Video

Transkriptlər

Fəzaya getmək çətindir.

Hal-hazırda bu, partlayıcılarla dolu kürək çantası ilə tək təkərli velosipedlə dağa çıxmaq kimi bir şeydir.

Hər şey inanılmaz dərəcədə yavaşdır, özünüzlə çox şey apara bilməzsiniz və ölə bilərsiniz.

Bir raketin Yerdən çıxması üçün saatda təxminən 40.000 km sürətə çatması lazımdır.

Bu sürətə çatmaq üçün raketlər əsasən yanacaq daşayan konteynerlər olub, özləri ilə çox az yük daşıya bilərlər.

Əgər başqa planetlərə getmək istəyirsinizsə, bu pisdir, çünki sağ qalmaq və bəlkə də geri qayıtmaq üçün sizə çoxlu ağır əşyalar lazımdır.

Bəs daha az yanacaq və daha çox yüklə kosmosa getməyin bir yolu varmı?

Yer üzündəki nəqliyyat problemlərimizin əksəriyyətini həll edən həmin gözəl şey infrastruktur adlanır.

İstər avtomobillər üçün yollar, istər gəmilər üçün limanlar, istərsə də qatarlar üçün relslər olsun, biz başqa yerlərə çatmağı asanlaşdıra bilmişik.

Eyni həll yolunu kosmos səyahətinə də tətbiq edə bilərik.

Kosmik infrastruktur orbitə və Aya, Marsa və ondan kənara çıxmağı asan və ucuz edə bilər.

Əla, bəs kosmik infrastruktur tam olaraq nədir?

Hal-hazırda elmi fantastika olan Yer kosmik liftindən fərqli olaraq, yeni elm, sehrli materiallar və ya böyük investisiyalar tələb etməyən sadə, lakin perspektivli bir texnologiya var və o artıq orbitdə uğurla sınaqdan keçirilib.

Kabel və çəkidən ibarət bir kəndir.

Bu konsepsiya təəccüb doğuracaq qədər sadədir.

Yüzlərlə və ya minlərlə kilometr uzunluqdakı kəndirləri kosmosa yerləşdirsək və kosmik gəmilər onlardan yüksək hündürlüklərə qalxmaq və sürət qazanmaq üçün nərdivan kimi istifadə etsə, nə olardı?

Bu konsepsiya “Səma Qarmağı” kimi tanınır.

Fırlatsaq, o daha da yaxşı işləyər.

Bir əks çəki uzun bir kabeli dairə ətrafında fırlanarkən yerində sabit saxlayır.

Fırlanan ip aşağıdakı ucunu yerə nisbətən yavaşladır və üst hissəsini mancanaq kimi sürətləndirir.

Bu o deməkdir ki, siz kəndirdən enerji ötürə və sərbəst buraxıldıqda da çox və ya az, müftə şəkildə ipin fırlanma sürətinin iki qatına bərabər olan böyük təkan əldə edə bilərsiniz.

Səma Qarmağının qarşılaşacağı fövqəladə gərilmələrə dözə bilən xüsusi liflər artıq mövcuddur.

Dağıntılardan və meteoritlərdən gələ biləcək kəsiklər və toqquşmalardan qorunmaq üçün biz kəndirimizi lazımsız tellərlə düyünləyə bilərik.

Səma Qarmağımız gündə bir neçə dəfə eyni nöqtədən keçəcəyi üçün bu, kiçik, təkrar istifadə edilə bilən şatl gəmilərinin onunla ayaqlaşmasına imkan verəcək.

Əlbəttə ki, bu elə də asan deyil.

Ən aşağı nöqtədə kəndirin ucu atmosferi təxminən 12.000 km/saat sürətlə keçir.

Yerin atmosferinə görə biz Səma Qarmağını çox da aşağı endirə bilmərik, yoxsa o, hava sürtünməsindən çox qızacaq.

Beləliklə, o, maksimum 80-150 kilometr hündürlüyə enəcək, daha aşağı isə mümkün deyil.

Buna uyğunlaşmaq üçün bizə kəndirə çata biləcək xüsusi kosmik gəmi lazımdır.

Bu elə də asan olmasa da, 40.000 km/saat sürətlə getmək üçün raket yanacağı ilə doldurulmuş böyük qalay qutusu əldə etməkdən daha ucuz başa gəlir.

Kəndirin ucunu tutmaq da çətin olacaq.

Göydə 12 Mach (= 12,000 km/saat) ilə hərəkət edən kiçik bir şeyi tapa bilmək üçün yalnız 60-90 saniyəlik qısa bir zaman pəncərəsi var.

Bunu asanlaşdırmaq üçün ucuna bir kilometr uzunluğunda naviqasiya dronu ilə bir növ qarmaq əlavə etmək olar ki, bu da kosmik gəmiyə qoşulmağa kömək edər.

Digər bir çətinlik Səma Qarmağını orbitdə saxlamaqdır.

Getdikcə daha çox gəmi ona birləşdikcə və özlərini yuxarı çəkdikcə, onu yerində saxlayan impulsdan istifadə edirlər.

Əgər biz heç nə etməsək, o, yavaşlayacaq və atmosferə çırpılacaq.

Burada kainatı bir az aldada bilərik.

Səma Qarmağı orbital enerji batareyasıdır.

Daxil olan və göndərilən yükləri balanslaşdırmaq mümkündür.

İnsanları və materialları yer üzünə gətirən gəmilər kəndirə enerji verir, bu da kosmosa gedən digər gəmilərə ötürülə bilər.

Bu yolla kəndir heç bir enerji itirmir.

Nə qədər çox istifadə etsək, bir o qədər ucuz olar.

