Video

Bản trích

Vật chất, như chúng ta biết;

là các nguyên tử, các ngôi sao và thiên hà, hành tinh, cây, đá và chúng ta.

những vật chất này chiếm chưa tới 5% của vũ trụ đã biết.

Khoảng 25% là vật chất đen, và 70% là năng lượng đen.

Cả hai đều vô hình.

Điều này thật lạ vì theo đó mọi thứ chúng ta trải nghiệm chỉ là

một phần rất nhỏ của thực tế.

Nhưng còn tệ hơn nữa.

Chúng ta không có manh mối nào về vật chất hay năng lượng đen, hay chúng hoạt động ra sao.

Nhưng chúng ta chắc rằng chúng tồn tại.

Vậy, chúng ta biết gì?

Vật chất đen là thứ khiến các thiên hà có thể tồn tại.

Khi chúng ta tính toán tại sao vũ trụ lại được cấu trúc như hiện nay,

nó nhanh chóng rõ ràng rằng không có đủ vật chất bình thường.

trọng lực của vật chất thấy được không đủ để hình thành

các thiên hà và những cấu trúc phức tạp.

Các ngôi sao sẽ hầu như phân tán khắp nơi và không hình thành những thiên hà.

Nên, chúng ta biết là có gì đó bên trong và xung quanh chúng.

Cái gì đó không phát ra hay phản chiếu ánh sáng.

cái gì đó tối….

nhưng bên cạch việc có thể tính toán sự tồn tại của năng lượng đen,

Ta có thể thấy nó….theo một cách nào đó.

Những nơi tập trung nhiều vật chất đen bẻ cong ánh sáng đi qua gần chúng.

nên chúng ta biết là có gì đó tương tác với trọng lực.

Hiên nay, chúng ta có nhiều ý tưởng hơn về vật chất đen không là gì và nó là gì.

Chúng ta biết là vật chất đen không chỉ là các đám mây vật chất bình thường không có ngôi sao

vì chúng phát ra các hạt mà ta dò được.

vật chất đen không phải là phản vật chất,

vì phản vật chất sản sinh các tia gamma đặc biệt khi nó phản ứng với vật chất thường.

Vật chất đen cũng không làm nên từ hố đen,

những vật chất rất đặc ảnh hưởng kịch liệt đến những thứ xung quanh

trong khi đó vật chất đen có vẻ như phân tán khắp mọi nơi.

Cơ bản là chúng ta chỉ biết chắc 3 điều;

1. Có gì đó ngoài kia.

2. Nó tương tác với trọng lực.

3. Có rất nhiều nó.

Vật chất đen có thể làm từ hạt kỳ lạ phức tạp

không tương tác với anh sáng và vật chất theo một cách ta tưởng,,

nhưng bây giờ, chúng ta không biết.

Năng lượng đen lại càng kỳ lạ và bí ẩn hơn.

Chúng ta không dò được nó, chúng ta khô đó được nó hay nếm được nó.

Nhưng lại thấy tác động của nó rất rõ ràng.

năm 1929, Edward Hubble thí nghiệm làm thế nào bước sóng ánh sáng

phát ra bởi những thiên hà xa xôi, đi về phía đỏ

của phổ điện từ khi nó di chuyển qua không qua.

Ông tìm ra ánh sáng càng yếu, thiên hà càng xa càng cho thấy mức độ đỏ lớn ;

các thiên hà gần lại không có nhiều.

Hubble khẳng định rằng điều này là do bản thân vũ trụ đang giản ra

Màu đỏ xuất hiện, vì bước sóng ánh sáng

bị dãn ra khi trụ dãn nở.

Những khám phá gần đây cho thấy sự giãn nở của vũ trụ đang tăng.

Trước đó, người ta nghĩ là lực kéo của trọng lực sẽ khiến sự giản nở

không chậm lại thì cũng co ngược trở lại và tự sụp đổ trên bản thân nó.

