Video

Transkript

Siz insan değilsiniz.

Aşağı yukarı 40 Trilyon hücreden yapılma bir Gezegensiniz.

Senden o kadar çok var ki hücrelerin insan boyutunda olsaydı

20 Everest dağı kadar büyük olurdun.

Bu ürkertici-mide bulandırıcı sakinlerin için vucüdunu bir ekosistem yapar.

Sıcaklık,kaynak ve alan açısından geniş

Taşınıp aile kurmak için harika bir yer.

Bu misafilerin bazıları iyi karşılanırken çoğu karşılanmıyor.

Bağışıklık sisteminiz bu gezegenin koruyucusu.

Kendinizi devamlı istilacı tehlikesinden korumanız için bir askeri tim.

Ne yazık ki bu minik gezegendeki düşmanlarınız büyük bir avantajı var.

Özetle Kurzgesagt Çevirmen:Talha Çetin İyi seyirler.

Kendinizin bir kopyasını ve trilyonlarca hücrenizi

yapmak için sarfettiğiniz eforu göz önüne alın.

Öncelikle:Tatlı olduğunuzu düşünen birini bulmalısınız.

Çıkmalı ve garip olmasınız,eğer bu karmaşık dansta işler yolunda giderse

İkinizin hücreleri birleşir.

Sonra hücre kendini üst üste çoğaltıp bir

kişi olarak dünyaya gelene kadar aylarca beklemelisiniz.

Ve o zaman bile,birazcık faydalı olana kadar

yıllar geçmesi gereken minik bir kopyanız var.

Bir bakteri bir hücreden ibarettir.

Yarım saatte tamamen büyümüş bir kopyasını yapabilir.

Bir virüs saattler içinde yüzlerce ve günler içinde binlerceye dönebilir

Düşmanlarınız büyüme sırasında sizden hızlı çoğalıyor.

Daha kötüsü, bir virüs veya bakteri için vucudunuz

seçici baskı uygulayan saldırgan bir ekosistem.

Bu kadar fazla nesilden bu kadar hızlı geçmeleri yüzünden

Eninde sonunda, şans eseri doğru yollardan mutasyon geçiren, adapte olan ve

sizin savunmanıza karşı gelip sonra yeniden hızlıca çoğalan bir virüs olacak.

Diğer bir deyişle,tamamen başka türlere sahip sayısız düşmanlarla karşı karşıyasınız.

Ve onların evrimine ayak uydurmak için çok yavaşsınız.

Bu kötü.

Şansınıza bağışıklık sisteminiz neredeyse en harika şey.

İnsan beyninden sonra bildiğimiz en karmaşık ikinci biyolojik sistem.

ve o kadar sofistike ki hala tüm sırlarını keşfetmedik.

Bu kadar karmaşık olduğundan basitleştirmeli ve aynı anda sadece bir şeye odaklnmalıyız.

Eğer tüm öyküyü istiyorsan vbideonun sonundaki duyuruya kadar bekle.

Peki, neden hepimiz yeni bir bakteri veya virüs tarafından öldürülmedik?

Özetle Doğuştan ve Adaptif olan iki bağışıklık sisteminiz var.

Doğuştan olan bağışıklık sistemi doğduğunuzda hazırdı.

Çoğunlukla genel amaç askerlerinden ibaretler.

Onları son bağışıklık videomuzda tanıttık.

Adaptif bağışıklık sistemi iki tip hücre taşıyor.

T hücreleri ve B hücreleri:

düşmanlarınız için oldukça etkili ve ölümcül olan Süper silhalarınız.

Bu hücreleri üretmesi ve yerleştirmesi çok zaman alıyor

Ama bir hazır olduklarında gerçek bir yumruk oluyorlar.

Bağışıklık sisteminizi bu kadar güçlü yapan şey dünyanın

en geniş kütüphanesine sahip olmasından kaynaklı

Her şeye bir cevabı var.

Kara ölümle savaşmak için içinizde bu süper silah hücrelerinden en az biri var.

Korona virüs ve 100 yıl içinde marsta ki bir şehirde çıkacak ilk ölümcül virüs.

Bu sizin bakterilerin ve virüslerin hızlıca

değişme özelliğine karşı çıkmanızı mümkün kılıyor.

Bu nasıl mümkün?

Burada ne olduğunu anlamak için bir adım geri atmalyız.

Dünyadaki bütün organizmalar aynı basit parçalardan, çoğunlukla proteinlerden yapıldı

Proteinler hayatın yapı taşları ve milyarlarca farklı şekli olabilir.

Onları 3D yapboz parçaları olarak hayal edebilirsiniz.

Düşmanlarınızın vücutlarını inşa etmek için

kullanabileceği milyarlarca yapboz parçası var

Bu neden önemli?

Çünkü bir bakıma proteinler mikro dünya’nın “konuşma dili”.

Hücrelerin göz ve kulakları yok yani düşmanı dosttan ayırmak için onlara

dokunmalı ve proteinlerinin bir düşman veya dosta ait olduğunu tanımalılar.

