Video

Transkript

Yaşamın en büyük yanılsamalarından biri…

…devamlılıktır.

66 milyon yıl önce…

…dinozorların devamlılığı hâlihazırda yaklaşık 165 milyon yıl kadardır devam etmekteydi…

…ve yakın bir zamanda da sona erecek gibi durmuyordu.

Dünya sıcak ve güzeldi…

…toprakların çoğu da gür ormanlarla…

…ve olağanüstü çeşitlilikte ağaçlar, çiçekler, eğrelti otları ve trilyonlarca başka varlıkla kaplıydı.

Dinozorlar her yerde olup…

…her biçimde ve büyüklükte yüzlerce türde çeşitlenmişti.

İri nazik devler olan Titanozorlar…

…dünyayı T-Rex veya Edmontozor gibi meşhur canavarlarla paylaşmaktaydı.

Pektinodonlar çalılıklarda avlanırken…

…Edmontozorlar kıyılarda ve bataklıklarda gezinmekteydi.

Sanki kadim bir cennet gibi…

…bolluk ve hayat dolu bir dünya.

66 milyon yıl önce…

…belki de bir salı günü öğleden sonra…

…hayat, bir önceki günle…

…bin yıl öncesiyle, ya da hemen hemen bir milyon yıl öncesiyle aynıydı.

Tüylü dinozor dostlarımız için işler yolunda gitmekteydi.

Ta ki gökte çok ama çok ufak bir detay…

…değişene dek.

ᴛüʀᴋçᴇ ᴀʟᴛʏᴀᴢı & ᴀçıᴋʟᴀᴍᴀʟᴀʀ: {yigithan.kilinc

Eğer o zamanlarda yıldızları seyreden dinozorlar vardıysa…

…bir gece yeni bir yıldızın ortaya çıktığını fark etmiş olabilirlerdi.

Haftalar boyu yavaşça büyüyüp iyice parlak hâle gelen ufak bir noktanın.

Vahim olan o günün geleceği vakte dek…

…gece gökte küçük bir tane ikinci Ay’ı andırmaktaydı bu parlak nokta.

Ve sonra da, Dünya’nın gölgesine dalarak gözden kayboldu.

Birkaç saatliğine daha…

…devamlılık yanılsaması devam edecekti.

Ta ki en sonunda son bulana dek.

Sabahleyin cisim aniden tekrar beliriverdi.

Gökte en az Güneş’in boyutlarındaydı ve her geçen saniye daha da büyüyordu.

Yucatán Yarımadası civarlarındaki kıyı şeridine doğru ilerliyordu.

Asteroitin uzay ve yeryüzü arasındaki ince tabakadan geçerek yere dokunması yalnızca saniyeler sürdü.

Atmosfere neredeyse ses hızının 60 katı bir hızla girdi.

Zamanı durduralım.

İşte karşınızda adı belli olmayan…

…ve az sonra bir “türkırım” yapacak olan asteroit.

Boyu Everest’ten daha büyük…

…ve okyanustan atmosferin yukarılarına…

…milyonlarca sene sonra yolcu uçaklarının uçacağı yükseklikten daha da yükseğe uzanıyor.

Tam bu anda…

…Dünya gayet normalken…

…birkaç saniye sonra…

…kökten değişecekti.

Hadi geçişi yapalım.

Asteroit, sığ okyanusa ve altta bulunan ana kayaya çarptığında…

…milyarlarca nükleer silah gücündeki enerji…

…asteroitin buharlaşmasıyla birden salınıverir.

Meksika Körfezi üzerinde ürpertici ve parlak beyaz bir küre büyürken bir ışık parıltısı gökyüzünü aydınlatır.

Ana kaya, on binlerce °C sıcaklıkta kaynayan sıcak plazmaya dönüşür.

Patlamadan kaynaklanan termal radyasyon…

…ışık hızında hareket eder…

…ve yaklaşık 1500 km’lik bir yarıçap içerisinde bulunan her şeyi hemencecik yakıp kül eder.

Çarpmanın oluşturduğu enerji yer kabuğuna o kadar çok bastırır ki…

…kabuk, bütün kuvvetini kaybederek çarpma bölgesinden sanki bir sıvıymışçasına akıp gider.

