Video

Transkriptlər

Siz insan yox, təxminən 40 trilyon hüceyrədən ibarət bir planetsiniz.

Hüceyrələriniz o qədər çoxdur ki, əgər onlar insan ölçüsündə olsaydı, 20 Everest dağı qədər böyük olardınız.

Sürünən sakinləriniz üçün bu, bədəninizi ehtiyatlarla, istilik və məkanla zəngin bir ekosistemdir.

Köçüb yaşamaq və ailə qurmaq üçün mükəmməl yerdir.

Bu qonaqların bəziləri xoş qarşılansa da, əksəriyyəti qəbul edilmir.

İmmunitet sisteminiz bu planetin mühafizəçisi, daimi işğal təhlükəsindən özünüzü qorumaq vəzifəsi daşıyan bir qüvvədir.

Təəssüf ki, kiçik dünyadakı düşmənlərinizin böyük bir üstünlüyü var.

Özünüzün və trilyonlarla hüceyrənizin bir nüsxəsini yaratmaq üçün ehtiyac olan səyi düşünün.

Əvvəlcə, sizi gözəl hesab edən birini tapmalısınız, daha sonra onunla görüşə gedib orada narahat-narahat oturmalısınız və qəliz bir rəqsdə işlər yolunda getsə, iki hüceyrəniz birləşir.

Daha sonra hüceyrə dəfələrlə çoxalıb bir insan kimi dünyaya göz açana qədər aylarla gözləməlisiniz.

Hətta bundan sonra da mini surətinizin azca faydalı olmağa başlaması üçün illər lazımdır.

Bakteriya bir hüceyrədən ibarətdir.

O, təxminən yarım saat ərzində özünün tam yetkin bir surətini yarada bilir.

Bir virus saatlar ərzində yüzlərlə, günlər ərzində isə milyardlarla virusa çevrilə bilər.

Düşmənləriniz sizdən daha sürətli miqyasda çoxalır.

Daha da pisi, bir bakteriya və ya virus üçün bədəniniz seçici təzyiq tətbiq edən düşmən ekosistemidir.

Onlar çox sürətlə nəsil dəyişdikləri üçün nəhayət, təsadüfən, mutasiyaya uğrayan və müdafiənizə müqavimət göstərmək üçün düzgün şəkildə uyğunlaşan və daha sonra yenidən sürətlə çoxalacaq bir fərd olacaq.

Başqa sözlə, siz sonsuz sayda müxtəlif düşmənlərlə qarşılaşırsınız və onların təkamülü ilə ayaqlaşmaq üçün çox yavaşsınız.

Bu pisdir.

Xoşbəxtlikdən, immunitet sisteminiz indiyə qədər mövcud olan ən heyrətamiz şeydir.

O, insan beynindən sonra bizə məlum olan ikinci ən mürəkkəb bioloji sistemdir və o qədər mürəkkəbdir ki, onun bütün sirlərini hələ də kəşf etməmişik.

Bu qədər mürəkkəb olduğundan biz onu sadələşdirməli və eyni vaxtda yalnız bir şeyə fokuslanmalıyıq.

Bütöv hekayəni istəyirsinizsə, videonun sonundakı elanı gözləyin!

Yaxşı, bəs niyə hamımız bəzi yeni bakteriya və ya viruslar tərəfindən öldürülmürük?

Qısaca, əslində iki immun sisteminiz var, anadangəlmə və adaptiv immun sistemi.

Anadangəlmə immun sisteminiz siz doğulanda hazır idi.

O, əsasən ümumi təyinatlı əsgərlərdən ibarətdir, biz onları axırıncı immun videomuzda təqdim etmişik.

Adaptiv immunitet sistemi sizin super silahınızdır və düşmənləriniz üçün inanılmaz dərəcədə təsirli və ölümcül olan iki növ hüceyrə: T hüceyrələri və B hüceyrələrini daşıyır.

Bu hüceyrələrin istehsalı mürəkkəbdir və yerləşdirilməsi çox vaxt aparır, lakin hazır olduqdan sonra həqiqi zərbə vururlar.

