Video

Bản trích

Ở đâu đó trong cơ thể bạn, hệ miễn dịch của bạn

vừa mới giết chết một tế bào của chính bạn trong yên lặng,

ngăn nó trở thành ung thư, và cứu sống bạn.

Nó vẫn luôn làm điều đó.

Phần lớn số tế bào ung thư xuất hiện

sẽ bị tiêu diệt mà bạn không hề hay biết.

Việc đó cực kỳ khó khăn bởi vì bản chất của các tế bào ung thư:

Các phần của bạn bắt đầu hành xử độc lập,

ngay cả khi điều đó gây tổn thương cho bạn.

Ung thư là gì và bằng cách nào mà cơ thể bạn tiêu diệt chúng?

Ung thư là khi các tế bào hỏng hóc nhân lên mất kiểm soát.

Nó có thể xuất hiện tại bất kỳ loại tế bào nào trong cơ thế bạn,

vậy nên không chỉ có một loại ung thư, mà có đến hàng trăm.

Một số phát triển chậm, số khác thì nhanh chóng,

một số có thể được chữa trị triệt để, số khác thì chết người.

Theo một cách hiểu, một tế bào trở nên ung thư

sẽ trở thành một thứ gì đó cổ xưa, mà lại mới mẻ.

Trải qua hàng tỷ năm, sự tiến hóa đã nhào nặn các tế bào

để sống sót và phát triển trong môi trường khắc nghiệt,

tranh giành nơi cư trú và nguồn tài nguyên.

Cho đến khi một hình thức sự sống mới và thú vị xuất hiện:

Sự hợp tác, một sự phân chia nguồn lực cho phép các tế bào

chuyên môn hóa và trở nên thành công hơn khi ở cùng nhau.

Nhưng sự hợp tác đòi hỏi phải có sự hy sinh.

Để một sinh vật đa bào sống khỏe mạnh,

sức sống của cả tập thể phải được đặt lên trước

sự sống còn của một tế bào đơn lẻ.

Các tế bào ung thư rời bỏ khỏi tập thể và trở nên độc lập một lần nữa.

Cơ thể bạn có thể xử lý một số tế bào nguy hiểm này

nhưng một số tế bào ung thư phân chia liên tục,

trở thành một sinh vật mới trong cơ thể bạn.

Cướp lấy tài nguyên bạn cần để sống, cạnh tranh không gian cư trú,

đồng thời phá hủy cơ quan mà nó từng là một phần.

Mặc dù các tác hại chúng gây ra, tế bào ung thư không độc ác gì.

Chúng không muốn tổn thương bạn. Chúng không muốn gì cả.

Tế bào là các cỗ máy protein thực thi các chương trình của chúng,

thứ, không may là, đã gặp phải trục trặc.

LINH HỒN CỦA TẾ BÀO

Nói đơn giản, tế bào của bạn có một nhân chứa đầy ADN.

Nó bao gồm các gen - các hướng dẫn để tạo ra protein và khi nào cần làm mỗi loại.

Những hướng dẫn này được sao chép và chuyển sang cho ribosome,

tại đó chúng được dùng để tạo ra protein.

Loại protein nào tế bào bạn sản xuất sẽ quyết định xem chúng có thể làm gì.

Điều quan trọng ở đây là một gen gặp trục trặc

sẽ dẫn đến một protein gặp trục trặc,

điều đó sẽ trở nên quan trọng ở phần sau.

ADN của bạn gặp một chút trục trặc - nó biến đổi - hàng chục nghìn lần mỗi ngày.

Phần lớn các trường hợp đều không có nguyên nhân, chỉ là do nó đang sống.

Hầu hết các đột biến này đều được sửa chữa nhanh chóng hoặc không gây hại gì.

Thế nhưng, khi tế bào bạn tự sao chép, qua thời gian, các lỗi sẽ được tích tụ lại.

Thử tưởng tượng phải lấy bản sao từ các bản sao, lặp đi lặp lại trong hàng thập kỷ.

Có thể một ngày, một sợi tóc bay vào máy quét, hay một góc ảnh bị nhàu nát.

Mỗi lỗi sai mới sẽ trở thành một phần của bản sao mới, và của tất cả bản sao sau đó.

Bạn có thể làm tăng mức độ tổn thương ADN bằng việc hút thuốc lá,

uống rượu, bị béo phì, hít phải amiăng,

không sử dụng kem chống nắng, hay bị nhiễm virus như là HPV.

