Video

Transkript

Ya evrenimiz bir “kendi kendini imha” butonuyla birlikte gelseydi…

…ve basıldığında da kendini öyle temiz ve etkili bir şekilde ortadan kaldırsaydı ki…

…var olan her somut cisim birden bire yok olup yaşam sonsuza dek imkansız olsaydı?

İşte bu, nihai çevresel yıkım olan…

…“Vakum Bozunması”dır.

ᴛüʀᴋçᴇ ᴀʟᴛʏᴀᴢı: {yigithan.kilinc

Evrenimizin nasıl kendisini yok edebileceğini açıklayabilmek için…

…iki adet ilkeyi anlamamız gerekli:

1. ENERJİ SEVİYELERİ

Her şeyin bir enerji seviyesi olduğunu söyleyen fiziğin temel düşüncesi yani.

Seviye ne kadar yüksekse sistemde de o kadar çok enerji vardır.

Odunun mesela, enerjisi seviyesi yüksektir.

Yakılabilir…

…ki bu, moleküler bağlarında depolanan kimyasal enerjiyi serbest bırakıp onu ısıya dönüştüren bir süreçtir.

Arta kalan kül, ilk baştaki odundan daha aşağı bir enerji seviyesindedir.

2. KARARLILIK

Evrenimizdeki her şey temel hâllerine doğru…

…yani tamamen kararlı oldukları ve olabildiğince az enerjiye sahip oldukları hâle doğru ilerlemeye çalışır.

Örneğin, tepede duran bir top kararsız olup bir sürü potansiyel enerjiye sahiptir.

Rahatsız edildiğinde vadiye doğru yuvarlananıp bu süreçte potansiyel enerjisini kaybedecektir.

Top, artık temel hâlinde ve kararlıdır.

Böyle kalmaya devam edecektir.

Evrenimizdeki her şey bu iki ilkeyi izler.

Eğer bir şeyin çok fazla enerjisi varsa…

…o şey kararsızdır ve kararlı hale gelip temel hâline ulaşmak için enerjisinden kurtulmak ister.

Bu, her sistem için geçerlidir, hatta kuantum mekaniğinin garip âleminde bile.

Mevcut fizik anlayışımız doğruysa eğer, o hâlde evren niteliklerini kuantum alanlarından alıyor demektir.

Kuantum alanlarını başka bir videoda detaylıca açıklamıştık. (Bir Şey Nedir)

Bu video için onları evrenin kurallarıymış olarak düşünün.

Parçacıklara nasıl davranacaklarını ve etkileşime gireceklerini bildirirler.

Evrendeki her şey gibi onlar da mümkün olan en düşük enerji seviyesinde olmak isterler.

Buna “Vakum Durumu (Hâli)” denir.

Bunun uzaydaki vakumla (boşlukla) alakası yoktur.

Böyle denmektedir çünkü bilim insanları isim verme işinde oldukça kötüdür.

Bu olduğunda, alanlar vakum durumuna geçmiş olurlar…

…belki biri hariç ama.

Higgs alanının, kararlı değil de yarıkararlı olması muhtemeldir.

Bu, kararlıymış gibi göründüğünü ama aslında öyle olmadığını söylemenin süslü bir yoludur.

Sahte bir vakum olabilir.

Higgs alanı, parçacıklara kütle vermekten sorumludur.

Bu da, evrendeki neredeyse her şeyin ne şekilde etkileşime girdiğini belirler.

Higgs alanı bir sahte vakum olsa ne olurdu peki?

Topumuzu bir vadide duruyor düşünün. Top higgs alanı olsun.

Vadi, higgs alanı için en düşük enerji seviyesi olmayabilir.

İnmek istediği daha da derin bir vadi olabilir.

Bu demek olur ki, higgs alanının salınmayı bekleyen fazlaca potansiyel enerjisi vardır.