Adaptiv immun sisteminizi bu qədər güclü edən şey kainatın ən böyük kitabxanasına sahib olmasıdır.

Onun hər şeyə cavabı var.

Qara ölüm, koronavirus və yüz ildən sonra Marsın hansısa bir şəhərində ortaya çıxacaq ilk ölümcül bakteriyalarla mübarizə aparmaq üçün bu super silah hüceyrələrindən ən azı biri sizin içinizdə mövcuddur.

Bu sizə bakteriya və virusların sürətli dəyişmə qabiliyyətinə qarşı durmağa imkan verir.

Bu necə mümkündür?

Burada nə baş verdiyini anlamaq üçün bir addım geri çəkilməliyik.

Yer üzündəki bütün orqanizmlər eyni əsas hissələrdən, əsasən də zülallardan ibarətdir.

Zülallar həyatın bünövrə daşlarıdır və milyardlarla müxtəlif formaya malik ola bilər - siz onları 3D puzzle parçaları kimi təsəvvür edə bilərsiniz.

Düşmənlərinizin bədənlərini inşa etmələri üçün istifadə edə biləcəyi milyardlarla müxtəlif puzzle parçaları var.

Bu nə üçün əhəmiyyətlidir?

Çünki zülallar müəyyən mənada mikro dünyanın “dili”-dir.

Hüceyrələrin gözləri və ya qulaqları yoxdur, ona görə də dostu düşməndən ayırmaq üçün onlara toxunmalı və zülalının dost və ya düşmənin bir hissəsi olduğunu başa düşməlidirlər.

Tanımaq o deməkdir ki, hüceyrələrin reseptor adlanan, müəyyən bir protein puzzle parçası ilə əlaqə qura bilən saysız-hesabsız kiçik cihazları var.

Yəni hüceyrələrinizin xarici hissələrində bir-birilə əlaqələnə bilən və ya digər zülal puzzle hissələrini tanıya bilən kiçik puzzle hissələri var.

Hüceyrə bir zülalla birləşib onu “düşmən” kimi tanıyanda hücum etməli olduğunu bilir.

Yalnız hüceyrələriniz dost və ya düşmən arasındakı bu fərqi yarada bilsə, immunitet sisteminiz işğalçı ilə mübarizə apara bilər.

Lakin milyardlarla mümkün zülal puzzle parçası mövcud olduğu üçün bu, milyardlarla mümkün düşmən puzzle-nın olması deməkdir.

Bu həm də bizim hələ də hər il qrip kimi xəstəliklərlə mübarizə aparmalı olduğumuz səbəblərdən biridir – qrip virusu çox sürətlə mutasiyaya uğrayır və buna görə də onun gövdəsini təşkil edən zülallar daima bir az dəyişir.

Sizin anadangəlmə immun sisteminizin əsgərləri ümumi bakteriya və viruslar üçün çoxlu puzzle parçalarına malikdir, buna görə də onlar sizin hərtərəfli silahlarınızdır.

Ancaq onlar düşmənlərinizin inkişaf etdirə biləcəyi milyardlarla mutasiya və uyğunlaşmaya qarşı təsirsizdirlər.

Beləliklə, hələ də sağ qalmağınızın səbəbi adaptiv immun sisteminizin bir milyarddan on milyarda qədər müxtəlif düşmən zülal puzzle parçalarını tanıya bilməsidir ki, bu da hər bir mümkün düşmənə hazır olmaq üçün kifayətdir.

Amma bu necə mümkündür?

İmmun sisteminiz hər mümkün zülal puzzle-ına hazırlıqlı olmaq üçün necə bu qədər müxtəlifliyə sahib ola bilər?

Adaptiv immun sisteminizin hüceyrələri bir hiylə kodu tapıblar: bu heyrətamiz müxtəliflikdə reseptorları yaratmaq üçün onlar öz genetik kodlarını qarışdırıb uyğunlaşdırırlar.

