Video

Transcriptie

De zon, glad en rond en vredig.

Behalve wanneer het plotseling straling en plasma in willekeurige richtingen braakt.

Deze zonnevlammen en coronale massa-ejecties, of CME’s, kunnen de aarde treffen

en ernstige gevolgen hebben voor de mensheid.

Hoe werken ze precies? Hoe erg kunnen ze zijn?

En kunnen we ons daarop voorbereiden?

Hoewel de zon behoorlijk solide lijkt, is het eigenlijk als een zeer hete oceaan.

Zo heet dat het atomen in elektronen en kernen scheurt, die allemaal om elkaar heen stromen in een plasma.

Dit plasma wordt rondgeduwd en gevormd door het magnetische veld van de zon.

Vergelijkbaar met hoe het zwaartekrachtveld van de zon zich uitstrekt naar de planeten

en hun banen vormt.

Maar magnetisme is heel anders dan zwaartekracht.

Magnetisme is een onderdeel van een dubbele kracht: elektromagnetisme.

Elektriciteit creëert magnetische velden en magnetische velden creëren elektriciteit.

Op de zon creëert het plasma - gemaakt van elektrisch geladen protonen en elektronen -

een magnetisch veld terwijl ze bewegen, en dit magnetische veld vormt vervolgens de stroom van deeltjes.

Ze zitten vast in een dynamische feedbacklus, een dynamo genaamd,

die het magnetische veld van de zon in leven houdt.

Dit magnetische veld slaat enorme hoeveelheden energie op en lekt uit over het zonnestelsel.

Het draagt ​​een vast straaltje zonneplasma met zich mee, zoals een lichte regen, bekend als de zonnewind,

die een soort ruimteweer creëert.

Maar het is niet altijd rustig en soepel.

Terwijl het plasma van de zon ronddraait en om zichzelf heen stroomt,

wordt het magnetische veld helemaal geknikt en verdraaid.

Hierdoor ontstaan ​​magnetische knopen die enorme hoeveelheden energie opbouwen.

Wanneer de magnetische knopen breken - als een wirwar van bronnen die naar buiten exploderen -

kan de zon plasma en andere vreselijke dingen in het zonnestelsel uitbraken.

Deze zonnestormen zijn er in vele soorten, zoals zonnevlammen;

een vloedgolf van hoogenergetische straling.

Ze racen met de snelheid van het licht door het zonnestelsel,

vegen protonen op in de zonnewind en versnellen ze tot een snelle zonne-protonenstorm.

Dan zijn er coronale massa-ejecties, die miljoenen of miljarden tonnen plasma

uit de atmosfeer van de zon scheuren en het door het zonnestelsel katapulteren

met snelheden tot 9 miljoen km/u.

Als deze monsters ons raken, gebeurt er niets op aarde.

Hoewel zelfs kleinere stormen satellieten kunnen beschadigen, de radiocommunicatie kunnen beïnvloeden

of gevaarlijk kunnen zijn voor astronauten, is ruimteweer aan de oppervlakte onschadelijk.

De atmosfeer van de aarde beschermt ons tegen de ergste effecten van een zonnevlam

door de explosie van röntgenstralen hoog in de atmosfeer te absorberen,

ruim voordat het de oppervlakte bereikt.

Het geëlektrificeerde plasma van een CME wordt afgebogen door het magnetische veld van de aarde,

waardoor de energiestorm naar de Noord- en Zuidpool wordt geleid, waar energetische deeltjes

in de atmosfeer vallen, waardoor deze gaat gloeien en prachtige aurora’s ontstaan.

Zoals met elk weertype, gaat het meestal goed.

Soms zijn er echter orkanen.

Of in het geval van de zon, zonne-superstormen.

En we weten dat ze een of twee keer per eeuw voorkomen.

Als er vandaag een zou gebeuren, zouden we eerst sterke zonnevlammen detecteren,

een soort flits vóór de veel gevaarlijkere donder.

De donder is een CME, bestaande uit miljarden tonnen heet magnetisch plasma

dat in minder dan een dag de 150 miljoen kilometer tussen de zon en de aarde overbrugt.

Wanneer het aankomt, veroorzaakt het een schokgolf die het magnetische veld van de aarde

met geweld samendrukt en energie overbrengt naar de magnetosfeer.

Maar het kan erger worden.

Als het magnetische veld van de CME precies op de juiste manier is uitgelijnd

met dat van de aarde, komen de twee magnetische velden samen.

Terwijl de magnetische wolk over de aarde trekt, rekt hij het veld van de aarde uit tot een lange staart.

Uiteindelijk wordt de energie die in de staart is opgeslagen te veel om te bevatten.

Het knapt en geeft explosief zijn energie af richting de aarde.

Een geomagnetische storm is begonnen.

Een paar honderd jaar geleden zou het niemand iets hebben kunnen schelen.

Deze storm die over de aarde gutst, is niet relevant voor machines gemaakt van vlees en botten.

Maar het is zeer relevant voor machines gemaakt van metaal en draad.

Herinner je je de dynamo nog?

Magnetisme creëert elektrische stromen.

De aarde in de 21e eeuw is bedekt met miljoenen kilometers draden die elektriciteit transporteren

en een complex netwerk van machines, zoals transformatoren, die deze overdracht mogelijk maken.

De energie van een CME kan stromen in ons elektriciteitsnet induceren die het ofwel volledig kunnen uitschakelen,

of erger nog, de transformatorstations kunnen vernietigen die ons elektriciteitsnet draaiende houden.

Dit is al eens gebeurd, zoals toen het elektriciteitsnet van Quebec uitviel na een sterke zonnestorm in 1989.