Nhưng cách dễ nhất để tổn thương ADN và mắc ung thư là sống đủ lâu.

Trong nhiều trường hợp mắc ung thư,

không có nguyên nhân gì ngoại trừ gặp xui xẻo.

CÁC TỔN THƯƠNG DẪN ĐẾN UNG THƯ

Chúng tôi đang đơn giản hóa, nhưng nhìn chung,

có 3 nhóm gen cần phải gặp trục trặc để ung thư có thể xuất hiện.

Đột biến chính đầu tiên nằm ở gen có tên là gen ức chế khối u, hay TSG (Tumor Supressor Gene).

Các gen này có một số chức năng.

Đầu tiên chúng tạo ra các cơ chế kiểm soát, thứ liên tục quét ADN của bạn

nhằm phát hiện ra các lỗi sao chép, và ngay lập tức sửa chúng.

Và sau đó chúng giữ cho các tế bào thường không nhân lên mất kiểm soát.

Nếu các gen TSG gặp hư hỏng, tế bào bạn về cơ bản là quên mất

cách tự sửa bản thân chúng, và có thể nhân lên không ngừng.

Đột biến quan trọng thứ hai xảy ra ở các gen sinh ung thư (Oncogene).

Khi các gen sinh ung được kích hoạt,

tế bào được ra lệnh phải nhân lên nhanh chóng.

Chúng hoạt động cực kỳ tích cực khi bạn còn ở trong bụng mẹ.

Để biến một tế bào gốc thành hàng nghìn tỷ trong vài tháng,

nó cần phải phân chia và phát triển nhanh chóng.

Những gen kích thích tăng trưởng này được tắt đi khi bạn có đủ tế bào.

Khi các gen sinh ung gặp trục trặc, chúng sẽ lại được bật lên.

Đột biến quan trong thứ ba nằm ở trong cơ chế tự hủy của tế bào.

Đa số tế bào thường xuyên được tái chế và làm mới.

Khi các tế bào có quá nhiều trục trặc, chúng thường tự nhận ra được

và các gen đặc biệt kích hoạt một quá trình tự hủy có kiểm soát,

gọi là chết tế bào theo chương trình (Apoptosis).

Nếu các gen kiểm soát quá trình này bị hư hại,

các tế bào sẽ được tự do sống, dù đang gặp phải các trục trặc nghiêm trọng.

Vậy nếu một tế bào không thể sửa chữa các lỗi trong đoạn mã gen của nó,

mất đi khả năng tự hủy khi nó nhận ra các hư hại,

và bắt đầu phát triển nhanh chóng không kiểm soát,

nó trở thành một tế bào ung thư trẻ.

Những tế bào này phải bị tiêu diệt càng sớm càng tốt.

Trong khi chúng rất có hại tại giai đoạn này,

chúng vẫn rất yếu ớt và dễ dàng bị tiêu diệt.

Nhưng nếu chúng tiếp tục biến đổi và gia tăng số lượng,

chúng có thể học cách né tránh hàng phòng thủ của bạn

và trở thành một mối nguy hại thực sự.

Tại bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời bạn,

hệ miễn dịch của bạn đang săn lùng các tế bào này.

Nhưng làm thế nào mà bạn có thể xác định và giết các tế bào hư hỏng,

thứ dường như không thể phân biệt được so với các tế bào khỏe mạnh?

CÁCH TÌM RA UNG THƯ

Thì, giờ chúng ta quay trở lại với các protein

mà tế bào bạn sản xuất ra và các mẩu chuyện chúng kể.

Vậy nếu giả dụ các gen sinh ung của bạn được bật lên,

chúng tạo ra các protein gen sinh ung.

Hệ miễn dịch của bạn biết rằng chúng không nên xuất hiện

nếu bạn là một người trưởng thành.

Vậy để biết tế bào nào bị hư hỏng và tế bào nào khỏe mạnh,

hệ miễn dịch của bạn cần phải biết được

chúng đang sản xuất loại protein gì ở bên trong.

Để giải bài toán này, sự tiến hóa đã tạo ra các phân tử MHC bậc I.

giống như một ô cửa hiển thị giúp cho tế bào trở nên trong suốt.

Các tế bào liên tục lấy các mẫu protein nhỏ mà chúng sản xuất

và đặt chúng vào hàng nghìn phân tử MHC này, để cho biết chúng đang làm gì.

Các mẫu vật này không ngừng được làm mới,

luôn luôn cung cấp các thông tin mới nhất.