Təfərrüatlar bu video üçün çox mürəkkəbdir, lakin bir sözlə, adaptiv immun hüceyrələrinizin öz genetik kodlarının kiçik bir hissəsini götürmək və milyardlarla fərqli reseptor yaratmaq məqsədilə təsadüfi yollarla qarışdırmaq üçün rəsmi icazəsi var.

Bunu izah etməyin yaxşı bir yolu hər birinin öz xüsusi reseptinin olmasını istəyən aşpazlar ordusunu təsəvvür etməyinizdir.

Onların seçmələri üçün 100 müxtəlif inqrediyentləri var.

Hər bir inqrediyent bu metaforda kiçik bir genetik kod parçasına işarə edir.

Beləliklə, hər bir aşpaz bir neçə təsadüfi inqrediyent götürür və təsadüfi olaraq onları qarışdırır.

Ola bilsin ki, yemək olaraq pomidor, toyuq, düyü və yarım soğan, desert olaraq da zefir, bibər, çiyələk və bananın dörddə bir hissəsi.

Yaxud da xiyar, mal əti, kartof və iki yerkökü, qaragilə, şokolad və bir çimdik darçın ilə krem.

Hətta kiçik çeşidliklə və yalnız 100 inqrediyentlə belə, milyardlarla mümkün reseptlər hazırlamaq olar.

Eyni şəkildə, gen fraqmentlərinin kiçik bir seçimi ilə hüceyrələriniz milyardlarla reseptor yaradır.

Bunun təfərrüatları o qədər gözəldir ki, onlar üçün ayrıca video və ya kitabda ayrıca fəsil olmalıdır.

Hər bir halda, gen fraqmentlərini qarışdırmaqla on milyarda qədər müxtəlif kombinasiya əldə edirsiniz.

Nəticədə, siz milyardlarla immun hüceyrələri əldə edirsinz və onların hər birinin xüsusi və nadir bir reseptoru var, yəni bizim metaforamızdakı kimi yeməkləri var, onlar da bir xüsusi zülal puzzle parçasını tanımağa qadirdir.

Ümumilikdə, mövcud ola biləcək hər bir düşmən üçün ən azı bir hüceyrə əldə edirsiniz.

Ancaq burada olduqca təhlükəli bir problemlə qarşılaşırıq - əgər adaptiv immun sisteminiz kainatdakı bütün mümkün zülal puzzle-larına hücum edə biləcək silahlar istehsal edirsə…

Həm də sizin öz hüceyrələrinizə hücum edənləri yaratmazmı?

Bəli, bu həmişə baş verir.

Bu, sağ qalmağınız üçün o qədər təhlükəlidir ki, sadəcə bunun qarşısını almaq üçün çalışan bir orqanınız var: Timusun Qətl Universiteti.

Timusunuz ürəyinizin üstün yerləşən, toyuq qanadı boyda bir orqandır və siz yəqin ki, bu haqda heç eşitməmisiniz.

Maraqlıdır ki, timus vəziniz yaşlandıqca immun sisteminizin zəifləməsinin səbəblərindən biridir, çünki həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra o daima geriləməyə başlayır.

Bəs timus vəzisi nə iş görür?

Qətl universitetinizdə immun sisteminiz adaptiv immun hüceyrələrinizi sıx və ölümcül bir kurikuluma yerləşdirir.

Əsasən, öz hüceyrələriniz tərəfindən istifadə olunan hər növ zülal puzzle hissələrini onlara göstərir ki, necə reaksiya verdiklərini görsün.

Gənc hüceyrə bədən puzzle hissəsini tanıyıb ona hücum etmək istəyəndə müəllim hüceyrələri onlara özlərini öldürməyi əmr edir və onlar yeyilib təkrar emal olunur.

İmmunitet sistemi bu prosesdə o qədər əlahiddədir ki, qətl universitetinə daxil olan adaptiv immun hüceyrələrinizin təxminən 98%-i orada ölür.

Cəmi 2% məzun olur və sizi real olaraq qorumaq üçün öz işini görür.

