Video
Transkript
iklim değişikliği çok büyük
Hiçbir zaman güzel haberler gelmiyor
her seferinde daha kırmızı ve daha kızgın grafikler geliyor.
Neredeyse her yıl en sert sıcak hava dalgasından en hızlı buzul erimelerine kadar korkunç rekorlar kırılıyor
bitmeyen ve devam eden rekorlar
Onyıllardan beri ani iklim değişikliklerinin oluşumunun ana sebebinin sera gazları olduğunu biliyorduk
Ama sera gazlararını azaltmak yerine 2019 yılında dünya 2000 yılına göre %50 daha fazla CO2 salınımı yaptı
ve gaz salınımı hala artmakta
peki neden?
Neden bu gazların salımını durdurmak bu kadar zor
Çeviri: Yiğit Bora Çulha
Toplam salınım oranımız 4 farklı faktör ve bunların kendi arasındaki ilişkilerle açıklanabilir
Bunlarda ikisi neden dünya çapında CO2 salınımlarının arttığını
diğer ikisi de bunu nasıl durduracağımızı açıklıyor
Nüfus büyüklüğü
Ekonomik büyüme
Enerji yoğunluğu
ve birim enerji başına yapılan gaz salınımı
- Faktör : Nüfus büyüklüğü
İnsanlar yemeğe barınmaya ve giyinmeye ihtiyaç duyar.
Ve iPhone’dan 1 dolarlık cheeseburgere kadar lüks ürünler talep ederler
Daha fazla insan daha fazla gaz salınımı
gayet basit bir denklem
Dünya nüfusu artıyor ve birleşmiş milletlere göre 11 milyar nüfusla 2100 yılında denge noktasına ulaşacak
Ki bu şu anki dünya nüfusun %40 fazlası kadar
Bu artışı yavaşlatmanın tek yolu sağlık, doğum kontrolüne erişime ve eğitime gelişmekte olan ülkelerde yatırım yapmak
Yine de devasa yatırımlarla bile düşük doğum oranlarının etkileri kendini birkaç onyıl içerisinde gösterecektir.
Dünya nüfusu öngörülebilir gelecekte büyümeye devam edecek
ki buna bağlı olarak da CO2 salınım oranları gelecek onyıllarda dünya çapında artacak
- Faktör: Büyüme ya da zenginleşme
Ama bu sadece sayı fazlalığımız değil
Daha zengin ve daha gelişmiş olmak hayat şeklimizinde daha fazla emisyon yaymasına sebep oluyor
ABD’deki bir yazılımcının karbon ayak izi Uganda’daki 50 çiftçinin karbon ayak izinden fazla
Refah Dünya’da neredeyse her yerde artıyor
Bu refah eşit şekilde dağılmış olmasa bile
ekonomik büyüme, insanlığı tarihi boyunca ki en iyi yaşam standartlarına ve yoksulluktaki en büyük düşüşe ulaştırdı
ülkelerin politik sistemleri fark etmeksizin, büyüme ülkelerin ekonomilerinin motivasyon kaynağı oldu.
Refah seviyesi yüksek ülkelerin büyüme konseptinden vazgeçmesi yakın bir zamanda pek mümkün değil
Ama öyle olsa bile gelişmekte olan ülkeler de refah seviyesini yükseltmek isteyecektir.
Milyarlarca insan için büyümenin durması yoksulluğun muhtemelen devamı anlamına geliyor
Tam da bu yüzden de gelişmekte olan ülkeler kendi büyümelerinin durmasını istemiyor
Sonuç olarak büyüme bazlı ekonomik ideolojinin yakın zamanda yok olmayacağını söyleyebiliriz
Daha fazla ülke ve vatandaşları büyüyecek ve refahlarını arttıracaklar
Bu sırada da halihazırda refah seviyesi yüksek ekonomilerde daha da refah sahibi olacaklar
Büyüme ile CO2 salınımının arasındaki ilişkinin koparılabileceğini gösteren bazı sinyaller olsa da
buna daha yakın bile değiliz
Bu büyümeye bağlı olarak CO2 salınımı artacak.
Tamam şu ana kadar nüfuz artışı ve ekonomik büyümeden insanlığın gaz salınımın artacağını gördük
Ki bunun tam tersinin olması gerekiyor.
Bizim yıllık salınımı yavaşlatmamız, ivmelenmesini sıfırlamamız ve azaltmamız lazım
Sonraki 2 faktör bunu nasıl yapacağımızı açıklıyor.
- Faktör: Enerji Yoğunluğu
Enerji yoğunluğu bize enerjiyi ne kadar verimli kullandığımızı gösteriyor.
Brezilya’nın kırsalındaki bir seyyar yemek satıcısı pişirmek için belki kömür kullanırken
Fransadaki bir satıcı ise pişirmek için belki nükleer enerji ile çalışan indüksiyon ocağı kullanabilir.
Verimliliğin daha fazla olması bir şeyi yapmak için daha az enerjiye ihtiyacımız var demek
Bu şey metropolitan bir bölgeye güç sağlamaktan
ızgara kebap yapmaya kadar her şey olabilir
Yani teknolojiyi ve toplumumuzu daha verimli organize eden yollar bulmak
modern dünyanın CO2 salınım bağımlılığını azaltmak için önemli yollardan biri.
Bu verimli yollar enerji kullanımını bir yapay zekayla azaltmaktan
Ulaşım ve endüstri alanlarının elektrikleşmesinden
sürdürülebilir beton üretimine kadar her şeyi kapsayabilir
Geliştirmeler için gerekli fırsatlar neredeyse limitsiz ve insan yaratacılığı ipi koparabilir.