Maar over het algemeen weten onze ingenieurs hoe ze met deze stormen moeten omgaan,

en dus merken we het meestal niet eens.

De laatste keer dat een zonne-orkaan over de aarde spoelde was in 1859:

Het Carrington-evenement, de grootste geomagnetische stormen die hier ooit zijn waargenomen.

Enorme aurora’s deden zich voor tot ver in het zuiden van het Caribisch gebied.

Op sommige plaatsen waren ze zo helder dat mensen opstonden en dachten dat de zon opkwam.

Gelukkig hadden we maar één soort moderne technologie: telegraafsystemen.

Ze faalden over de hele wereld, gaven de operators een schok en strooiden vonken rond.

Tegenwoordig hebben we wat meer technologie en ons geluk kan binnenkort opraken.

Er zal uiteindelijk zeker nog een slechte zonnestorm plaatsvinden.

Een storm zo sterk als het Carrington Event miste de aarde in 2012 maar net.

Studies voorspelden dat het wereldwijd ernstige schade zou hebben toegebracht

aan elektronische systemen, die alleen al voor de VS tot 2,6 biljoen dollar zou hebben gekost.

De tijd om alle beschadigde systemen te vervangen werd geschat op 4 tot 10 jaar.

Het is moeilijk te zeggen hoe erg het had kunnen zijn.

Deskundigen waren het daar niet mee eens.

Sommigen gingen ervan uit dat er slechts tijdelijke black-outs zouden zijn,

maar anderen vreesden dat het veel erger zou kunnen zijn.

We zullen het nooit zeker weten totdat een grote zonne-orkaan ons treft.

De kans op een dergelijke gebeurtenis wordt geschat op 12% per 10 jaar.

Dat is ongeveer een 50/50 kans van minstens één keer in de komende 50 jaar.

En er is meer verontrustend nieuws.

Een artikel uit 2019 ontdekte dat zelfs rustige sterren, zoals onze zon,

om de paar duizend jaar superexplosies kunnen creëren.

Uitbarstingen die in omvang vele malen sterker zijn dan de sterkste die we in het zonnestelsel hebben gezien.

Als zo’n storm ons onvoorbereid treft, kunnen de gevolgen catastrofaal zijn.

Het is moeilijk te beschrijven hoeveel we afhankelijk zijn van elektriciteit.

Het zijn niet alleen de lampen in huis. Het betekent geen computers,

geen communicatie, geen navigatie.

Een aanhoudende stroomuitval kan leiden tot een storing in de toeleveringsketen,

het uitvallen van watervoorzieningssystemen en het opdrogen van ziekenhuisgeneratoren,

het niet bijvullen van supermarkten terwijl het voedsel op de velden wegrot.

Het gebrek aan stroom kan het extreem moeilijk maken

om ons kapotte elektriciteitsnet opnieuw op te starten,

en het duurt jaren of decennia om onze uitgehongerde beschaving opnieuw op te starten.

Oké, tijd voor paniek?

Hoe graag dagbladen zouden willen dat zonnestormen ons terugsturen naar het stenen tijdperk,

ze zullen dat waarschijnlijk niet doen.

Gelukkig, hoewel zonnestormen niet te voorkomen zijn, zijn vrijwel al hun vervelende bijwerkingen dat wel.

Wetenschappers die de zon observeren, hebben een paar uur tot een paar dagen

om een ​​CME te zien aankomen.

En de ingenieurs die aan de systemen werken die de wereld draaiende houden,

zijn zich terdege bewust van de risico’s van zonnestormen.

Transformatoren en onderstations kunnen offline worden gehaald -

korte preventieve black-outs - of met andere woorden, door dingen los te koppelen.

Ingenieurs kunnen extra lijnen openen om het extra vermogen af ​​te voeren.

En investeringen en upgrades zijn goedkoop, in vergelijk met wat andere natuurrampen veroorzaken,

kunnen we het elektriciteitsnet van de wereld beschermen tegen zelfs de ergste stormen.

Maar we moeten ons wel voorbereiden.

Hoewel het risico beheersbaar is, is het reëel.

Want terwijl onze zon ons baadt in warm en aangenaam licht,

kan het op een dag een monster onze kant op sturen waar we maar beter klaar voor zijn.

Deze video is gesponsord door…jij!

Kurzgesagt-video’s zijn alleen mogelijk dankzij uw directe steun.

Als je bijvoorbeeld wat langer naar onze gladde en ronde zon

wilt staren, hebben we twee minimale infographic posters gemaakt:

een over de schaal van de zon en een over de leeftijd van het heelal.

Beide zouden je voldoende klein moeten laten voelen en je helpen je bestaan ​​een beetje meer te waarderen.

Maar wacht, er is meer!

We hebben een heleboel nieuwe dingen, van de lang aangevraagde infographic-poster Bacteriophage tot een nieuwe Optimistic Nihilsm-poster waarmee je in stijl kunt genieten van een existentiële angst.

Of doe mee met onze mierenobsessie en ontvang het nieuwe notitieboek van Ant Explorer,

met prachtige infographics en feiten over mieren en gouden letters op de omslag.

Als je je garderobe liever een update geeft, kijk dan eens naar onze beanies of t-shirts.

Of, je weet wel, al die andere dingen.

We steken veel liefde en zorg in het ontwikkelen van onze

producten en maken alleen dingen die we zelf willen hebben.

Als je Kurzgesagt wilt steunen, is het kopen van

merchandise de beste manier om iets moois terug te krijgen.

Bedankt voor je ondersteuning!

En bedankt voor het kijken.