Có cả một loạt các loại protein rất nguy hiểm

và không nên được tạo ra bởi các tế bào khỏe mạnh,

và hệ miễn dịch của bạn ghi nhớ tất cả chúng.

Nó có hàng tỷ các tế bào chuyên biệt gọi là Tế bào T,

được tạo ra để xác định từng loại protein cụ thể.

Nếu một Tế bào T thấy một protein bị cấm trong một ô hiển thị MHC,

nó biết rằng tế bào đó đã bị hư hỏng và ngay lập tức giết nó.

Nhưng hệ thống này có một thiếu sót.

Điều gì sẽ xảy ra nếu một tế bào ung thư biến đổi

và tìm ra cách để đánh lừa quá trình này?

Tất cả những gì nó cần làm là ngừng sản xuất

các phân tử MHC bậc I, và bùm, thế là nó đã tàng hình.

Không có các ô cửa hiển thị, hệ miễn dịch sẽ bị mù

và không thể xác định được ung thư nữa.

May mắn là tiến hóa đã tìm ra một giải pháp khôn ngoan:

Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên.

Một thẩm phán, một hội đồng xét xử, và một kẻ hành quyết.

KẺ TIÊU DIỆT

Ngay tại lúc này, hàng trăm triệu Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên

đang đi tuần tra trong cơ thể bạn, tìm kiếm các tế bào

đã biến thành ung thư, hay bị hư hại bởi virus.

Các Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên đi từ tế bào này sang tế bào khác

để kiểm tra một thứ: Liệu một tế bào có các phân tử MHC bậc I không?

Liệu nó có một ô cửa hiển thị hay không

và liệu nó có đang làm nhiệm vụ của nó là thông báo

những gì nó đang làm bên trong nó hay không?

Điều này rất tuyệt vời bởi nó xét đến mọi trường hợp:

Trong khi các Tế bào T tìm kiếm sự hiện diện

của những thứ không ngờ tới, những thứ không nên có ở đây,

các Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên tìm kiếm sự thiếu vắng

của những thứ đáng ra phải có, những thứ đáng ra phải xuất hiện ở đây.

Logic ở đây là: Nếu một tế bào không có ô cửa hiển thị,

nó đang muốn che giấu điều gì đó,

và một tế bào đang che giấu điều gì đó phải bị tiêu diệt.

Điều khiến Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên còn sắc bén hơn nữa

là nó luôn ở trong trạng thái giết chóc.

Nó tuần tra cơ thể bạn, kiểm tra các tế bào với ý định là giết chúng.

Các tế bào khỏe mạnh của bạn cần phải thuyết phục nó

rằng nó không muốn chết hôm nay.

Và một cách để làm điều đó là có các phân tử MHC bậc I.

Vậy tóm tắt lại, gần như tất cả các tế bào ung thư trẻ sẽ phát triển trong cuộc đời bạn

sẽ bị tiêu diệt bởi hệ miễn dịch của bạn.

Ok. Nhưng nếu cơ thể bạn chuẩn bị tốt như thế,

tại sao chúng ta vẫn bị mắc ung thư?

Thì, thi thoảng các tế bào ung thư biến đổi hơn nữa

và trở nên tốt hơn trong việc phản công.

Ung thư là một câu chuyện về một cuộc chạy đua vũ trang.

Một cuộc chạy đua vũ trang mà chúng ta nhất định sẽ thắng,

có thể với sự hỗ trợ của Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên.

Hiện tại một số liệu pháp đang bắt đầu cho thấy các kết quả khả quan

từ vắcxin chống ung thư cho tới các Tế bào T được thiết kế đặc biệt

và cả các Tế bào Tiêu diệt Tự nhiên nữa.

Chúng ta sẽ tìm hiểu các liệu pháp này trong một video trong tương lai.

Vậy nên chúng ta vẫn chưa chiến thắng cuộc chiến này

nhưng chúng ta đang nhắm tới ung thư

và nhất định chúng ta sẽ loại bỏ được chúng một lần và mãi mãi.

Có thể sẽ sớm hơn so với chúng ta nghĩ.

Video này được tài trợ một phần bởi sự hỗ trợ trực tiếp từ người xem

và một phần đến từ khoản tài trợ của Gates Ventures.

Cảm ơn rất nhiều vì sự đóng góp của họ. Và hãy nhớ theo dõi phần 2.

Xin hãy xem các tài liệu nguồn của chúng tôi để biết thêm thông tin nền và chuyên sâu.