Video

Transkript

Bir enerji kaynağımız olduğu sürece insanoğlu bu evrende baki kalabilir.

Ne yazık ki…

…evren bir gün ölecek.

Bu yavaşça gerçekleşecek, milyarlarca sene sürecek…

…ama yine de olacak.

Evrensel zaman ölçeğinde, Güneşimiz gibi yıldızlar kaşla göz arasında ölmüş olacaklar.

Şükür ki, evrende bir insana göre hemen hemen sonsuza dek var olacak yerler var:

Ölü yıldızların cesetleri…

…beyaz cüceler.

Bunlar, evrenin ölümünden hemen önce insanlık için son yerleşim yerleri olabilirler.

Bu garip cisimler nedir…

…ve nihayetinde öldüklerinde ne olur?

ᴛüʀᴋçᴇ ᴀʟᴛʏᴀᴢı: {yigithan.kilinc

Yıldızların ne kadar uzun süre yaşayacağı…

…ne kadar kütleli olduklarına bağlı olarak büyük ölçüde farklılık gösterir.

Örneğin aşırı büyük kütleli yıldızlar hızlı ve sıcak bir şekilde yanıp…

…oluşumlarından birkaç milyon yıl sonra şiddetli bir süpernova patlamasıyla ölürler.

Fakat bu yıldızlar istisnadırlar.

Var olan yıldızların %97’si yaşamlarını bir beyaz cüceye dönüşerek sonlandıracaktır.

Bunun olmasının iki yolu vardır:

“Kızıl cüce” denen ufak yıldızlar…

…trilyonlarca sene boyunca yanıp en sonunda usulca beyaz cüceye dönüşürler.

Güneşimiz gibi orta boy yıldızlar ise daha ilginçtir.

Güneş’i, kendi kütle çekimi ile çekirdeğinde…

…hidrojeni helyuma yakan dev bir düdüklü tencere olarak düşünün.

Elementlerin füzyonu, dışarıya doğru itelenip…

…yıldızı çok hassas bir dengede tutan muazzam miktarda enerji açığa çıkarır.

Güneş, yaşlandığında çekirdeğinde bulunan hidrojen tükenecek…

…ve helyumu daha ağır elementlere yakmaya başlayacaktır.

Bunu yaparken dış katmanlarını bir nevi dökecektir.

Bu süreç sona erdiğinde Güneş’in kütlesinin yarısından fazlası uzaya saçılmış olacaktır.

Bunun sonucunda, milyonlarca km genişliğinde olağanüstü bir gezegenimsi bulutsu oluşacaktır.

Arda kalan şey ise onun eski çekirdeği olacaktır:

Bir beyaz cüce, yani yıldız cesedi.

Eski hâli, şimdiki çapının yaklaşık 100 katı iken…

…şimdi yalnızca Dünya kadar büyük…

…fakat hâlâ eski kütlesinin yaklaşık yarısına sahip.

Bu demektir ki yoğunluğu aşırı fazla.

Bir çay kaşığı beyaz cüce maddesi, hemen hemen bir araba kadar ağırdır.

Yerçekimi, Dünya’nınkinden 100,000 kat daha fazladır.

Eğer yüzeyine iniş yapmaya çalışsaydınız…

…hemencecik kızgın bir sıvı birikintisi hâline gelecek şekilde sıkıştırılırdınız.

Bir beyaz cücenin etrafında yaşam ihtimali pek de olası değildir, ancak mümkündür.

Şu anda var olan beyaz cücelerin çoğu, bir zamanlar yıldız olup…

…öldükleri vakit yörüngelerinde bulunan gezegenleri muhtemelen harap etmiştir.

Ama bir tek bu da değil:

Çok ufak olduklarından…

…etraflarında bulunan bir gezegenin, sıvı hâlde su bulundurabilmesi için…

…Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığından yaklaşık 75 kat daha yakın bir yörüngede dönmesi gerekir.

Bu yakınlığın hem avantajları hem de dezavantajları vardır:

Her şeyden önce, gezegen kütle çekimsel olarak yıldıza kitlenmiş olur.

Ki bu da, bir tarafı hep gündüz, bir tarafı da hep gece olacak demektir.

Bu gece-gündüz kuşaklarının uçlarında yaşam olasılığı mümkün olabilir.