Tanımak:Hücrelerin spesifik bir protein yapboz parcasına bağlanmasını

sağlayan sayısız küçük alıcı adı verilen cihazlara sahip olması demek

Yani hücrelerinizin dışında uyuşmaları mümkün olan ya

da diğer protein yapboz parçalarını tanıyan minik yapboz parçaları var.

Bir hücre bir proteinle bir araya geldiğinde ve onu

düşman olarak tanımlayınca, saldırması gerektiğini biliyor.

Sadece hücreleriniz düşman ile dost arasındaki ayrımı

yapabilseydi bağışıklık sisteminiz işgalciyle savaşabilirdi.

Ama milyarlarca protein yapboz parçası olduğundan, bu milyarlarca

muhtemel düşman yabpoz parçası olduğu anlamına geliyor.

Bu da ayrıca hala grip gibi hastalıklarla her sene

başa çıkmamız gerekmesinin nedenlerinden biri.

Virüsün etkisi hızlıca mutasyona uğruyor ve virüsün

gövdesini yapan proteinler durmadan birazcık değişiyor.

Doğuştan olan bağışıklık sisteminizin askerleri ezberlenen yaygın

bakteri ve virüsler için yüksek miktarda yabpoz parçalarına sahip.

Bu yüzden onlar her amaçlı silahınız.

Ama onlar düşmanınızın geliştirebileceği milyarlarca

mutasyona ve adaptasyona karşı etkisizler.

Yani şu an hayatta olmanızın nedeni adaptif bağışıklık sistemizin

1 milyar ila 10 milyar arası farklı protein yabpoz parçasını tanıması.

Ki bu da her muhtemel düşman için hazırlıklı olmasına yeter.

Ama bu nasıl mümkün?

Bağışıklık sisteminiz nasıl her muhtemel protein

yabpoz parçasına karşı bu kadar çok farklı çeşitliliğe sahip?

Adaptif bağışıklık sistemizin hücreleri bir hile kodu buldu.

bu göz alıcı çeşitli alıcıları oluşturmak için kendi

genetik kodlarını birleştirdiler ve uyumlu hale getirdiler.

Detaylar bu video için fazla karmaşık ama özetle adaptif bağışıklık hücreleriniz kendi genetik kodlarından

ufak bir parça alma ve rasgele yollarla karıştırıp

milyarlarca değişik alıcı yapma yetkisine sahip.

Bunu açıklamamın iyi bir yolu sizden bir aşcı ordusu hayal etmenizi istemek:

Her biri kendilerine ait özel tarif istiyor.

İçlerinden seçebilecekleri yüz farklı malzeme var.

Her malzeme bu metaforda küçük bir genetik kod parçasını temsil ediyor.

Yani her aşcı bir kaç tane rasgele malzeme alıyor ve rasgele karıştırıyor.

Belki başlangıc yemeği olarak domates,tavuk,pirinç ve yarım soğan.

Tatlı olarak:marşmelov,biber,çilek ve çeyrek muz.

Ya da satalalık biftek patates 2 havuç ya da bir

tutam tarçınla çikolatalı kremayla yaban mersini.

küçük değişimlerle bile ve sadece 100 malzemeyle milyarlarca muhtemel tarif var.

Ve bilmukabele,sadece küçük gen parçaları seçimiyle

hücreleriniz milyarlarca alıcı oluşturuyor.

Bunun detayları o kadar havalı ki kendilerine ait videoları olmalı.

ya da kitapta kendi bölümleri.

Her halükarda,gen parçalarını karıştırarak 10

milyara kadar değişik kombinasyona sahip oluyorsun.

Yani sonunda milyarlarca bağışıklık hücren oluyor

ve her birinin bir spesifik ve eşsiz alıcısı var:

Metaforumuzdaki yemeğin

Bir spesifik protein yapboz parçasını tanıması mümkün.

Totalde var olabilecek her düşman için bir hücren oluyor.

Ama burada çok tehlikeli bir soruna denk geliyoruz.

Adaptif bağışıklık sistemiz evrendeki her muhtemel

yapboz parçasına saldırabilecek silahlar yapıyorsa

Bu da bazılarını sizin kendi hücrelerinize karşı saldırgan yapmaz mı?

Evet,Hep olur bu.

Bu temelde yaşamınız için o kadar tehlikeli ki

bunu önlemekten başka hiçbir şey yapmayan bir organınız var.

Timusunuz’un cinayet üniversitesi.

Timusunuz tavuk kanadı büyüklüğünde kalbinizin üstünde bulunan bir organ ve muhtemelen hiç adını duymadınız.

İlginçtir ki timusunuz bağışıklık sistemizin

yaşlandıkça zayıflamasının nedenlerinden biri

Çünkü ergenliğe girdiğinizde devamlı gerileme durumunda.

Ama timus ne yapıyor?

