Video

Transkript

Bizler dünyada tutsağız. Evren ise bize asla gidemeyeceğimiz yerleri göstererek alay ediyor.

Ancak, eğer türümüz geleceği olacaksa hapishanemizden kaçmalıyız.

Peki bizi burada tutan şey ne?

Görünen o ki bizim evrene 4.5 milyar yıllık borcumuz var.

Kurzgesagt - In a Nutshell - Özetle

Evrende kütlesi olan her şey kütlesi olan her şeyi çeker.

Buna biz yer çekimi diyoruz.

Büyük bir kütleye ne kadar yakınsan çekim gücü o kadar artar.

Bu bizi dünyada tutan etki.

Kendimizi bir yer çekimi hapishanesinde olduğumuzu düşünebiliriz, ya da kuyusunda

Tam olarak kuyu değil ama nasıl işlediğini anlamak için kullanışlı bir benzetme.

Yer çekim hapishanesinde olmak yer çekimine enerji borçlanmak demek.

Ancak nasıl enerji borcunda olabiliriz ki?

Çünkü evrende hiçbir şey hız ve yön değiştirmek istemez.

İkna etmenin yolu ise enerji vermek.

Milyarlarca yıl önce güneş etrafında yörüngede olan 2x tane trilyon

parçacık gezegen oluşturana kadar yörüngede kaldı

Bu süreçte enerji kullandı ve parçası olduğumuz yer çekimi kuyusunu yarattı

Kuyuda ne kadar aşağıdaysan o kadar enerji borçlusun

Eğer yeterli enerji bulamazsan, ne yaparsan yap çıkamazsın.

Çünkü senin içinde ki atomlar bir zamanlar toz bulutu halinde bulunan ve bu hale gelerek enerji harcayan sistemin parçası

Tamam. Bir tekrar edelim bakalım

Maddeler hareket etmek istemiyor = Eylemsizlik (Newton 1. yasa) Onları enerji ile ikna etmek gerek.

Yer çekimi bütünsel bir hareket için enerji kullanmıştı.

Bu süreçte biz hapis alan yer çekim hapsini yarattı.

Kaçmak için bütün kullanılan enerjinin borcunu ödememiz lazım.

Peki bunu nasıl yaparız?

Uzaya çıkmak için enerji değişimlerinden oluşan birkaç karmaşık adımdan geçmemiz gerekiyor.

Bunun için ters potansiyel enerji makineleri inşa ediyoruz.

Halk arasında “Roket” olarak anılırlar kendileri

Bunun için roketler insanoğlunun gördüğü en enerjili kimyasal tepkimeyi kullanıyor.

Kabaca patlatıyor. Kontrollü şekilde.

Bu kimyasal enerjiden kinetik enerjiye geçen adım.

Bu tepkimenin çıkışı dışarı doğru verilir

ve rokette kendini dünyadan iter.

Çok enerji harcayarak potansiyel enerjimizi arttırıyoruz.

Daha basitçe borcumuzu ödüyoruz.

Tabi bundan daha karmaşık.

Yörüngeye çıkmak için yakıt kullandığında, enerjinin çoğunu ısıya, egzoza ve atmosfer direncine gidiyor.

Yani çok fazla yakıta ihtiyaç var.

Tabi Tonla radyoaktif, patlayıcı, tehlikeli yakıtı ana

kargoya yakın patlatamazsın.

Kontrollü yanması gerekir yakıtın ki bu roketi ağırlaştırır.

Anlamı daha çok kütle.

Daha çok kütle demek daha çok enerji demek ikna etmek için

yani daha çok yakıt lazım

ancak daha çok yakıt için daha büyük bir roket lazım

ama daha çok roket demek daha çok yakıt lazım tabi yakıt için yerde lazım

böyle gider durur.

Bu curcuna sonunda belli ki kargonun 100 katı kadar roket lazım.

Örneğin Ariane 6 (avrupa roketi) 800 ton olacak.

Yani ya 10 ton istasyon yörüngesine ya da 20 ton orta yörüngeye götürecek.

Ancak bir roket belli limitte itiş gücü var. Yani azami ağırlık var. Azamiden sonra

kalkmaz

Fazla ağırlık eklersen kalkamaz. Öyle kafana göre kocaman roket kocaman depo yapamazsın

Bu da roket denklemlerinin tiranlığı. Meali ise uzay uçuşları asla kolaylaşmayacak.

Bir dakika, daha da fenası var

Tek uzaya çıkmak yeterli değil hala dünyanın yer çekimi hapishanesinin sınırındasın

ve dünyaya çakılırsın

Uzayda kalmak oraya gelmekten daha zor.

durağan bir pozisyon için, roketin düşük yörüngeye ulaşması lazım

Bunun içinde çok fazla kinetik enerji lazım ki bu da çok hızlı olmak demek

100 km yukarıda saniyede 8 km hız

saatte 28000 km dünyayı 90 dakikada turlamak için yeterli

Burada biraz sihir kullanabiliriz.

Dümdüz yukarı çıkmak yerine yanal gidebiliriz.

Dünya bir küre.

Yani eğer yeterince hızlı gidersen dünyaya düşmene rağmen dünyayı ıskalayabilirsin

Kavisten ötürü.

Atmosfer dışında (yaklaşık 100 km üzeri) yörüngede kalabilirsin

ISS’in yaptığıda bu. dünyaya düşmek ve orada kalması için gereken enerjiyi

zaman zaman harcamak (hız için)

Eğer dünyanın yörüngesine bakarsak dünyanın yörüngesi komik derecede yakın

Mesela uydu yerleştirmek ve ya diğer gezegenlere gitmek için bit tur enerji ödemesi daha gerektirir.

Yörüngeye çıkmak zor kısmı.

Örneğin Marsa gidecek olsak kullanacağımız enerjinin yarısı yörüngeye çıkmak için gider.

Kalan ise 55 milyon km gitmek için

Bunda dolayı verimlilik için roketler bütün vaziyette yapılmıyor

Onun yerine birkaç evreli roketler. Boş yere yakıt deposunu taşıma, sal gitsin

Günümüzün roketleri her başarılı evrede yükselmek için bırakıyor.

her evrenin kendine özgü roketi ve yakıtı var.

Tamam. Yani uzaya çıkmanın zor olmasının sebebi bu.

Eğer çok karmaşık geldiyse kafaya takma alt tarafı roket bilimi

Bu video Airbus Safran Launchers ve Arianspace sayesinde yapılabildi.

Kendileri 2020’de Ariane 6 roketini fırlatacak.

Daha fazla bilgi için tıklayın

Her zamanki gibi eğer beğendiyseniz lütfen patreon.com’dan yardım etmeyi düşünün

Gerçekten yardımı büyük olur.

Daha çok uzay videosu için size bir oynatma listesi (Keyifli seyirler)