Fakat beyaz cüceler oldukça stabil bir şekilde enerji yayar…

…dolayısıyla onların etrafında yaşamak, çoğu kızıl cücenin etrafında yaşamaktan daha güvenli olabilir.

Şimdilik bu sadece spekülasyondan ibaret…

…ama olur da yerleşmek için uygun şartlarda bir beyaz cüce bulursak…

…milyarlarca yıl boyunca bize ev sahipliği yapabilecek yeni bir yuvamız olabilir.

Niçin beyaz cüceler, diğer yıldız çeşitlerinden çok daha uzun süreler boyunca parlarlar peki?

Beyaz cüceler aşırı sıcaktır, Güneşimizden neredeyse 40 kat daha fazla hem de.

Bu da onları, evrendeki en sıcak cisimler arasına koyar.

Fakat çok aktif değillerdir.

İçlerinde hapsolmuş ısının gidecek hiçbir yeri yoktur.

Yalnızca dış katmanlarında bulunan ısı uzaya kaçabilir.

Ancak uzay çoğunlukla boştur…

…dolayısıyla ısı, iletim yoluyla taşınamaz.

Enerjinin kaçabilmesinin tek yolu radyasyondur.

Bu öyle kadar verimsiz bir süreçtir ki, beyaz cücelerin soğuması trilyonlarca yıl alacaktır.

Bu da onları, insanlığın son sığınakları yapabilir.

Ölmekte olan bir evrendeki son ışık ve enerji kaynakları olabilirler.

Bazı tahminlere göre beyaz cüceler 100 kentilyon (10²⁰) yıl boyunca ışıyabilir.

Evrenin var olduğu sürenin 10 milyar katı kadar yani.

Bunların ölümleri o kadar uzak bir gelecekte olacaktır ki, artık hiçbir normal yıldız ışımayacaktır.

Galaksiler buharlaşacak…

…ve ancak o vakit ilk beyaz cüce bir kara cüceye dönüşecektir.

Bu gerçekleştiğinde yaşamın son umudu da tükenmiş olacaktır.

Kara cüceler, verecek hiç enerjileri olmayan durgun küreler olacaklardır.

Ama yine de kütleleri (dolayısıyla da yerçekimleri), onlara çok yaklaşırsanız sizi öldürmeye yetecektir.

Isıları öyle az olacaktır ki, evrende mümkün olan en düşük sıcaklığa sahip olacaklardır.

Öyle karanlık olacaklardır ki, neredeyse görünmez olacaklardır.

Evren ömrünün son evresine girecektir.

“Isı Ölümü”ne.

Bu olayın sonucunda evren tanınamaz bir hâle gelecektir.

İçerisinde trilyonlarca ışık yılı mesafelere saçılmış kara delikler ve kara cüceler olan…

…kapkaranlık ve soğuk bir mezarlık hâline gelecektir.

Nihayetinde kara cücelere ne olacağını kesin olarak bilmiyoruz.

Eğer atomların temel parçacıklarından olan protonların sınırlı ömürleri varsa…

…kara cüceler, trilyonlarca sene içinde yavaşça buharlaşacaktır.

Şayet protonlar bozunmuyorsa…

…kara cüceler, muhtemelen kuantum tünelleme vasıtasıyla tamamiyle saf demirden oluşan kürelere dönüşeceklerdir.

Bu olay, o kadar uzun bir zaman aralığında gerçekleşecektir ki…

…sonsuza kadar sürer desek yanlış söylemiş olmayız.

Sonrasında da bu demirden küreler, kapkaranlık evrende yapayalnız şekilde yolculuk edeceklerdir.

Artık hiçbir yeni şey olmayacaktır…

…sonsuza dek.

Bu, kulağa oldukça kasvetli gibi gelebilir fakat bu olaylar o kadar uzak bir gelecekte olacak ki…

…bizim için hiç olmayacak desek bile yeridir.

Milyar trilyon yıl sonra neler olacağının hiçbir önemi yoktur.

Şu anda, harika bir zamanda var olup…

…sayısız yıldız, gezegen ve ışıkla dolu ve bizleri huşu içinde bırakan bir evrende yaşamaktayız.

Ve günün birinde onları ziyaret edebilecek yeterli vakte sahibiz.

[Promosyon]