Higgs alanı, benzine bulanmış bir tahta parçası gibi olup evreni ateşe vermeyi bekliyor olabilir.

Kuantum tünelleme gibi rastgele bir kıvılcım, higgs alanının potansiyel enerjisini serbest bırakabilir.

Üstelik bu, herhangi bir uyarı olmadan her an gerçekleşebilir.

Eğer uzayın herhangi bir noktasında bu “kuantum bozunması” denen olay başlarsa…

…bir daha geri dönüş olmaz.

Higgs alanı, daha düşük enerji seviyesine doğru ilerledikçe muazzam miktarda potansiyel enerji salar.

Bu enerji, etrafındaki uzayı bariyerin ötesine iter ve daha çok potansiyel enerji salar.

Yeni kararlı higgs alanı küresi…

…(ya da gerçek vakum)…

…ışık hızında uzayda her yöne doğru büyümeye başlar.

Bunu, evrenin boyutlarında benzinden bir okyanusu tutuşturmak gibi düşünebilirsiniz.

Bu küre, temas ettiği her şeyi yutan bir enerji kabuğu ile çevrilidir.

Dokunduğu her şeyin varlığı silinir.

Baloncuk, sonsuza kadar büyümeye devam edecektir ve ilerlerken de evreni silecektir.

Çok hızlı olduğundan dolayı bunun hakkında uyarılmanın bir yolu yoktur.

Ama zaten durdurmak için elimizden bir şey gelmezdi.

Yok oluşumuz aniden olurdu, bir anda Dünya yok olmuş olurdu.

Ama durum daha da kötüleşebilir.

Şayet higgs alanının enerji seviyesi değişirse, tüm fizik kuralları da beraberinde değiştirir.

Kürenin gerçek boşluğunda…

…standart model, yerine bilmediğimiz farklı bir fizik gelecek şekilde alaşağı edilirdi.

Temel parçacıkların nasıl davrandığını…

…atomların nasıl bir arada tutulduğunu…

…kimyasalların nasıl tepki verdiğini bilmediğimiz bir fizik gelirdi.

Vakum bozunması yalnızca yaşamı yok etmiş olmayacak…

…kimyanın ta kendisini yok edip bildiğimiz hâliyle yaşamı da imkansız kılmış olacaktır.

İçinde neler olabileceğiyle ilgili en ufak bir fikrimiz yok.

Şimdi olanların gölgesi olabilir, veya da olmayabilir, bilemiyoruz.

Eğer vakum bozunması gerçekleşirse, sahiden de geleceğimiz korkunç demektir.

Eğer hafiften korktuysanız, hiç korkmayın.

Şu anda sahte vakum…

…yanlış olabilecek mevcut parçacık fiziği anlayışımıza dayanan bir spekülasyondan ibarettir sadece.

Bu, bir kıtanın uzunluğunu ölçmek için cetvel kullanmaya benzer.

ÜÇ SENE SONRA

Tabii ki bu mümkündür, ancak ölçmeyi bitirdiğinizde bayağı bir sapmış olabilirsiniz.

Şu anda kimse, vakum bozunmasının gerçek mi…

…yoksa sadece korkunç bir fikirden mi ibaret olduğunu söyleyemez.

Fakat bir veya birden fazla ölüm küresi çoktan genişlemeye başlamışsa bile…

…evren öyle kocamandır ki milyarlarca yılda bize ulaşamayabilirler.

Yeterince uzaktaysalar eğer, evrenin genişlemesi nedeniyle bize asla ulaşamayabilirler bile hatta.

Işık hızı, evrenin devasa ölçeğinde o kadar da hızlı değildir.

Yani vakum bozunması büyüleyici bir şekilde korkutucu olsa da…

…şu anda, daha fazla endişelenmemiz gereken başka şeyler bulunmakta.

Vakum bozunmasının aksine, onlara önceden hazırlanabilecek güç elimizde mevcut.

[Promosyon]