Biliyoruz ki sadece verimliliği artırmak yeterli olmayacaktır
Özellikle 3 sebepten dolayı
- Direkt rebound etkileri
Bunun anlamı bir şey daha verimli hale gelirse daha fazla kullanılır
Yani toplam verim artışı beklediğimiz kadar bir azalmaya sebep olmaz
Ya da daha kötüsü
Bazen daha fazla verim insanları daha az kullanmak yerine daha çok kullanmaya itebilir.
Uçaklar daha yakıt tasarruflu olduğunda bilet fiyatları düştü ve daha fazla insan uçakla yolculuk yapmaya başladı
Yani bir şeyleri verimli yapmak otomatikman daha az enerji kullanımı manasına gelmiyor.
Belki de tersi bir etki oluşturabilir.
2.Dolaylı rebound etkileri
Bazen bir şey için biriktirdiğiniz parayı verimlilik sayesinde tasarruf edebilirseniz bunu başka şeylere harcamak isteyebilirsiniz
Örnek olarak yakıt verimli bir araba alırsanız yakıttan tasarruf edersiniz ve banka hesabınız da ekstradan sermaya bulunur.
Bu sermaya ile de bir tatile uçakla gidebilirsiniz.
Sonuç olarak daha verimli bir araç almış olsanız bile daha fazla salınım yapmış olabilirsiniz
- Yatırıma az geri dönüş
Son olarak, verimlilik için en uygun hale gelmek; daha da verimli olmayı, zorlaştırıp pahalılaştırıyor.
zaman içerisindeki yatırım geri dönüşü azalıyor.
ve birçok teknolojide büyük ölçüde verimliyiz.
ne kadar ekonomilerimizi verimli yapsak da
Birazcık bile enerjiye ihtiyaç duyduğumuzda gaz salınımları olacak
verimlilik tek başına sıfır karbon bir dünya yaratmayacak
bu da bizi son faktörümüze getiriyor
- Faktör: enerji birimi başına CO2 salınımı ya da toplam karbon ayak izimiz
İnsanlığın karbon ayak izi üretilen enerji birimi başına salınım yaptığı CO2 miktarıdır.
Örnek olarak kömür santralleri güneş panellerinden üretilen enerji birimi başına çok daha fazla CO2 salınımı yapar
Bu ilişki oldukça açık daha fazla fosil yakıt kullanımı daha fazla CO2 salınımı
Fosil yakıtlar insanlığın sahip olduğu en büyük kumandalar
Tabi ki de toplumu kaosa sürüklemeden aniden kömür ve petrolü yok etmek imkansız
Ama doğrusu şu ki biz fosil yakıtları minimalize edip düşük karbon alternatiflerini kullanmak için yeterince çaba sarf etmiyoruz
Fosil yakıtlardan uzaklaşmamızı hızlandırmak için iki tane şey yapmamız lazım.
Öncelikle elimizdeki büyük değiştiricileri bugünün teknolojileri ile kullanmalıyız
Hızlıca yapabileceğimiz bir çok şey var
Nükleer santralleri daha fazla açık tutabiliriz.
Fosil Yakıt endüstrisine aktarılan para yardımlarını yenilenebilir enerji endüstrisine geçirebiliriz.
Karbon salınımlarını sertçe vergilendirebiliriz ve her sene vergileri arttırarak dünya endüstrilerini değişim için teşvik edebiliriz.
Enerji verimliliği için herhangi bir yeni ürüne sıkı standartlar uygulayabiliriz.
Fosil yakıtlı araçları aşamalı olarak çıkarabiliriz.
Sırada ise yeni ve daha iyi teknolojiyi bulma var.
Yeni teknolojiler ve yenilikler olmadan sıfır karbon salınımlı bir dünya imkansız olur.
Karbon yakalama teknolojilerinden tutun da
yeni jenerasyon nükleer santrallerden
yenilenebilir enerjilerden enerji depolamada çığır açan yeni bataryalara kadar
Ne yazık ki yeniliklerin oluşması zaman alır.
Yıllar ve onyıllarca yıl alır…
ve bu zamana sahip değiliz
her gün atmosfere daha fazla karbon ekliyoruz
bu da demektir ki sadece yeniliklere sırtımızı veremeyiz
Gelecekte ihtiyacımız olan şeyleri icat etmek için gaz salınımını azaltan yollar bulmalıyız
İleriki senelerde azaltacağımız fosil yakıt tüketimi
Yeniliklere, gelişmeleri için vereceğimiz zamanı arttıracak.
Ne kadar çok düşük karbon altyapısı yaparsak ekonomik büyümenin ve yeni doğanların salınım etkisini eşitleyebileceğiz
Ne kadar çok kömür santrali inşaatını bitmeden durdurursak o kadar CO2yi tasarruf edeceğiz.
Ne yenilikler ne de kullandığımız alternatifler ani iklim değişikliği sorununu çözemez.
Ancak yeniliklerle birlikte şu an yapabileceğimiz fosil yakıtlardan kesin bir uzaklaşma bunu yapabilir.
İklim değişikliğini çözmek karmaşık olacak
Milyarca insanın ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmamız
Ve şu an toplumun işlemesinin sebebinin fosil yakıtlar olduğu gerçeğini bilmemiz gerekecek
Bu bir gecede değişmeyecek ama olabildiğince hızlı bir şekilde değişmesi gerekecek
Ve bu değişim hala mümkün
İklim değişikliği ve çözümlerine farklı açılardan bakmayı başka videolarda yapacağız
Bize neler hakkında daha çok bilmek istediğinizi bildirin
Burada youtubedan veya subreddittimizden