Video

Transkript

iklim değişikliği çok büyük

Hiçbir zaman güzel haberler gelmiyor

her seferinde daha kırmızı ve daha kızgın grafikler geliyor.

Neredeyse her yıl en sert sıcak hava dalgasından en hızlı buzul erimelerine kadar korkunç rekorlar kırılıyor

bitmeyen ve devam eden rekorlar

Onyıllardan beri ani iklim değişikliklerinin oluşumunun ana sebebinin sera gazları olduğunu biliyorduk

Ama sera gazlararını azaltmak yerine 2019 yılında dünya 2000 yılına göre %50 daha fazla CO2 salınımı yaptı

ve gaz salınımı hala artmakta

peki neden?

Neden bu gazların salımını durdurmak bu kadar zor

Çeviri: Yiğit Bora Çulha

Toplam salınım oranımız 4 farklı faktör ve bunların kendi arasındaki ilişkilerle açıklanabilir

Bunlarda ikisi neden dünya çapında CO2 salınımlarının arttığını

diğer ikisi de bunu nasıl durduracağımızı açıklıyor

Nüfus büyüklüğü

Ekonomik büyüme

Enerji yoğunluğu

ve birim enerji başına yapılan gaz salınımı

1. Faktör : Nüfus büyüklüğü

İnsanlar yemeğe barınmaya ve giyinmeye ihtiyaç duyar.

Ve iPhone’dan 1 dolarlık cheeseburgere kadar lüks ürünler talep ederler

Daha fazla insan daha fazla gaz salınımı

gayet basit bir denklem

Dünya nüfusu artıyor ve birleşmiş milletlere göre 11 milyar nüfusla 2100 yılında denge noktasına ulaşacak

Ki bu şu anki dünya nüfusun %40 fazlası kadar

Bu artışı yavaşlatmanın tek yolu sağlık, doğum kontrolüne erişime ve eğitime gelişmekte olan ülkelerde yatırım yapmak

Yine de devasa yatırımlarla bile düşük doğum oranlarının etkileri kendini birkaç onyıl içerisinde gösterecektir.

Dünya nüfusu öngörülebilir gelecekte büyümeye devam edecek

ki buna bağlı olarak da CO2 salınım oranları gelecek onyıllarda dünya çapında artacak

2. Faktör: Büyüme ya da zenginleşme

Ama bu sadece sayı fazlalığımız değil

Daha zengin ve daha gelişmiş olmak hayat şeklimizinde daha fazla emisyon yaymasına sebep oluyor

ABD’deki bir yazılımcının karbon ayak izi Uganda’daki 50 çiftçinin karbon ayak izinden fazla

Refah Dünya’da neredeyse her yerde artıyor

Bu refah eşit şekilde dağılmış olmasa bile

ekonomik büyüme, insanlığı tarihi boyunca ki en iyi yaşam standartlarına ve yoksulluktaki en büyük düşüşe ulaştırdı

ülkelerin politik sistemleri fark etmeksizin, büyüme ülkelerin ekonomilerinin motivasyon kaynağı oldu.

Refah seviyesi yüksek ülkelerin büyüme konseptinden vazgeçmesi yakın bir zamanda pek mümkün değil

Ama öyle olsa bile gelişmekte olan ülkeler de refah seviyesini yükseltmek isteyecektir.

Milyarlarca insan için büyümenin durması yoksulluğun muhtemelen devamı anlamına geliyor

Tam da bu yüzden de gelişmekte olan ülkeler kendi büyümelerinin durmasını istemiyor

Sonuç olarak büyüme bazlı ekonomik ideolojinin yakın zamanda yok olmayacağını söyleyebiliriz

Daha fazla ülke ve vatandaşları büyüyecek ve refahlarını arttıracaklar

Bu sırada da halihazırda refah seviyesi yüksek ekonomilerde daha da refah sahibi olacaklar

Büyüme ile CO2 salınımının arasındaki ilişkinin koparılabileceğini gösteren bazı sinyaller olsa da

buna daha yakın bile değiliz

Bu büyümeye bağlı olarak CO2 salınımı artacak.

Tamam şu ana kadar nüfuz artışı ve ekonomik büyümeden insanlığın gaz salınımın artacağını gördük

Ki bunun tam tersinin olması gerekiyor.

Bizim yıllık salınımı yavaşlatmamız, ivmelenmesini sıfırlamamız ve azaltmamız lazım

Sonraki 2 faktör bunu nasıl yapacağımızı açıklıyor.

3. Faktör: Enerji Yoğunluğu

Enerji yoğunluğu bize enerjiyi ne kadar verimli kullandığımızı gösteriyor.

Brezilya’nın kırsalındaki bir seyyar yemek satıcısı pişirmek için belki kömür kullanırken

Fransadaki bir satıcı ise pişirmek için belki nükleer enerji ile çalışan indüksiyon ocağı kullanabilir.

Verimliliğin daha fazla olması bir şeyi yapmak için daha az enerjiye ihtiyacımız var demek

Bu şey metropolitan bir bölgeye güç sağlamaktan

ızgara kebap yapmaya kadar her şey olabilir

Yani teknolojiyi ve toplumumuzu daha verimli organize eden yollar bulmak

modern dünyanın CO2 salınım bağımlılığını azaltmak için önemli yollardan biri.

Bu verimli yollar enerji kullanımını bir yapay zekayla azaltmaktan

Ulaşım ve endüstri alanlarının elektrikleşmesinden

sürdürülebilir beton üretimine kadar her şeyi kapsayabilir

Geliştirmeler için gerekli fırsatlar neredeyse limitsiz ve insan yaratacılığı ipi koparabilir.

