

ve toplumlar varsa büyük ihtimalle iz bırakmadan kaybolurlardı

aletleri hatta ileri seviyedeki metalleri çürüyüp giderdi.

eğer kanal kazsalar ormanları temizleseler ve şehirler kursalardı

izlerini doğadan ayırt etmek çok zor olurdu

belki bir zamanlar taş ve tahtadan yapılma bataklıktaki ve göllerdeki

etkileyici şehirleri işgal eden bir kafadan bacaklı bir imparatorluk vardı

Mühendisleri toprakları ıslak şehirler kurmak için sel bastırıp,

şairleri şiirleri renkli dillerde okurdu

belki de hiç endüstriyelleşmediler belki de toplumları çok sabit

veya yeteri kadar yenilikçi değillerdi ya da hiç şansları olmadı

meteor,salgın hastalık veya buz çağı gibi tek bir olay medeniyetlerini silmiş

yumuşak bedenleri çürürken tapınaklarını yer altında bırakmış olabilir

ne yazık ki elimizde böyle bir uygarlığa dair en ufak bir kanıt bile yok

en iyi ihtimalle bir kaç milyon yıl sonra başarıları hiçliğe karışmış olurdu

Endüstriyel&yerli uzaylılar

insanlık gibi bugünkü endüstriyel medeniyetlere ne demeli

insanların birden pandemi ,kozmik ışınlar ya da

onun gibi bir şey yüzünden aniden yok olduğunu hayal edin

geriye ne kalırdı?

Gezegen üstündeki etkimiz atalarımızınkinden daha büyük seviyede

fosil kayıtları muazzam bir vahşi yaşam neslinin tükenişini ve fosillerin patlamasını

insanlarla ilişkilendirilmiş fare,inek,domuz,tavuk gibi hayvanları gösterecek

Atalarımızın yapıları gibi gökdelenler,sokaklarımız ve sabit

sürücülerimiz basitce bir kaç bin yıl içinde kırıntılara ufalanacak

ama her yerde çok insan olmasından dolayı aniden gelen sonumuzdan

bir kaç bin yıl sonra varoluşumuza dair net ipuçları olurdu

Sanayici yaşam tarzımızın yan ürünleri bizi yüz milyonlarca yıl ele verebilir

Büyük miktarlarda yapay gübre kullanıyoruz ki bu da toprakta

depolanan dünyanın nitrojen akışını yeniden yönlendiriyor

metalleri ve nadir bulunan dünya elementlerini kazmak uzun

süreli yaralar bırakıyor ve dünyanın doğal kaynaklarını tüketiyor

Okyanuslarımızı denizin tabanına doğru yollarını bulacak ve

varlığını yüz miyonlarca yıl koruyacak plastiklerle doyuruyoruz

Radyoaktif elementler ve onların çürüklerinin izleri var, laboratuvar ve silahların dışında doğal olarak bulunmayan elementler

ve tabii ki kısa sanayi tarihimizde havadaki co2 miktarını büyük miktarlarda fosil

yakıtları yakarak ve okyanusların asit oranını arttırarak ve benzeri şeylerle değiştirdik

Halihazırda jeolojik kayıtlarda bir iz bırakmış olabiliriz

Şimdiye kadar endüstriyel uzaylılara dair biz iz bulamadık.

ne garip kimyasallardan oluşan tabakalar ne de yeri değiştirilmiş elementler.

Ne de bir zamanların büyük uluslarının başlattığı nükleer savaşa dair radyoaktif tabakalar görüyoruz

fosil kayıtlarında büyük bir yok oluş ve devasa dönüşümler

görüyoruz ama doğal yollarla meydana gelmediklerine dair bir kanıt yok

ve ironik olarak burada ilginç bir sorunla karşılaşıyoruz.

eğer sanayici toplumlar eko sistemi kendi yok oluşlarına neden olacak kadar baskılarlarsa o kadar da

uzun süre var olmayacaklar ama eğer sürdürülebilir olurlarsa jeolojik kayıtlarda etkileri ufacık olabilir

eğer geçmişteki sanayici medeniyetler yok olmadan önce sürdürülebilir

olsaydı ufacık da olsa onları bilme şansımız olabilirdi

her halükarda yüz milyonlarca yılın ardından bu işaretler çok ince

ve üstünden çok geçilmiş olabilir ya da doğal olarak yorumlanabilir.

iki milyon yıl önce sanayici bir uzaylı medeniyeti

yaşamış ve yüz bin yıl ömür sürmüş olsa bile,

sanayici insanlardan 300 kat fazla olsa da yine de

jeolojik kayıtlarda gözden kaçırmak kolay olabilirdi

her halükarda bunların hepsi tahmin.

en sonunda zekamızı kendimizi kör noktalarımıza

dair herhangi bir şey bildiğimize inandırmaya kullanmamalıyız.

bir şeye karşıt kanıtımız yok diye yaşandığını varsaymak kaçınmamız gereken bir tuzak.

yani şimdilik zamanın büyüklüğüne bakarsak uzayın

büyüklüğü kadar uzaylılardan yoksun görünüyor

Belki bu evrende yalnızız ve hep öyleydik

Belki eninde sonunda başkalarının izlerini bulacağiz,bilmiyoruz.

ama önemli bir ana fikir var medeniyetimizin devamı garanti

değil ve eğer dikkatli olmazsak sonsuza kadar yok olabiliriz

Umalım ki bir kaç milyon yıl içinde

fosillerimizin kayıtlarını inceleyecek başka medeniyet olmasın

Geçmişimizde çok şey olup erişemeyeceğimizi bilmek çok bunaltıcı

en azından bu rahatsız edici hissi favori dizinize veya dizinize

ilginizi çeken başka şeylere geldiğinde göz ardı edebilirsiniz

Bunu NordVPN.com/kurzgesagt adresine giderek mümkün kılabilirsiniz

NordVPN Beş bin sunucusu arasından ve dünyadaki altmış ülke arasından

birini seçerek sanal sunucunuzu değiştirmenize olanak sağlıyor

ve ülkenizde mevcut olmayan oyunlara erişim sağlamanıza olanak sağlıyor

hangi cihazı kullandığınız farketmeksizin İnternet

trafiğinizi üst düzey NordVPN ile güvenli hale getirin

Büyük işletim sistemleriyle uyumlu ve altı cihazda birden kullanılabilir

dijital yaşamınızın geri kalanını hava geçirmez yapmak istiyorsanız NordVPN

güvenli şifre yönetimi NordPASSi ve şifreli bulut saklama alanı NordLockeri sunuyor

elinizin değebileceği her oyunu ve diziyi keşfetmek için

izleyecilerimize özel fırsatlı NordVPN.com/kurzgesagt adresine gidin

NordVPNin otuz gün para iadesi ile risksiz kllanın.

kurzgesagt’a abone olmayı unutmayın! Çevirmen:Talha Bekir Çetin

Son gelişmeler ve eğlence için bizi buralardan takip edin: