Video

Transkript

Eğer gerçekte bir solucan deliği görseydiniz, yuvarlak, küresel, biraz da kara deliğe benzer bir şekilde ortaya çıkardı.

Işık diğer taraftan geçer ve uzak bir yere pencere açar.

Geçtikten sonra; diğer taraf, parıltılı küresel pencerenin içine doğru basılan

eski eviniz ile röportaj yapmaya gelir.

Ancak solucan delikleri gerçekten var mı yoksa sihrin fizik ve matematiğin ardında gizlenmesi mi?

Ya da fizik ve matematik kılığına girmiş sihir mi?

Eğer gerçeklerse nasıl çalışırlar

ve onları nerede bulabiliriz?

BRILLIANT ile işbirliğiyle.

İnsanlık tarihinin büyük bir kısmında uzayın çok basit olduğunu düşündük.

Evrenin hadiselerinin gözler önüne serildiği büyük düz bir sahne.

Eğer gezegen ve yıldızları yıksanız bile

hâlâ kalan bir şey var.

O boş sahnenin adı uzay ve orada.

Değişmez ve ölümsüz.

Einstein’ın izafiyet teorisi bunu değiştirdi.

Der ki; Uzay ve zaman o sahneyi beraber oluşturur,

ve her yerde de aynı değillerdir.

Sahnenin üstündeki şeyler sahnenin kendisini etkileyebilir,

uzatıp yamultabilir.

Eğer eski sahne hareket etmeyen kereste ise,

Einstein’ın sahnesi daha çok su yatağı gibidir.

Bu tür elastik alanlar eğilebilir,

ve belki yırtılıp tekrar dikilebilir.

Ki bu da solucan deliklerini mümkün kılabilir.

Hadi bunun neye benzeyeceğini 2 boyutta görelim.

Evrenimiz, solucan deliklerinin çok çok uzak noktaları

neredeyse anında geçilecek

ve ışık hızından bile daha hızlı

seyahat etmenizi sağlayacak şekilde birbirine bağlayan,

tam olarak doğru şekilde eğilmiş büyük yatay bir levha.

Peki nerede bir solucan deliği bulabiliriz?

Şimdilik sadece kağıt üstünde.

Genel izafiyet teorisi mümkün olabileceklerini söylüyor,

ama bu var olmak zorunda oldukları anlamına gelmez.

Genel izafiyet matematiksel bir teori,

birçok mümkün cevabı olan denklemler serisi.

ancak her matematik gerçekliği tanımlamaz.

Ama teorik olarak mümkünler

ve değişik türleri var.

Einstein Rosen Köprüleri

Teori edilen solucan deliklerinin ilk türleri

Einstein Rosen Köprüleriydi.

Bütün kara delikleri sınırsız paralel evrenlere açılan bir tür geçit olarak tanımladılar.

Hadi tekrar 2 Boyutta çizmeye çalışalım.

Boş uzay-zaman düzdür

ama üstündeki objeler tarafından bükülürler.

Eğer o objeyi sıkıştırırsak, etrafındaki uzay-zaman daha da bükülür.

Nihayetinde uzay-zaman o kadar eğilir ki,

çökerek kara deliğe dönüşmekten başka seçeneği kalmaz.

Tek yönlü bir bariyer

her şeyin girebileceği fakat hiçbir şeyin kaçamayacağı

ve sonsuza kadar kapana kısılacağı olay ufkunu oluşturur..

Ancak burada belki de tekillik yoktur.

Bir ihtimale göre olay ufkunun diğer tarafı yine biraz bizim evrenimiz gibi görünür

ancak bizim evrenimizin ayna görüntüsü gibidir

ve zaman tersine akar.

Bizim evrenimizde objeler kara deliğin için düşer

tersine akan zamanın olduğu paralel evrende

ters dönmüş kara delik biraz “büyük patlama"daki gibi objeleri dışarı tükürür.

Bunlara Beyaz Delik denir.

Ne yazık ki Einstein’ın Rosen Köprüleri aslında geçilemez.

Karşı evrene geçmek sonsuz zaman sürer

ve ortada koparlar.

Eğer bir kara deliğe girerseniz, beyaz delikten çıkan şeyler olmazsınız.

Sadece ölü olursunuz.

Yani evreni göz açıp kapayana kadar geçmek için

insanlara değişik türde bir solucan deliği gerek.

Geçilebilir bir solucan deliği.

çok eski SİCİM TEORİSİ - Solucan Delikleri

Eğer sicim teorisi veya onun çeşitlerinden biri

evrenimizin doğru tanımı ise şanslı olabiliriz.

Hatta evrenimiz birbirine dolanmış sayısız solucan deliğinden

oluşan bir ağa çoktan sahip olabilir.

Büyük Patlama’dan kısa süre sonra evrende,

en küçük boyutlardaki kuantum dalgalanmaları (atomdan çok çok daha küçük),

bir çok geçilebilir solucan deliği oluşturmuş olabilir.

İçlerine geçirilenler kozmik sicimler denilen sicimler.

Büyük Patlamadan sonraki ilk saniyenin milyar trilyonda birinde,

bu minik solucan deliklerinin uçları

ışık-yılları kadar çekilerek evrene yaydırıldılar.

Eğer solucan delikleri kozmik sicimlerle veya başka yollarla

erken evrende oluşturulsaydı,

her yerde keşfedilmeyi bekliyor olabilirlerdi.

Biri farkettiğimizden daha yakın bile olabilirdi.

Dışarıdan bakılınca kara delikler ve solucan delikleri o kadar benzer görülebilir ki;

bazı fizikçilerin galaksinin merkezindeki devasa kara deliklerin

aslında solucan delikleri olduklarını öne sürmelerine neden olmuştur.

Doğru mu değil mi görmek için samanyolunun merkezine gitmek

bayağı zor olurdu tabii ki, ama sorun değil.

Bir solucan deliğine ulaşmak için eşit derecede ekstrem zor bir yol olabilir

hatta bir yol da biz yapmayı deneyebiliriz.

İnsan Yapımı Solucan Delikleri

Bir solucan deliğinin geçilebilir ve kullanışlı olması için

sahip olması gereken bir kaç özellik var.

İlk olarak tabii ki de uzay-zamanın uzak parçalarını birbirine bağlamalı.

Yatak odanız ve banyonuz gibi.

Veya Dünya ve Jüpiter gibi.

İkinci olarak iki yönlü seyahati engelleyecek

hiçbir olay ufku barındırmamalı.

Üçüncü olarak yeterince büyük olmalı

ki kütle-çekimsel kuvvetler insan yolcuları öldürmemeli.

Çözmemiz gereken en büyük sorun solucan deliklerimizi açık tutmak

Solucan deliklerimizi nasıl yapmaya çalışırsak çalışalım,

kütleçekimi onları kapatmaya çalışır.

Kütleçekimi solucan deliğini kıstırıp kapatmayı

ve uçlarda sadece kara delikler bırakarak köprüyü kesmeyi dener.

İki uçlu geçilebilir bir solucan deliği de olsa,

başka evrene çıkan bir solucan deliği de olsa

onu açık tutacak bir şeyimiz olmadığı sürece kütleçekimi onu kapatmaya çalışacak.

Çok eski sicim teorisi solucan delikleri için

bu kozmik sicimin görevidir.

İnsan yapımı solucan delikleri için yeni bir unsura ihtiyacımız var.

Yabancı Madde

Dünyada bulabileceğimiz hiçbir şey gibi değil, antimadde bile değil.

Tamamen yeni, değişik

ve daha önce görülmüş hiçbir şey gibi olmayan çılgın özellikleri ile

heyecan verici.

Yabancı madde negatif kütleye sahip şeylerdir.

İnsanlar, gezegenler ve evrendeki diğer her şey gibi pozitif kütleler

kütle çekiminden dolayı birbirlerine çekilirler.

Ancak negatif kütle itici olup, sizi kendinden uzaklaştırır.

Bu bir çeşit ters kütle çekimi oluşturarak

solucan deliklerimizi açık tutabilir.

Yabancı madde uzay-zamanı açık tutmak için devasa basınç uygulamalıdır.

Nötron yıldızlarının merkezlerindekinden bile daha büyük bir basınç.

Yabancı madde ile uzay-zamanı nasıl uygun görürsek öyle düzenleyebiliriz.

Bu yabancı madde için bir adayımız bile olabilir,

uzay boşluğunun ta kendisi.

Boşluktaki kuantum dalgalanmaları,

sadece daha sonra imha edilmek için

sürekli olarak parçacık ve anti-parçacık oluşturur

Uzay boşluğu onlarla kaynıyor.

Ve onları aradığımız negatif kütlelere benzer etki etmeleri için

çoktan manipüle edebiliyoruz.

Bunu solucan deliklerimizi dengelemek için kullanabiliriz

Açık tutmayı başardığımız takdirde bu deliğin uçları aynı yerde olur.

Bu yüzden onları etrafta hareket ettirerek ilginç yerlere taşımak zorunda oluruz.

Güneş sistemini bağlayıp, solucan deliklerinin bir uçlarını dünyanın etrafındaki yörüngelere bırakarak başlayabiliriz.

Diğer uçları da derin uzaya fırlatırız.

Dünya, ışık yıllarınca yayılmış ancak sadece bir solucan deliği mesafede olan,

geniş bir yıldızlar arası insan medeniyeti için

solucan deliği merkezi olabilir.

Ancak solucan delikleri karanlık bir tarafa sahipler.

Sadece bir solucan deliği açmak bile

bir bakıma evreni temel yollarda kırıp potansiyel zaman yolculuğu paradoksları oluşturuyor

ve evrenin nedensel yapısını ihlal ediyor.

Çoğu bilim insanı, bu nedenlerin solucan deliklerinin

sadece oluşturulmalarını imkansız kıldığını değil,

direkt var olmalarını imkansız kıldığını düşünüyorlar.

Yani şimdilik solucan deliklerinin sadece kalbimizde

ve kağıt üstünde denklem formunda varolduklarını biliyoruz.

Sizin evren hakkında daha çok şey öğrenmek istediğinizi biliyoruz

ve bu yüzden yeni bir şey deniyoruz.

Kurzgesagt ve Brilliant

bizim favori bilim ve uzay konularımız hakkında 6 parçalık bir video dizisi için

işbirliği yapıyor.

Onların yardımıyla önümüzdeki 6 ayda bu kanalda daha fazla video olacak.

Kurzgesagt olarak Brilliant ile bir süredir çalışıyoruz

ve yaptıklarını seviyoruz.

Özetle brilliant sizin aktif olarak

zorlayıcı ve büyüleyici problemler çözüp matematik ve bilim becerilerinizde ustalaşmanızı

ve öne geçmenizi sağlıyor

Onlarla olan işbirliğimizi desteklemek için

brillant.org/nutshell’i ziyaret edin ve bugün ücretsiz kayıt olun

Linki kullanan ilk 688 kişi yıllık premium aboneliklerinde %20 indirim kazanacaklar.