Bu proses səhv getsə və öz zülal puzzle-larınızı tanıya bilən hüceyrələr qaçsa, bu, immun sisteminizin öz bədəninizə daxildən hücum etdiyi otoimmun xəstəliyinə səbəb ola bilər.

Və bu da başqa bir vaxt haqqında danışılmalı ayrı bir hekayədir.

Yaxşı, gəlin ümumiləşdirək.

İmmunitet sisteminiz iki hissədən ibarətdir, biri sizi doğulduqdan dərhal sonra müdafiə edir, digəri isə kainatdakı ən böyük super silahlar kitabxanasını daşıyır, lakin əvvəlcə işə salınmalıdır.

Milyardlarla müxtəlif super silah yaratmaq üçün adaptiv immun hüceyrələriniz öz genetik kodunun bir hissəsini yenidən birləşdirərək nəfəs kəsən müxtəlif hücum silahları yaradır.

Daha sonra sizə hücum etməyəcəklərindən əmin olmaq üçün yalnız 2%-in sağ qaldığı bir qətl universitetinə daxil olurlar.

Və sonra siz milyardlarla müxtəlif hüceyrə əldə edirsiniz, bunlar ümumilikdə sizi kainatdakı hər bir mümkün düşməndən qoruya bilir.

İndi bir saniyə gözləyin.

Əgər bunların hamısı doğrudursa, ümumiyyətlə biz nə üçün xəstələnirik?

Nə üçün Covid-19 kimi yeni bir xəstəlik milyonlarla insanı öldürə bildi?

İndicə öyrəndiyimiz hər şey bədəninizdə hər gün baş verən heyrətamiz həyat və ölüm mübarizəsinə çox kiçik bir pəncərədir və burada çoxlu heyrətamiz detallar və suallar var: bədəniniz, əslində sizi qorumaq üçün düzgün hüceyrəni vaxtında necə tapır?

Düşmənləriniz necə müqavimət göstərir və immunitet sisteminizi üstələyir?

Bəs bu videoya yerləşməyən bütün şeylər haqqında nə demək olar?

Nəhayət, Kurzgesagt-ın qurucusu və baş yazıçısı Philipp Dettmer tərəfindən yazılmış “İmmun- sizi yaşadan sirli sistemə səyahət” kitabının bu gün buraxılışıdır.

Əvvəlcə karqo probleminə görə buraxılışı ləngitməli olduq, daha sonra isə bir çoxunuz əvvəlcədən sifariş verdiyiniz üçün orijinal buraxılış gününə kifayət qədər nüsxəmiz yox idi!

Bunun üçün sizə çox minnətdarıq!

İmmun sizin immun sisteminizin epik hekayəsini izah edir və öz bədəniniz haqqında düşüncələrinizi, xəstə və sağlam olmağınızı necə təcrübə etdiyinizi həmişəlik dəyişəcək.

Kitab Kurzgesagt videoları kimi əyləncəli və asan başa düşülmək üçün yazılmışdır, lakin o, mövzuya daha dərindən girə bilir.

Beləliklə, özünüzdəki gizli mikro-kainatda səyahətə çıxın.

Milyardlarla işğalçı və hüceyrələr arasında ölümcül müharibələrə şahid olun, immunitet sisteminizin əslində necə işlədiyini və sizi kəsiklərdən, xərçəngdən və Coviddən necə qoruduğunu öyrənin.

Əvvəllər heç vaxt immunitetin necə işlədiyini öyrənməyə bu qədər təcili ehtiyac olmamışdı.

İmmun əyləncəlidir, baxmaq üçün əladır və hətta xoş qoxu verir.

Bu gün sifariş etmək üçün açıqlama hissəsindəki linki yoxlayın.

Bu, üzərində işlədiyimiz onillik şəxsi səyahətin sonudur, hər birinizə dəstəyiniz üçün çox təşəkkür edirik.

İzlədiyiniz və oxuduğunuz üçün də çox sağolun.