Bu da, 25 km derinliğinde ve 100 km genişliğinde bir çukur meydana getirir.

Okyanus, sanki bir çocuk su birikintisine atlamışçasına yüzlerce km geriye itilir.

Yer kabuğu tekrardan yükseldikçe…

…eriyik akışkan kabuk, geçici olarak 10 km yükseklikte bir dağ oluşturur.

Asteroitin orijinal kütlesinin 60 katı miktarda materyal, atmosferin yukarılarına, hatta uzaya püskürtülmüştür.

Çarpmanın şiddeti dakikalar içinde dünyanın her yerinde hissedilmiştir.

11 şiddetinde…

…belki de milyarlarca yıllık zaman diliminde herhangi bir canlı tarafından hissedilmiş en kuvvetli deprem.

Bu deprem öyle kuvvetlidir ki…

…Hindistan’da devasa lav yataklarını sallamış…

…ve 30 bin yıl sürecek volkanik patlamalara neden olup Hint altkıtasının yarısını lavla kaplamış olabilir.

Dünya’nın çarpmanın olmadığı tarafında bile…

…zemin birkaç metre yerinden oynamıştır.

Böyle bir günde uyumak mümkün değildir.

Muazzam patlama, benzeri görülmemiş bir şiddetle atmosfere çarpar…

…ve çarpma alanının yakınında saatte bin km’den fazla hıza ulaşan bir şok dalgasına sebep olur.

Neptün gibi gaz devlerindeki hiper kasırgaların dönüşü kadar hızlıdır bu.

Orta Amerika’da…

…toprak, bitkiler ve hayvanlar parça pinçik olup binlerce kilometre uzağa fırlatılmıştır.

Şimdi de yerinden edilmiş okyanus suları geri döner.

Çarpma bölgesindeki geçici dağ çöktüğünde…

…insanların inşa edebileceği tüm gökdelenlerin üstünü örtebilecek kadar yüksek…

…1 kilometrelik bir tsunami halkası her yöne doğru ilerlemeye başlar.

Dalgalar çarpmanın etrafındaki kıtaların kıyılarını vurduklarında…

…binlerce km uzunluktaki sahil şeritlerini su altında bırakacaktır.

15 saat sonra…

…Güney Amerika çevresinde kırılan dalgaların bir kısmı…

…hâlâ gökyüzüne 100 metre kadar yükseliyor olacaktır!

Ancak daha en kötü şeyden bahsetmedik.

Uzaya fırlatılan döküntülerin pek çoğu…

…Dünya’nın yörüngesinde binlerce yıl boyunca turlayacaktır.

Bunların bazıları Ay’a, hatta Mars’a bile ulaşacak.

Ancak büyük çoğunluğu geri yeryüzüne düşer.

Cisimler, böyle hızlarla atmosfere girdiklerinde aşırı ısınırlar…

…yüzlerce °C sıcaklığa ulaşırlar.

Ve bu, her bir yana yağan milyonlarca ton maddeye olur.

Bu, çabucak atmosferin sıcaklığını muazzam derecelere çıkarır.

Atmosferin tam olarak ne kadar ısındığını veya bu ısı şokunun ne kadar sürdüğünü bilmiyoruz.

Fakat bununla ilgili iki fikir bulunmakta:

Ya hava birkaç dakikalığına yüzlerce derece sıcaklığa…

…ya da yaklaşık bir dakikalığına binlerce dereceye ulaşmıştır.

Her hâlükarda…

…hava, bir sanayi fırınının içi kadar sıcak hâle gelmiştir.

Bunun küresel etkilerinin ne kadar kötü olduğu tartışılır…

…ancak yeterince ısı yüzeye ulaştıysa…

…kendilerini gömemeseler ya da mağaralara kaçamasalardı eğer…

…pek çok bitki ve hayvan çok hızlı bir şekilde ölürdü.

Dünya kavurucu sıcaklıktaki bulutun altında dönerken…

…yağan enkazla birlikte ısı, orman zeminlerinde maddeleri tutuşturup…

…orman yangınlarına sebep olmuş da olabilir.

