Video

Bản trích

Vũ trụ rất là rộng lớn và cũng rất kỳ lạ.

Hàng trăm tỷ thiên hà cùng hàng ty tỷ ngôi sao và hành tinh,

và ở giữa tất cả là Trái Đất, với bạn, và tất cả chúng ta.

Nhưng dường như vũ trụ ở phía trên có bình thường như thế nào,

nó còn có vẻ rộng lớn hơn nữa một khi bạn bắt đầu nhìn xuống.

Bạn đang đứng sừng sững phía trên những thế giới bên trong những thế giới, bên trong những thế giới.

Tất cả đều ở đó, nhưng lại biến mất khỏi tầm mắt của bạn.

Hãy cùng bắt đầu một cuộc hành trình, chúng ta sẽ bắt đầu tại một công viên,

dài khoảng 1 cây số, vừa đủ cho một chuyến đi dạo 15 phút.

Mỗi lần chúng ta ấn chiếc nút phép thuật này, chúng ta sẽ trở nên bé hơn 1000 lần.

Vui lòng hãy mặc bộ đồ khoa học phép thuật này vào để bạn không chết và vẫn có thể nhìn thấy.

Sẵn sàng chưa?

Hãy cùng đi thôi!

THẾ GIỚI THU NHỎ

Bạn hiện đang có kích cỡ của một hạt cát, chỉ cao 2 milimet,

đang đứng trên một nhánh cỏ mà có vẻ cao bằng một toà nhà 8 tầng.

Một mét vuông cỏ giờ là một khu đô thị đông đúc

với 100,000 nhánh cỏ, nhiều bằng số toà nhà của 2 đảo Manhattan.

Từ góc quan sát mới bé nhỏ của bạn,

cái công viên mà bạn có thể nhanh chóng vượt qua trước kia

giờ có kích cỡ của nước Pháp.

Để băng qua nó, bạn phải mất ít nhất 1 tuần.

Những con người kích thước con người đứng sừng sững trên đầu bạn,

cao gấp 4 lần toà nhà Empire States.

Những bước chân của họ trải dài từ chân trời này đến chân trời kia.

Một con ong, kích cỡ của một chiếc trực thăng, đáp xuống cạnh bạn,

làm rung chuyển cả mặt đất trong khi lớp vỏ đầy lông của nó rung theo mỗi nhịp cánh.

Bạn cố để chạy thoát nhưng lại không thể nhúc nhích bởi vì không khí rất… nhớp nháp.

Trước khi bạn ấn nút, lực cản không khí gần như không thể nhận ra,

nhưng giờ khi mà bạn thu nhỏ gấp 1000 lần,

cứ như thể không khí quanh bạn trở nên đặc hơn gấp 1000 lần.

Cảm giác như là bạn đang đi qua mật ong vậy.

Những loài côn trùng biết bay như ong lợi dụng điều này.

Cánh của chúng không phải để bay lượn,

mà giống như những chiếc mái chèo chèo qua không khí.

Phóng to lên kích thước của con người, con ong sẽ bay nhanh hơn chiếc phản lực Concorde,

nhưng mà nó còn không thể cất cánh bởi vì nó quá nặng so với đôi cánh của nó.

THẾ GIỚI HIỂN VI

Bạn đã tiến vào thế giới hiển vi và giờ chỉ cao chưa đến 2 micromet,

xấp xỉ kích cỡ của một con vi khuẩn E-coli.

Từ góc quan sát mới bé nhỏ của bạn,

cái công viên nơi mà bạn bắt đầu giờ rộng 1 triệu kilomet đối với bạn.

Nếu bạn cứ đi mà không dừng lại, bạn sẽ mất tới 25 năm để đi qua nó.

Thật khó để có thể tưởng tượng nổi thể giới hiển vi to lớn cỡ nào đối với các cư dân bé nhỏ của nó.

