Físeán
Athscríbhinn
cuir i gcás is cuid den chruinne
cnaipe féinscriosta
chun é féin a dhíothú
chomh glan agus éifeachtúil
gur thiocfadh deireadh
le gach uile rud fisiciúil
agus bheadh beatha dodhéanta
choíche.
An tubaiste éiceolaíoch is mó -
“Meath Folúis”
(Ceol téama)
Chun conas a scriosfadh an chruinne é féin a mhíniú
caithfimid dhá phrionsabal a thuiscint:
A haon - leibhéil fuinnimh.
Is smaoineamh lárnach i bhfisice
go bhfuil leibhéal fuinnimh ag gach rud.
Ciallaíonn leibhéal níos airde go bhfuil fuinnimh níos mó sa chóras.
Mar shampla, tá leibhéal fuinnimh ard ag adhmad
Is féidir é a dhó,
próiseas a dtabhair an fuinneamh ceimiceach a bhí i dtaisce ina naisc cheimiceacha uaidh,
agus déantar teas de.
Tá an fuílleach luaithe ag
leibhéal fuinnimh níos ísle ná an adhmad roimhe sin
A dó - cobhsaíocht.
Triaileann gach rud atá sa chruinne bogadh
chun a bhunstaid, ina bhfuil sé cobhsaí ar fad
agus ina bhfuil an fuinneamh is lú ar fad aige.
Mar shampla, tá liathróid atá ar cnoc éagobhsaí
agus tá fuinneamh poitéinsiúil go leor aige.
Nuair a chorraítear sé, rollfaidh sé le fána isteach sa ghleann
agus chaillfidh sé a fhuinneamh poitéinsiúil sa phróiseas.
Tá an liathróid cobhsaí anois ina bhunstaid.
Beidh sé fós mar sin.
Leannan gach rud atá sa chruinne
an dá phrionsabal sin
Má tá fuinneamh go leor ag aon rud,
tá sé éagobhsaí agus tá sé ag iarraidh é a scaoileadh
chun cobhsaíocht a fháil
agus a bhunstaid a sroicheadh.
Is fíor é sin i ngach córas
fiú sa shaol aisteach
meicnice chandamaí.
Más fíor ár dtuiscint reatha na fisice,
ó réimsí chandamacha a fuair an chruinne a airíonna.
Mhíníomar iad i bhfadscéal
i bhfíseán eile.
Chun críche an físeán seo,
meas gur rialacha na cruinne iad.
Deir siad le cáithnín conas
a ghníomhú agus a idirghníomhú.
Ar nós gach rud sa chruinne,
Tá sé ag iarraidh bheith sa leibhéil fuinnimh is ísle ar fad,
darb ainm “folús candamach”
Níl baint aige seo
le folús sa spás.
Níl ann ach ainm
mar tá eolaithe go dona ag rudaí a thabhairt ainm acu.
Ceapaimid go shroicheadar gach réimse a bhfolúis candamacha,
b’fhéidir le heisceacht amháin.
d’fhéadfadh sé nach bhuil an Réimse Higgs cobhsaí,
ach meiteachobhsaí,
slí casta atá lena rá
go ligeann sé air féin go bhfuil sé cobhsaí
B’fholús bréagach é
An Réimse Higgs is cúis leis
an mais na gcáithníní,
atá i gceannas ar an idirghníomhú
idir gach rud sa chruinne.
Cad a tharlódh má tá an Réimse Higgs i bhfolús bréagach?
Smaoinigh ar ár liathróid sa ghleann:
Is é an liathróid an Réimse Higgs.
Níor an gleann an staid fuinnimh is ísle don Réimse Higgs.
B’fhéidir go bhfuil gleann níos doimhne fós ann atá sé ag iarraidh a sroicheadh
Chiallódh sé sin go bhfuil fuinneamh poitéinsiúil go leor ag an Réimse Higgs
atá réidh le scaoileadh.
D’fhéadfaí an Réimse Higgs bheith cosúil le píosa adhmaid
ach ar maos i bpeitreal,
atá réidh leis an chruinne a chur ar thine.