Biliyoruz ki sadece verimliliği artırmak yeterli olmayacaktır

Özellikle 3 sebepten dolayı

1. Direkt rebound etkileri

Bunun anlamı bir şey daha verimli hale gelirse daha fazla kullanılır

Yani toplam verim artışı beklediğimiz kadar bir azalmaya sebep olmaz

Ya da daha kötüsü

Bazen daha fazla verim insanları daha az kullanmak yerine daha çok kullanmaya itebilir.

Uçaklar daha yakıt tasarruflu olduğunda bilet fiyatları düştü ve daha fazla insan uçakla yolculuk yapmaya başladı

Yani bir şeyleri verimli yapmak otomatikman daha az enerji kullanımı manasına gelmiyor.

Belki de tersi bir etki oluşturabilir.

2.Dolaylı rebound etkileri

Bazen bir şey için biriktirdiğiniz parayı verimlilik sayesinde tasarruf edebilirseniz bunu başka şeylere harcamak isteyebilirsiniz

Örnek olarak yakıt verimli bir araba alırsanız yakıttan tasarruf edersiniz ve banka hesabınız da ekstradan sermaya bulunur.

Bu sermaya ile de bir tatile uçakla gidebilirsiniz.

Sonuç olarak daha verimli bir araç almış olsanız bile daha fazla salınım yapmış olabilirsiniz

3. Yatırıma az geri dönüş

Son olarak, verimlilik için en uygun hale gelmek; daha da verimli olmayı, zorlaştırıp pahalılaştırıyor.

zaman içerisindeki yatırım geri dönüşü azalıyor.

ve birçok teknolojide büyük ölçüde verimliyiz.

ne kadar ekonomilerimizi verimli yapsak da

Birazcık bile enerjiye ihtiyaç duyduğumuzda gaz salınımları olacak

verimlilik tek başına sıfır karbon bir dünya yaratmayacak

bu da bizi son faktörümüze getiriyor

4. Faktör: enerji birimi başına CO2 salınımı ya da toplam karbon ayak izimiz

İnsanlığın karbon ayak izi üretilen enerji birimi başına salınım yaptığı CO2 miktarıdır.

Örnek olarak kömür santralleri güneş panellerinden üretilen enerji birimi başına çok daha fazla CO2 salınımı yapar

Bu ilişki oldukça açık daha fazla fosil yakıt kullanımı daha fazla CO2 salınımı

Fosil yakıtlar insanlığın sahip olduğu en büyük kumandalar

Tabi ki de toplumu kaosa sürüklemeden aniden kömür ve petrolü yok etmek imkansız

Ama doğrusu şu ki biz fosil yakıtları minimalize edip düşük karbon alternatiflerini kullanmak için yeterince çaba sarf etmiyoruz

Fosil yakıtlardan uzaklaşmamızı hızlandırmak için iki tane şey yapmamız lazım.

Öncelikle elimizdeki büyük değiştiricileri bugünün teknolojileri ile kullanmalıyız

Hızlıca yapabileceğimiz bir çok şey var

Nükleer santralleri daha fazla açık tutabiliriz.

Fosil Yakıt endüstrisine aktarılan para yardımlarını yenilenebilir enerji endüstrisine geçirebiliriz.

Karbon salınımlarını sertçe vergilendirebiliriz ve her sene vergileri arttırarak dünya endüstrilerini değişim için teşvik edebiliriz.

Enerji verimliliği için herhangi bir yeni ürüne sıkı standartlar uygulayabiliriz.

Fosil yakıtlı araçları aşamalı olarak çıkarabiliriz.

Sırada ise yeni ve daha iyi teknolojiyi bulma var.

Yeni teknolojiler ve yenilikler olmadan sıfır karbon salınımlı bir dünya imkansız olur.

Karbon yakalama teknolojilerinden tutun da

yeni jenerasyon nükleer santrallerden

yenilenebilir enerjilerden enerji depolamada çığır açan yeni bataryalara kadar

Ne yazık ki yeniliklerin oluşması zaman alır.

Yıllar ve onyıllarca yıl alır…

ve bu zamana sahip değiliz

her gün atmosfere daha fazla karbon ekliyoruz

bu da demektir ki sadece yeniliklere sırtımızı veremeyiz

Gelecekte ihtiyacımız olan şeyleri icat etmek için gaz salınımını azaltan yollar bulmalıyız

İleriki senelerde azaltacağımız fosil yakıt tüketimi

Yeniliklere, gelişmeleri için vereceğimiz zamanı arttıracak.

Ne kadar çok düşük karbon altyapısı yaparsak ekonomik büyümenin ve yeni doğanların salınım etkisini eşitleyebileceğiz

Ne kadar çok kömür santrali inşaatını bitmeden durdurursak o kadar CO2yi tasarruf edeceğiz.

Ne yenilikler ne de kullandığımız alternatifler ani iklim değişikliği sorununu çözemez.

Ancak yeniliklerle birlikte şu an yapabileceğimiz fosil yakıtlardan kesin bir uzaklaşma bunu yapabilir.

İklim değişikliğini çözmek karmaşık olacak

Milyarca insanın ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmamız

Ve şu an toplumun işlemesinin sebebinin fosil yakıtlar olduğu gerçeğini bilmemiz gerekecek

Bu bir gecede değişmeyecek ama olabildiğince hızlı bir şekilde değişmesi gerekecek

Ve bu değişim hala mümkün

İklim değişikliği ve çözümlerine farklı açılardan bakmayı başka videolarda yapacağız

Bize neler hakkında daha çok bilmek istediğinizi bildirin

Burada youtubedan veya subreddittimizden