Cinayet üniversitende bağışıklık sistemin adaptif bağışıklık

sistemini yoğun ve ölümcül bir Müfredat’a tabii tutuyor.

Basit olarak, onlara nasıl tepki vereceklerini görmek için kendi

hücreleriniz tarafından kullanılan her türlü yapboz parçasını gösteriyor.

Genç bir hücre vucüt yapboz parçasını tanıdığında ve saldırmak istediğinde öğretmen

hücreler onlara kendilerini öldürme emrini veriyor

sonrasında yeniliyorlar ve geri dönüştürülüyorlar

Bağışıklık sisteminiz bu işlem üzerinde o kadar titiz ki adaptif bağışıklık

hücrelerinin %98 kadarı Cinayet üniversitesine girdi ve bir daha çıkamadı.

%2’lik kesim mezun oldu ve seni gerçekten koruma işini kaptılar.

Bu işlem ters giderse ve Potein yabpoz parçalarını tanıyabilen hücre kaçarsa,

Bu öz bağışıklılık hastalığına sebebiyet verebilir.

Bağışıklık sistemizin vücudunuza içerden saldırması.

Ve bu yeniden, başka zaman anlatılcak bir öykünün konusu.

Tamamdır, hadi özetleyelim.

Bağışıklık sistemizin iki bölümü var.

Biri sizi doğumdan hemen sonra koruyan.

Ve biri dünyadaki en geniş süper silahlar kütüphanesini taşıyan

bir sistem ama ilk önce ön yükleme yapılması gerekiyor.

Milayrlarca değişik süper silah yapmak için adaptif bağışıklık hücreleriniz genetik kodlarının

bir parçasını nefes kesici çeşitlilikte saldırı

silahları oluşturmak için yeniden birleştiriyor.

Sonra sana saldırmayacaklarından emin olmak için sadece %2’lik

kesimin kurtulabileceği bir cinayet üniversitesine giriyorlar.

Ve sonra kendinizi sizi evrendeki her muhtemel

düşmana karşı koruyabilecek totalde milyarlarca hücreyle buluyorsunuz.

Bekle bir saniye…Eğer bu doğruysa neden habire hasta oluyoruz?

Neden COVID-19 gibi yeni bir hastalık milyonlarca kişi öldürebildi?

Ve aşılar nasıl bu videoda açıkladığımız mekanizmaları

Destekleyip bağışıklık sisteminizi güçlendiriyor

ve sizi Covid-19’dan Çiçek hastalığına kadar insanlığın

karşılaştığı en kötü hastalıklardan koruyor?

Bu konuda öğrendiğimiz her şey vücudumuzda her gün vuku bulan

ölüm ve yaşam mücadelesine açılan küçük küçük pencereler.

Ve burada o kadar çok detay ve soru var ki.

Vücudunuz doğru hücreyi nasıl sizi korumak için doğru zamanda buluyor?

Nasıl düşmanlarınız direnip bağışıklık sisteminizden üstün geliyorlar ki zaten?

Ve bu videoya sığmayan onca şeye ne demeli?

İyi ki bugün BAĞIŞIKLIĞIN sonunda yayın tarihi.

Sizi hayatta tutan gizemli sisteme bir yolculuk.

Kurzgesagt’ın kurucusu ve baş yazarı Phillip Dettmer tarafından yazıldı.

İlk olarak kargo sıkıntıları yüzünden yayın tarihini geriye almak zorunda kaldık

Ve sonra o kadar çok ön sipariş geldi ki elimizde orijinal yayın günü için yeterince kopya yoktu.

Bunun için çok ama çok teşekkürler!.

Bağışıklık, bağışıklık sistemin hakkında epik

bir hikaye anlatıyor ve kendi vucüdünü nasıl

düşündüğünü,hasta ve sağlıklı olmayı nasıl deneyimlediğini sonsuza kadar değiştirecek

Kitap Kurzgesagt videoları kadar eğlenceli ve anlaması kolay olması için yazıldı.

Ama konusunun çok daha derinine inmesi mümkün.

Yani içinizdeki gizli mikro evrenin içinde bir maceraya çıkın.

Milyarlarca işgalci ve hücre arasındaki ölümcül savaşa şahit olun.

Bağışıklık sisteminin aslında nasıl çalıştığını ve seni

nasıl kesiklerden, kanserden ve covid’ten koruduğunu öğren.

hiç bu kadar acil bağışıklığın nasıl çalıştığını bilmemiz gerekmiyordu.

Bağışıklık kitabı eğlenceli ve bakması keyifli ve kokusu bile güzel.

Bugün sipraiş vermek için açıklamada ki linki takip edin.

Bu 10 yıllık bir kişisel çalışma macerasının sonu.

Yani hepinize desteğiniz için kucak dolusu Teşekkürler!.

Ve izleyip okuduğunuz için teşekkürler.

LİNK AÇIKLAMADA

Kurzgesagt’a abone olmayı unutmayın. Altyazı çevirmeni:Talha Çetin