Scaoilfeadh spréach fánach mar tollánú candamach
an fuinneamh poitéinsiúil an Réimse Higgs.
d’fhéadfadh sé seo tarlú in am ar bith
agus gan rabhadh.
Má tosaíonn an “meath folúis” seo,
ag áit ar bith sa chruinne,
níl aon dul siar air.
Scaoileann an Réimse Higgs an-chuid fuinneamh poitéinsiúil
agus é ag buail síos sa staid fuinnimh níos ísle
Brúnn an fuinneamh seo an spás mórthimpeall thar imeall na haille
Agus scaoileann sé seo fuinneamh poitéinsiúil níos mó.
Fásann sféar den Réimse Higgs nua-chobhsaithe,
nó “fíorfholús”
ar luas an tsolais, i gnach treo.
Samhlaigh é mar farraige peitril,
chomh mór leis an chruinne, a chur ar thine.
Tá sceall fuinnimh timpeall an sféar
a slogann gach a raibh ina bhealach
Díothaítear cibé rud a bhuail sé as beatha .
Beidh an bolgán ag dul i méid go deo,
agus scriosfaidh sé an chruinne ar an mbealach.
Ní féidir é a fháil amach roimh ré
ó tharla go bhfuil sé chomh tapa
Ach nílim in ann a dhath a dhéanamh ar aon nós.
Bheadh ár ndíothú ar a toirt
i bhfaiteadh na súl,
Bheadh an domhan thart.
Ach i ndáiríre, faigheann sé níos measa.
Má athraíonn an leibhéil fuinnimh an Réimse Higgs,
Athraíonn sé fisic uile.
San fhíorfholúis an sféir,
Treascófar an tsamhail chaighdeánach,
agus tagann fisic nua i gcomharbacht air
nach tuigimid
an chaoi a ghníomhaíonn buncháithníní,
an chaoi a nascann adaimh le chéile,
an chaoi a imoibríonn ceimiceáin.
Ní scriosfaidh meath folúis do shaol amháin,
Scriosfaidh sé an cheimic é féin,
Cuirfidh sé beatha thar chumas mar a thuigimid é.
Níl tuairim ar bith agam
cén chuma a bheadh air istigh.
D’fhéadfadh níl ann ach an scáil.
nó rud éigean eile.
Níl a fhios againn.
Má tarlaíonn meath folúis,
Tá drochthoradh i ndán duinn go deimhin.
Má tá tú beagán imníoch anois,
ná bí.
faoi láthair, is tuairimíocht é folúis bréagach
bunaithe ar ár dtuiscint reatha na fisic cháithníní
is féidir leis a bheith mícheart.
Tá sé rud beag cosúil le rialóir a úsáid
chun mór-roinn a tomhas.
(trí bhliain ina dhiaidh sin)
Ar ndóigh, is féidir leat é a dhéanamh,
ach d’fhéadfadh tú an-chuid amú ar deireadh.
Anois díreach, níl a fhois againn
an bhfuil meath folúis atá ann go fíor
nó níl ann ach smaoineamh scanrúil,
Ach fiú má thosaigh sféar báis amháin nó iomadúila ag fás,
Tá an chruinne chomh mór
b’fhéidir nach tiocfaidh siad chugainn
leis na billiúin bliain
Má tá siad fada dóthain uainn,
B’fhéidir nach tiocfaidh siad go deo
mar gheall ar an fhorbairt na cruinne.
Níl luas an tsolais chomh tapa sin,
ar an scála na cruinne.
mar sin, cé go bhfuil meath folúis
creathnach go hiontach,
díreach anois, tá rúdaí eile ann,
a bhfuil ár n-aird de dhíth orthu.
Murab ionann is meath folúis,
táimid ar a chumas iad formhór a ullmhú dó,
Tógann físeáin mar seo
na céadta uair é a dhéanamh,
mar sin, tacaigh linn ar Patreon
má tá tú ag iarradh níos mó a fhoghlaim
faoin scrios de gach rud.
Cabhraíonn sé go mór linn.
Triailimid an chruinne a scriosadh
uair amháin gach cúpla mí ar a laghad.
Mar sin, inis duinn sna ráitis,
má tá tú ag iarradh cás deiridh an domhain ar bith a clúdach.
Fotheidil le pobal Amara.org