Əgər hər bir artımla hələ də enerji itiririksə, biz onu kəndirin vəziyyətinə daim düzəliş edən kiçik elektrik və ya kimyəvi mühərriklər vasitəsilə bərpa edə bilərik.

Biri yerin, digəri isə Marsın ətrafında olan bir sıra kəndirlər raketlərlə müqayisədə planetlər arasında sürətli, birbaşa və ucuz səyahətlər edə bilər.

Yerin kəndiri insanları və faydalı yükləri tutmaq və onları Marsa göndərmək üçün aşağı yer orbitinə yerləşdirilə bilər.

Marsın kəndiri onları tutur və səthə eniş üçün onları yavaşladır.

Əks istiqamətdə, kəndir Marsın nazik atmosferindən cəmi 1000 km/saat sürətlə hərəkət edən, Yerdəki təyyarələrimizdən çox da sürətli olmayan bir nəqliyyat vasitəsini götürə və tutulmaq və endirilmək üçün onu Yerə qaytara bilərdi.

Kəndirlər hər iki planet arasında səfərləri doqquz aydan beşə, hətta üçə qədər qısalda bilər və tələb olunan raketlərin miqyasını 84-96 faiz azalda bilər.

Daha da yaxşısı, insanlar nisbətən lüks səyahət edə bilər, çünki biz sərnişinlərin rahatlığına sərmayə qoya bilərik.

Marsa kəndir səyahəti biznes klassda olardı!

Yer və Mars ətrafındakı kəndirlər birlikdə kosmos səyahətini əlverişli edəcək sürətli və qənaətcil nəqliyyatın əsasını təmin edə bilər.

Gəlin bir az da irəli gedək.

Alçaq Mars orbitindən başlayaraq, bir kəndir gəmiləri asteroid kəmərinə qaldıra bilər.

Yeni bir asteroidə göndərilən ilk gəmi təyinat yerində yavaşlaması üçün raketlərə ehtiyac duyacaq.

Sonrakı gələnlər, onları tutmaq və pulsuz geri göndərmək üçün gözləyən bir kəndir tapa bilər.

Asteroidlərə ucuz şəkildə çatmaq günəş sisteminin resurslarının açılmasında əsas amildir.

Qiymətli metallar və dəyərli minerallar öz asteroidindən kəsildikdən bir neçə həftə sonra Marsa çatdırıla bilər.

Onlar bizim planetlərarası sivilizasiyamız üçün mükəmməl təməl olardı.

Amma niyə burada dayanaq?

Marsın peykləri çox əlverişlidir.

Günəş sistemindəki başqa heç bir peyk öz planetinə o qədər yaxın orbitdə fırlanmır.

Phobos o qədər ağırdır ki, onu yavaşlatmaqdan narahat olmaq lazım deyil, bu da onu 6000 km-dən azca aşağı uzunluqda olan super-kəndirlər üçün mükəmməl birləşmə nöqtəsinə çevirir.

Kəndirin aşağı ucu Marsın səthinin bir az üstündən uçacaq və onu tutmaq çox asan olacaq.

Üst ucu isə gəmiləri Yupiter və Saturna qədər uçura bilər.

Həmin super-kəndir həm də daxili günəş sistemini yaxına gətirə bilər.

Venera və Merkuri bir atış uzaqlığındadır.

Marsdan fərqli olaraq, onlar günəş enerjisi ilə dolub-daşırlar və minerallarla zəngindirlər.

Uzunmüddətli perspektivdə heç bir şey bəşəriyyətə mərkəzi Mars peyklərində olan dünyəvi planetlər üçün sıfır mühərrikli nəqliyyat şəbəkəsi qurmağa mane ola bilməz.

Kəndirlər kosmos səyahətini sərfəli və günəş sisteminin qalan hissəsini istismar və kəşfiyyat üçün əlçatan etməyin nisbətən ucuz və davamlı həll yoludur.

Nəzərə alsaq ki, bu gün onları qurmaq üçün texnologiyamız var, gözləməyə, həqiqətən, heç bir yaxşı bəhanəmiz yoxdur.

Günəş sisteminin hissələri uzaqdadır, lakin çox yaxın ola bilər.

Əldə etməyin çətin olduğu, lakin belə olmağa məcbur olmayan şeylərdən danışmışkən: Bilik.

Brilliant-dan olan dostlarımız sizi partlayıcı ideyalar və əyləncəli kurslar ilə dolu bir kainata qoşa bilər.

Brilliant riyaziyyat, məntiq və mühəndislik üzrə interaktiv problem həlli kursları və gündəlik problemlərlə elmi praktiki şəkildə həll etməyə kömək edən bir vebsaytdır.

Hər bir problem sizə mürəkkəb mövzuları təkbaşına həll etmək üçün lazım olan bütün alətləri verir.

Siz burada etməklə öyrənirsiniz, lakin əlləriniz əvəzinə beyninizlə.

Klassik mexanika, astronomiya, qravitasiya fizikası və daha çox şeylər haqqında tapmacaların və kursların dərininə enmək üçün öz marağınızı işə salın.

Açıqlama hissəsindəki linkə klikləsəniz və ya brilliant.org/nutshell saytına daxil olsanız, pulsuz qeydiyyatdan keçə və təsəvvür etdiyinizdən daha çox şey öyrənə bilərsiniz.

Kurzgesagt izləyiciləri üçün əlavə üstünlük var: linkdən istifadə edən ilk 688 nəfər illik üzvlükdən 20% endirim əldə edir ki, bu da sizə arxivdəki bütün gündəlik problemlərə baxmaq və hər kursun kilidini açmaq imkanı verir.

Brilliant gününüzü bir az daha ağıllı başa vurmağa kömək edir.

Siz… təcrübəyə “ilişə” bilərsiniz!