Con ong khổng lồ ban nãy đậu cạnh bạn giờ to bằng ngọn núi Everest,

cao ngất ngưởng trên trời, nhưng vẫn đang sống, kêu vo ve và rung động.

Không khí ở đây có cảm giác gần như rắn chắc đối với bạn,

so với con người, nó nhớt như thể là dung nham, cực kỳ khó khăn để vượt qua.

Nhánh cỏ giờ mở rộng ra xa đến nỗi bạn không thể nhìn thấy rìa của nó,

kéo rộng ra tương đương với Pari đối với 1 người bình thường.

Bạn nhìn thấy những thung lũng trông như những dòng sông cạn trơ đáy,

nhũng mảnh đất chết như sa mạc và những hố khổng lồ do những con rệp ham ăn để lại.

Nhưng nếu bạn nhìn kỹ, đây không phải là địa hình.

Đây là những hàng tế bào, mỗi cái to như một cái nhà,

với phần bên ngoài cứng như những lớp vỏ thuỷ tinh.

Cứ mỗi một vài tế bào lại có những lỗ trống lớn gọi là lỗ khổng,

như những chiếc miệng, hút không khí vào và nhả khí oxy ra.

Đột nhiên con ong khổng lồ bắt đầu di chuyển,

một cấu trúc được tạo thành từ những mảnh ghép cứng nhắc, trượt lên nhau như một bộ giáp.

Nó cất cánh để thoát khỏi một giọt nước cỡ của một thiên thạch

rơi từ một nhánh cỏ khác và đang lao về phía bạn với tốc độ bàn thờ.

Bạn chuẩn bị cho cú va chạm, nhưng thay vì một cú huých mạnh, bạn chỉ bị hút vào.

Bạn cố gắng để bơi nhưng nước có cảm giác đặc và dính

và bám lấy chân tay bạn như thể keo 502 vậy.

Các phân tử khí thì giống như những linh hồn tự do,

còn các phân tử nước thì giống những sinh vật sống theo bầy đàn,

tụ tập lại với nhau mỗi khi có thể.

Chúng kéo lấy nhau và tạo ra một lực liên kết tương đối mạnh, khiến bạn bị mắc kẹt.

Bạn không thể kháng cự, nhưng bạn vẫn đang di chuyển,

nhào lộn theo mọi hướng, bị kéo đi bởi một dòng nước vô hình.

Trôi nổi trong chiếc hồ tí hon này là hàng chục nghìn vi sinh vật.

Chúng có nhiều hình thù:

Những con vi-rút to cỡ quả bóng tennis bơi loăng quăng quanh bạn,

những loài khác như là tế bào Euglena oxyuris phóng qua bạn như những toa tàu hàng.

Nhưng phần lớn trông như những con sứa bóng loáng, to như một chiếc xe hơi,

với những chiếc đuôi dài có tác dụng như là những chiếc chân vịt siêu cấp.

Mặc dù nước giữ chúng lại như là keo dính,

một số có thể di chuyển với quãng đường gấp hàng trăm lần độ dài cơ thể chúng trong một giây

tương đương với việc một người đào hầm xuyên qua bùn với tốc độ hơn 600 km/h.

Tuy nhiên vì vi khuẩn thì quá nhẹ và nước thì quá nhớt,

chúng gần như không có quán tính, không có sự trượt trên quy mô này.

Kết quả là chuyển đông của chúng cứ giật giật kỳ lạ và rất khó để theo dõi.

Có lẽ chúng ta sẽ hiểu thêm được về sự chuyển động kỳ lạ này nếu chúng ta đi sâu hơn nữa.

THẾ GIỚI PHÂN TỬ

Bạn đã thu nhỏ đến kích thước của một phân tử, chỉ rộng chưa đến 2 nanomet

Với quy mô mới bé nhỏ này, giọt nước giờ có vẻ to bằng Mặt Trăng so với 1 người bình thường.