Birkaç saat içinde, muhtemelen dünyanın dört bir yanında devasa orman yangınları başlamıştır.

Bazı yangınlar aylarca sürmüş…

…ve Dünya’yı korkunç ve sıcak bir cehenneme dönüştürmüş olabilir.

Çarpma günü sona ererken…

…dinozorların pek çoğu çoktan öldü bile.

Fakat ileride çok daha kötü günler beklemekte.

Buharlaşmış malzemelerin oluşturduğu dev duman bulutu…

…atmosferin yukarılarına ulaşıp dünyanın dört bir yanına yayılır.

Yanmakta olan gezegenden gelen isler…

…ve çarpmayla oluşmuş aerosollarla birlikte…

…gezegen koyu bir karanlığa gömülür.

Etrafı aydınlatan yegane ışık kaynağı azgın yangınlardır.

Alev fırtınalarından sağ kurtulabilmiş olan bitkiler…

…dünya çapında fotosentez geçici olarak durduğundan artık güneş ışığına aç kalacak.

Birkaç gün içinde…

…sıcaklık 25°C kadar düşecek.

En çok darbe alan da okyanuslar olmuştur.

Güneş ışığının yokluğu sebebiyle…

…deniz yaşamının besin ağının temelini oluşturan planktonların %90’ından fazlası telef oldu.

En nihayetinde bu, önceleri denizlere hükmetmiş büyük deniz sürüngenlerini ve ammonitleri öldürecekti.

Kurtulanların kendilerini buldukları biyosfer…

…artık başka bir gezegenin manzarasını andırmakta.

Kül, döküntüler ve önceleri capcanlı olup filizlenen yaşamın yanık kalıntıları…

…zemini kaplamakta.

Gökyüzü karanlık…

…hava soğuk…

…taze yiyecekler sınırlı…

…mantarlar da büyümekte.

Aylarca ve yıllarca…

…gezegen, düşmanca ve ölümcül bir hâlde olacak.

Bir anda gerçekleşen küresel kış…

…on yıllar boyu sürecek.

Dünya üzerindeki türlerin en az %75’i…

…bir anda yok olmuş olacak.

Ve böylece…

…gün sona ererken…

…Dünya tamamen farklı bir hâle gelmiş bulunmakta.

Milyonlarca sene boyunca sürmüş olan devamlılık…

…böylece sona ermiş oldu.

Dinozorların devri bitti.

Birdenbire.

Bir zaman sonra, eski dünyanın küllerinden vârisler ortaya çıktı.

Doğrudan dinozorların soyundan gelen kuşlar…

…ve günün birinde gezegene egemen olacak olan memeliler.

Asteroit çarpmamış olsaydı kim bilir yaşam bugün nasıl bir hâlde olurdu.

Gezegeni ve üzerindeki tüm yaşamı kökünden değiştiren…

…dinozorların devamlılığının ani yok oluşu gerçekleşmeseydi…

…belki de insanlar olarak bugünki hâlimize dönüşme fırsatımız hiç olmayabilirdi.

İnsanların devrinin ne kadar süreceği belli değil.

Modern insanlar şimdiye dek, dinozorların var olduğu sürenin yalnızca %0.1’i kadar bir süredir etrafta.

Etrafta olduğumuz bu kısa zaman zarfında da…

…dünyayı kendimizin yapmak, uzaya çıkmak ve atomu parçalamak gibi pek çok etkileyici başarı elde ettik.

Ama yine de, geleceğimiz ve uzun vadede hayatta kalıp kalmayacağımız kesin değil.

Eğer dikkatli olmazsak, her şey bir anda sona erebilir.

Aynen dinozorların devrinin sona erdiği gibi.

Ancak dinozorların aksine bizler, her ne kadar öyle hissetmesek de…

…devamlılığımızın narin olduğunun farkındayız.

Hazırlıklı, açıkgöz ve umutlu olabiliriz.

Eğer şansımız yaver giderse, çok ama çok uzun bir süre daha yolculuğumuz devam edecek.

[Promosyon]