Không gian không thay đổi đặc tính của nó khi giản nở, chỉ là nó có nhiều thêm.

không gian mới liên tực được tạo ra mọi nơi,

các thiên hà là những đám bó chặt các thứ được giữ lại với nhau nhờ trọng lực

nên ta không cảm thấy sự giản nở này trong đời sống bình thường.

Nhưng chúng ta thấy nó khắp mọi nơi quanh ta.

Bất cứ khi nào có khoảng trống trong không gian, thì lại có thêm nhiều.

Nên, năng lượng đen có vẻ là loại năng lượng bên trong không gian trống.

Thứ năng lượng mạnh hơn bất cứ thứ gì chúng ta biết

và nó ngày càng mạnh hơn theo thời gian.

Không gian trống có nhiều năng lượng hơn tất cả mọi thứ trong vũ trụ hợp lại.

Chúng ta có nhiều về nặng lượng đen có thể là gì.

đầu tiên là năng lượng đen không phải là 1 thứ nhưng chỉ là tính chất của không gian.

Không gian trống không hoàn toàn trống, nó có năng lượng của chính nó.

Nó có thể tạo thêm nhiều không gian và nó ưa hoạt động.

Nên, khi vũ trụ giãn nở, củng có thể chỉ là có thêm nhiều nhiều không gian

xuất hiện để lấp đầy các khoảng trống và điều này dẫn đến sự giản nở ngày càng nhanh của vũ trụ.

Ý tưởng này gần với ý tưởng mà Einstein có vào năm 1917,

về khái niệm của hằng số vũ trụ,

một lực chống lại lực hút của trọng lực.

Vấn đề duy nhất là khi chúng ta cố tính toán lượng năng lượng này

kết quả sai và kỳ lạ, nó chỉ làm cho mọi thứ rối thêm

Một ý tưởng khác là, không gian trống thực chất đầy

các hạt thực tế tạm thời tự phát và liên tục

tạo thành từ hư vô rồi lại biến mất vào hư vô.

năng lượng từ các hạt đó có thể là năng lượng đen.

hoắc năng lượng đen là một dạng lỏng hay trường động năng chưa xác định

tràn ngập khắp vũ trụ, nhưng bằng cách nào đó lại có hiêu quả ngược lại

lên vũ trụ so với năng lượng hay vật chất bình thường .

Nhưng nếu nó tồn tại, chúng ta không biết làm sao hay ở đâu có thể dò thấy nó.

Thế nên còn rất nhiều câu hỏi cần trả lời.

Lý thuyết của ta về vật chất đen hay năng lượng đen chỉ có nhiêu đó

Lý thuyết.

về mặt này, nó hơi bị khó chịu, nhưng mặt khác đây lại là giới hạn của khoa học

điều đó khiến nó rất thú vị

Nó cho ta thấy dù ta có cảm giác mình hơn người thế nào,

chúng ta vẫn chỉ là những con khỉ với những chiếc smartphone, trên một

hòn đảo mỏng manh nhỏ bé, trong không gian luôn nhìn ra bầu trời mà suy ngẫm vũ trụ của ta hoạt động thế nào

Còn thật nhiều điều để học hỏi, và điều đó thật tuyệt.

Video này được hỗ trợ bởi viện khoa học Úc,

chuyên thúc đẩy và hỗ trợ về khoa học

Tìm hiểu thêm về chủ đề này và những chủ đề khác tương tự tại nova.org.au

chúng tôi rất vi được làm việc với họ nên hãy vào xem thử trang của họ

video của chúng tôi cũng có được nhờ nguồn tài trợ của các bạn trên trang patreon.com,

Nếu bạn muốn ủng hộ chúng tôi và trở thành một phần của gia đình chim Kurzgesagt

hãy ghé qua trang patreon của chúng tôi.

phụ đề tiếng việt bởi Nk-H