Nhánh cỏ mà nó nằm trên có thể kéo dài từ cực bắc của Alaska đến cực nam của Úc.

và cái công viên giờ to gần bằng Hệ Mặt Trời,

nhưng thay vì toàn là khoảng không, nó được lấp đầy bởi rất nhiều thứ.

Mọi nơi bạn nhìn đều có vô số các phân tử và nguyên tử.

Những bức tường cứng của những tế bào lá cỏ bên dưới bạn

đang rung động rõ ràng, mấp mô với những gợn sóng năng lượng.

Giọt nước kia chứa gần 1 nghìn tỷ tỷ phân tử nước, tất cả đều đang chuyển động.

Nước thực chất là một cơn bão của các phân tử H2O

va đập với nhau hàng trăm nghìn tỷ lần mỗi giây.

Mỗi phân tử nước di chuyển với tốc độ khoảng 2300 km/h

và liên tục bắn phá khu vực xung quanh chúng,

sút văng những vật thể nhỏ theo mọi phương hướng.

Đó là nguyên nhân của dòng nước tàng hình

mà bạn cảm nhận được khi bạn lớn hơn gấp 1000 lần.

Phóng to tốc độ này lên quy mô con người là không thể,

bởi lẽ 1 phân tử nước kích thước của một con người sẽ nhanh gấp 2000 lần tốc độ ánh sáng.

Tất cả những chuyển động dữ dội trên đều đến từ nhiệt.

Nhiệt là một khái niệm khá là mơ hồ trên quy mô con người,

bạn chạm vào thứ gì đó và mang máng cảm nhận được vật đó nóng hay lạnh.

Nhưng ở dưới này, bạn thực sự cảm nhận được “nhiệt” là thứ gì:

Chuyển động của các phân tử, sự rung động, sự uốn éo và sự va chạm

như thể chúng đang ở trong một cái bể bóng dữ dội.

Khi những phân tử này mất nhiệt, chúng chuyển động chậm hơn và ít va chạm hơn.

Khi chúng thu nhiệt, chúng tăng tốc và không ngừng va đập với nhau.

Nhiệt độ thực chất chỉ là một thước đo tốc độ trung bình

của những vũ công tuyệt vời biểu diễn hằng ngày này.

Đột nhiên một phân tử đập vào bạn cực kỳ mạnh

và bạn bị đá văng ra khỏi giọt nước và trở lại vào trong không khí.

Và tại đây, bạn phát hiện ra một điều bất ngờ:

Những gì ở giữa các phân tử khí. Toàn là khoảng trống.

Ở giữa các phân tử khí là một khoảng chân không.

Trung bình một phân tử trong không khí di chuyển được khoảng 60 nanomet,

xấp xỉ độ dài của một sân khúc côn cầu nếu nó to bằng một người.

Nếu như chúng ta nén tất cả các phân tử và nguyên tử

đang bay xung quanh căn phòng bạn đang ngồi xem video này,

chúng sẽ chỉ chiếm khoảng 0.1% thể tích căn phòng.

99.9% không gian xung quanh bạn là chân không, chỉ là bạn không nhận ra thôi.

Điều đó cũng có nghĩa là mỗi khi bạn hít thở,

bạn hít vào chân không là chủ yếu, với một vài nguyên tử.

THẾ GIỚI HẠ NGUYÊN TỬ

Với kích cỡ chưa đến 2 picomet, quy mô bắt đầu trở nên vô nghĩa.

Một người sẽ cao tới 2 tỷ kilomet so với bạn,

lớn tới nỗi họ có thể dang tay từ Mặt Trời đến Sao Thổ.

Một hạt nhân nguyên tử sẽ có kích thước của một hạt cát

mà bạn có thể đặt trên đầu ngón tay của bạn.

“Hạt cát” ấy chứa tới 99.97% khối lượng của một nguyên tử.

Phần còn lại, một khu vực hình cầu lớn bằng tháp Eiffel từ góc nhìn của bạn,

được lấp đầy bởi một đám mây electron.

