Video

Bản trích

Sao neutron là vật thể đặc nhất sau hố đen

Trong phần lõi, chúng ta có thể tìm thấy vật chất nguy hiểm nhất tồn tại

“vật chất lạ”

Nguy hiểm đến nỗi có thể bẻ gãy toàn bộ quy luật vũ trụ

có thể lây lan và phá hủy mọi thứ mà nó tiếp xúc

hoặc nó có thể dạy chúng ta về cách vũ trụ bắt đầu

có thể là cả hai

KURZGESAGT IN A NUTSHELL

Để hiểu “vật chất lạ” kì lạ như thế nào

chúng ta cần tìm hiểu vài thứ căn bản

“Sao neutron là gì?” và vật chất lạ bẻ gãy các định luật vũ trụ ra sao?

Để dồn hết thông tin vào 1 video chúng tôi cần đơn giản hóa khá nhiều thứ

Nhưng chúng tôi sẽ cung cấp nguồn nếu các bạn muốn tìm hiểu

thêm nhiều chi tiết hơn

Sao neutron là những gì còn sót lại sau

1 vụ nổ siêu tân tinh của 1 ngôi sao có khối lượng lớn

Khi nó xảy ra, lõi của ngôi sao sụp đổ

dưới lực hấp dẫn của chính nó với một lực hướng nội mạnh mẽ đến mức

nó nén hạt nhân và các hạt lại với nhau một cách dữ dội

Các electron bị nén vào proton nên chúng kết hợp với nhau

và trở thành neutron

Các khoảng trống bên trong hạt nhân đột nhiên bị nén và lắp đầy bởi các hạt

dù không muốn gần nhau nhưng không có sự lựa chọn

Chúng luôn tìm cách đẩy lùi chống lại trọng lực và sự sụp đổ

Nếu trọng lực thắng, chúng sẽ trở thành lỗ đen

Nếu chúng thắng chúng sẽ trở thành sao neutron

Điều này làm sao Neutron giống như một hạt nhân khổng lồ với kích thước 1 thành phố.

Nhưng có khối lượng bằng mặt trời

Và tại đây, mọi chuyện trở nên kì lạ

Môi trường bên trong lõi vô cùng khắc nghiệt

Đến nỗi các quy luật vật lí bị phá vỡ

Điều này có thể tạo ra vật thể vô cùng lạ và nguy hiểm chết người

Nhưng hãy khoan vội đi xa

Hãy tìm hiểu những quy luật cơ bản trước khi chúng ta tìm hiểu chúng bị phá vỡ ra sao

Proton và neutron, các hạt hình thành nên hạt nhân nguyên tử

Được làm từ các hạt nhỏ hơn gọi là quark

Các hạt quark không muốn cô đơn tẹo nào :"<

Đây được gọi là “giam hãm lượng tử”

Bạn có thể cố gắng tách nó ra, nhưng càng cố

chúng càng cố giữ chúng lại.

Nếu bạn dùng nhiều năng lượng để tách chúng,

chúng sẽ dùng năng lượng này để tạo ra hạt quark mới

Hạt quark chỉ tồn tại dưới dạng kết hợp để tạo ra những hạt khác

và chúng ta chưa bao giờ thấy chúng chúng đứng một mình.

Chúng được phân làm nhiều loại, nhưng chỉ có 2 trong số chúng là bền vững:

Đó là quark lên (Up quark) và quark xuống (Down quark) tìm thấy trong proton và neutron

note: up = lên, down= xuống, charm = duyên, strange = lạ, top = đỉnh, bottom = đáy. => Charm quark = Quark duyên

Các hạt quark khác mau chóng ran rã hơn

Nhưng điều này có thể khác biệt trong sao neutron.

Lực tương tác trong lõi chúng rất mạnh

đến nỗi chúng tương tự với vũ trụ ngay sau Big Bang.

Lõi sao neutron giống như loại hoá thạch

mà có thể giúp chúng ta nhìn ngược lại thời gian, thởi điểm bắt đầu mọi thứ.

Vì vậy, nghiên cứ tính chất tương tác giữa các hạt quark trong lõi sao neutron

là cách để tìm hiểu về bản chất của vũ trụ này.

1 giả thuyết, là bên trong sao neutron

(tittle: Sự giải phóng lượng tử) Proton và neutron được giải phóng (lượng tử)

Các hạt bị đè nén vào nhau,

phân rã và tan chảy thành một tập hợp chỉ chứa quark (bể quark)

Vô số hạt nhỏ cấu tạo thành một vật lớn hoàn toàn bằng hạt quark.

“Vật chất quark”

ngôi sao có cấu tạo từ nó được gọi là sao quark

dù từ bên ngoài chúng không khác gì sao neutron.

Bây giờ tao có thể nói về thứ chất lỏng chết người rồi nè :>

nếu áp lực bên trong sao quark đủ mạnh

nó sẽ trở nên kì lạ hơn,

theo đúng nghĩa đen. :v

Trong lõi sao neutron, một vài hạt quark có thể bị biến thành quark lạ (xem note lúc 2:38)

Quark lạ có tích chất hạt nhân rất cao, và chúng nặng hơn các hạt quark khác

và nói 1 cách khác - “mạnh hơn”.

Nếu chúng xuất hiện, chúng có thể tạo ra “vật chất lạ”.