Đó về cơ bản là tất cả các vị trí mà electron có thể ở tại tại một thời điểm bất kỳ.

Electron là những kẻ biến hình, uốn éo xung quanh bên ngoài hạt nhân,

tạo ra những mớ rung động mới với những hình dạng khác nhau với mỗi thời điểm.

Không như những chuyển động từ tốn của các hành tinh,

hạt nhân nguyên tử là một thứ hỗn độn mờ nhạt.

Chúng trồi lên, lăn lóc, rung rinh và bay nhẹ.

Bên trong chúng chứa một nguồn năng lượng giống như ở bên trong các quả bom hạt nhân

và nó không cho chúng đứng yên.

Chúng uốn éo và rung động hàng tỷ tỷ lần mỗi giây.

Chuyến hành trình đến đây là kết thúc và hãy trở lại…

Bạn đang làm gì vậy?!

Dừng lại!

NƠI NHỎ NHẤT?

Chúng ta đã chạm đến đáy, biên giới của thực tại và hư ảo.

Quy mô ở đây là Độ dài Planck,

chính là quãng đường mà ánh sáng đi được trong một quãng Thời gian Planck.

Một quãng Thời gian Planck là khoảng thời gian để ánh sáng đi được một Độ dài Planck.

Ờm, cũng dễ hiểu đấy :v

Không một mô hình vũ trụ nào của chúng ta có nghĩa trên quy mô bé hơn thế này,

vậy nên tạm thời cho đến giờ, đây là điểm kết thúc.

Chúng ta nghĩ rằng ở dưới này, các hạt tự dưng xuất hiện, và cũng tự dưng biến mất.

tạo ra một lớp bọt lượng tử với nguồn năng lượng không thể tưởng tượng nổi.

Liệu chúng ta có thể tiếp tục thu nhỏ?

Chúng ta không biết.

Đã đến lúc quay lại rồi.

Nếu bạn ngước lên, vũ trụ thật rộng lớn và kỳ lạ.

Cực kỳ rộng lớn và kỳ lạ.

Nhưng nếu chúng ta cúi xuống, nhìn vào trong thế giới thu nhỏ và cực thu nhỏ,

vũ trụ dường như còn rộng lớn hơn nữa và kỳ lạ hơn nữa.

Cuối cùng thì, nơi hoàn hảo nhất có lẽ là nơi bạn đang ở ngay bây giờ.

Không quá to, cũng không quá nhỏ.

Những thế giới bí ẩn này đều nằm trong Bộ lịch Kỷ nguyên Loài người năm 12,023 của chúng tôi.

Lần này bạn có thể tham gia cùng chúng tôi trên hành trình khám phá thế giới vi mô.

Với mỗi trang lịch, bạn sẽ hé lộ một thế giới mới

mà bạn không hề biết là có tồn tại ngay dưới chân bạn.

Bạn cũng biết rồi đấy, như thường lệ nó là một cuốn lịch siêu cao cấp,

rất sáng bóng và chỉ có trong một khoảng thời gian ngắn.

Chúng tôi cũng có một số deal hời dành cho bạn ở shop của chúng tôi.

Cuốn lịch giống như một mảnh ghép Kurzgesagt mà bạn có thể đem về với bạn.

Và năm nào chúng tôi cũng nói rồi nhưng đó là sự thật:

Mỗi cuốn lịch được mua trực tiếp giúp đỡ những gì chúng tôi làm tại Kurzgesagt.

Và nó không chỉ là tạo ra các video, mà còn là lan toả sự hiếu kỳ ra khắp thế giới.

Vậy nên bởi vì có bạn, chúng tôi mới có thể mang tri thức

và kích thích bên trong mọi người mọi nơi một sự cảm kích dành cho vũ trụ, tự nhiên và đời sống.

Cảm ơn các bạn rất nhiều vì đã giúp đỡ chúng tôi.

Chúc bạn một năm 12,023 tuyệt vời!

Hẹn gặp các bạn vào Tháng 1!