Vật chất lạ có thể là thể vật chất lí tưởng,

đậm đặc một cách hoàn hảo,

bền vững một cách hoàn hảo,

và không thể bị phá huỷ,

bền vững hơn bất cứ vật chất nào trong vũ trụ.

Bền vững đến nỗi chúng có thể tồn tại bên ngoài sao neutron

Nếu đúng là như thế, chúng ta có vấn đề lớn:

chúng có thể lây lan!

Tất cả các vật chất mà chúng chạm phải có thể bị ảnh hưởng

và trở thành vật chất lạ ngây lập tức.

Proton và neutron sẽ bị phân giải và trở thành một phần của bể quark

đồng thời giải phóng năng lượng và tạo ra vật chất lạ mới.

Cách duy nhất để tống khứ nó đi có lẽ là quẳng nó vào hố đen

Ủa? Ai mà quan tâm cơ chứ? :)

Tất cả chúng đều bên trong sao neutron.

Trừ trường hợp khi một sao neutron va chạm với một sao neutron khác

hoặc là hố đen,

chúng sẽ giải phóng một lượng rất lớn vật chất bên trong

Một trong số đó có thể bao gồm những giọt vật chất gọi là “giọt lạ”.

“Giọt lạ” đặc như trong lõi sao neutron,

chúng có thể rất nhỏ, thậm chí nhỏ hơn nguyên tử,

nhưng những giọt lạ lớn nhất cũng không thể lớn hơn một cái tên lửa.

Những giọt lạ này sẽ chu du khắp thiên hà hàng triệu đến hàng tỉ năm

cho đến khi chúng có cơ hội gặp 1 hành tinh hoặc ngôi sao.

Nếu một trong số chúng va vào trái đất, chúng sẽ biến trái đất thành vật chất lạ ngay lập tức.

Càng biến đổi, lượng vật chất lạ càng lớn,

cuối cùng, tất cả các phân tử tạo nên Trái Đất đều bị biến đổi,

Trái Đất sẽ trở thành 1 vật thể lạ nóng bằng kích thước 1 thiên thạch.

Nếu một giọt lạ va vào Mặt Trời, Mặt Trời sẽ co lại thành một “ngôi sao lạ”

biến đổi nhanh như một ngọn lửa thiêu rụi khu rừng khô.

Điều này không làm Mặt Trời thay đổi khối lượng đáng kể, nhưng sẽ làm nó tối đi,

vì vậy Trái Đất sẽ chết vì đóng băng.

Giống như virus, chúng ta không có cách nào biết liệu có giọt lạ nào đang hướng đến không.

Tệ hơn nữa, một số giả thuyết cho rằng giọt lạ có rất nhiều,

nhiều hơn tất cả các ngôi sao trong thiên hà.

Các giọt lạ có thể được hình thành từ rất sớm sau Big Bang

khi mọi nơi đều nóng và đặc như lõi sao neutron.

Chúng có thể tồn tại xung quanh trọng lực của các thiên hà

khi mà vũ trụ giãn nở và tiến hóa.

Giọt lạ có thể nhiều và có khối lượng lớn

đến nỗi chúng có thể là vật chất tối mà chúng ta nghĩ là nguyên nhân giữ cho cả thiên hà lại với nhau.

Nhưng mà, có thể không.

Đây chỉ là giả thiết, và Trái Đất, Mặt Trời và những hành tinh khác

vẫn chưa bị “ăn thịt” bởi các giọt lạ khác trong vài tỉ năm qua,

nên khả năng điều này xảy ra sớm là rất thấp.

Hiểu được những điều kì lạ này có thể là chìa khoá để hiểu được về cách vũ trụ được sinh ra

và tại sao chúng lại trở thành như ngày hôm nay.

Khi mà các nhà khoa học nghịch với nam châm và dây điện

và nghĩ về electron,

họ hoàn toàn không biết công nghệ sẽ phát triển thế nào sau vài trăm năm nữa.

Cách những nhà khoa học nghĩ về sao neutron và vật chất lạ lúc này

có thể là bước đệm để nhân loại tiến xa vượt những tưởng tượng điên rồ nhất.

Hoặc có thể không, thời gian sẽ trả lời.

Trong lúc chờ vũ trụ bị phá huỷ,

có lẽ bạn vẫn còn muốn tìm hiểu về chúng.

Chúng tôi có thể giúp!

Bạn của chúng tôi từ Brilliant có thể giúp bạn mở mang tầm mắt về thế giới khoa học

như hố đen và nhiều thứ khác.

Brilliant là một website có thể giúp bạn giải quyết các vấn đề khoa học cách thực tế

với các khóa học giải quyết vấn đề tương tác và những thử thách hằng ngày về toán, logic và kỹ thuật.

Mỗi vấn đề cung cấp cho bạn tất cả các công cụ bạn cần để tự mình giải quyết các chủ đề phức tạp.

Bằng cách thực hành, nhưng bằng trí óc thay vì đôi tay của bạn :)))

Dùng sự tò mò của bạn để đi đến cùng câu hỏi và các khóa học

về những thứ như, cơ học cổ điển, thiên văn học, vật lý hấp dẫn, và nhiều hơn nữa!

Nếu bạn nhấn vào link ở phần mô tả hoặc ghé thắm briliant.org/nutshell

bạn có thể đăng ký miễn phí và học được nhiều điều còn hơn cả tưởng tượng.

Và, có thêm một người xem Kurzgesagt