Video

Transkript

Bugün, bilimsel ve önemli olan asırlık bir soruyu cevaplayacağız:

Ay, Dünya’ya çarpar ise ne olur? Bu soru büyük ihtimalle düşündüğünüzden daha ilgi çekici ve tuhaf.

Basit birkaç soru ile işe koyulalım: Ay neden hali hazırda Dünya’ya çarpmıyor?

Dünya’nın, yer çekimi sayesinde üzerinde olan her şeyi kendisine doğru çektiğini biliyoruz. Ay da buna dahil tabii.

Buna rağmen Ay sanki zıt bir güç varmışçasına yukarıda duruyor. Halbuki yer çekimine karşı zıt bir güç bulunmamakta.

Yukarıda kalmasının gerçek nedeni, Ay’ın “yanlamasına” olan hareketi -biz buna yörünge diyoruz.

Her gün birçok yörünge gözlemleyebilirsiniz. Mesela, bir topu fırlattığınız zaman, küçük de olsa bir yörünge oluşacaktır.

Ay’ın yörüngesi ile topun yörüngesi arasındaki tek fark, topun eninde sonunda yere düşecek olması.

Bunun en temel nedeni ise hız.

Eğer topu çok hızlı bir şekilde fırlatmış olsaydınız. Top, Dünya’nın etrafında bir tur attıktan sonra size tekrar gelecekti.

Eğer topu yavaşlatan herhangi bir sürtünme kuvveti -havanın oluşturduğu- olmasaydı, bu yörünge sonsuza dek sürebilirdi.

Ay’ın yaptığı şey ise tam olarak bu.

Dünya etrafında çok hızlı bir şekilde ve onu yavaşlatacak bir hava olmadan dönmesi. Ay, Dünya çevresinde bir turunu 3600 km/h ile 27 günde tamamlar.

Ay’ın durdurmak ve Dünya’ya çarpasını sağlamak için birçok fizik kuralını çiğnememiz gerekiyor ve bunları anlatmak için zamanımız yok.

Pekâlâ, bu çarpışmayı nasıl gerçekleştireceğiz?

Kısacası, objelerin yörüngelerini değiştirmek için onların hızlarınızı değiştirmemiz gerekli.

Bu da yer çekimi ile olan etkileşim noktasını değiştiriyor. Fakat, küçük değişimler yapmak için bile muazzam derecede güç gerekli.

Güneş sistemindeki büyük objelerin bu kadar stabil olmasının nedeni de bu.

Bilime göre, Ay inanılmaz derecede büyük. Bir sürü roketi Ay’ın etrafında dizip onu hareket ettirmeye çalışsak bile zar zor yerinden

Öyle gözüküyor ki Ay’ı düşürmek için sihirden başka bir yol yok.

Yani, Ay’ı yavaşlatmak ve Dünya etrafındaki yörüngesini değiştirmek için sihirli güçlerimizi kullanacağız.

Deneyden en iyi şekilde yararlanmak adına Ay’ın, Dünya’ya çarpmak için tam bir yılı olacak.

Hazır mısınız? 3.2.1. Sihir!

1. Ay

İlk birkaç gün gerçekten de bir şey değişmez. Ay biraz daha parlak olur ve bilim insanlarının kafası karışır.

Onlar dışında kimse bir şey fark etmez.

Dünya üzerinde fark edilebilen tek etki gelgitler olur.

Gelgitlerin oluşma nedeni ise Dünya, Ay’ı çekerken, Ay’ın da Dünya’yı çekmesi.

Yer çekiminin kuvveti ise aradaki uzaklık ile ters orantılı olduğundan, Dünya’nın farklı kesimleri ufak da olsa farklı çekim hissediyolar.

Okyanuslar -Ay onların üzerinde iken- yükselirler ama Ay uzakta olduğu zaman kıyı kesimlerinde sular çekilir.

Dünya, Ay’ın altında her gün dönerken, Ay’ın etkisi dalgalı bir şekilde devam eder.

Bu da okyanuslardaki su seviyesinin iki günde bir, yarım metre yükselip azalmasına neden olur.

Fakat, Ay’ın Dünya’ya yaklaşması devam ettikçe, sular her gün daha da yükselir.

Başta pek belirgin olmasa da bir ay içinde Ay ile Dünya arasındaki mesafe yarıya iner ve deniz seviyesi 4 metreye ulaşır.

Her gün birçok kıyı yerleşim yerini su basar.

Bunun bir sonu yok…

Ay daha da yaklaştıkça, deniz seviyesi daha da yükselir.

Her gün başka bir şehri daha yutarak devam eder.

2. Ay

İkinci ayın sonlarına doğru Ay, Dünya ile arasındaki mesafenin üçte ikisini kapatır ve dünya genelinde altyapı çöker.

Deniz seviyesinin 10 metreyi aşması ile, kıyı kesimlerde yaşayan bir milyar insan göç etmek zorunda kalır.

Limanların çalışamaz hale gelmesi, sevkiyat işlemlerini de durma noktasına getirir.

Sadece Kurzgesagat ürünlerinin sevkiyatını yavaşlatmakla kalmaz, gıda gibi daha az ilgi çekici ürünlerin de sevkiyatı yavaşlar.

Dünya çapında iletişimde de sıkıntılar meydana gelir -internet kablolarının %95’i okyanus altında bulunur…

…ve onlar için deniz seviyesi bir sorun oluşturmasa da karadaki bağlantı uçları (terminaller) sorun yaşar.

Denizden uzak kısımlarda yaşamak da tamamen güvenli olmaz. Gelgit delikleri nehirlerin terse hareket etmesine neden olur.

Nehirler tuzlu suyu taşıyarak yüzey ve yeraltı su kaynaklarını kirletir.

Kıyıya yakın olan yerlerdeki benzin rafinerileri de kullanılamaz hale geleceğinden, benzin kıtlığı yaşanır.

Ülkeler kendi sahip oldukları ürünler ile baş başa kalırlar ve ürünler sıkı bir şekilde karneyle dağıtılır.

Şehirlerde ise suların az da olsa çekildiği zamanlarda kaos hâkim olur.

Hayatta kalan insanlar ise suların yükselmesi ile yüksek binalara sığınırlar.

3. Ay

Üçüncü ay ile birlikte Ay, haberleşme ve navigasyon uydularını bozacak kadar yaklaşır.

Normalde, uydularımız için herhangi bir problem oluşturacak kadar yakın olmasa da ne kadar yaklaşırsa…

…uyduların yörüngeleri de o kadar bozulacaktır.

Uyduların yörünge düzeltmeleri için kullandıkları yakıt da bittikten sonra, uydular tamamen kontrolden çıkar.

4. ve 5. Aylar

Deniz seviyesi hızlı bir şekilde 30 metreye yaklaşmaktadır ve birkaç hafta içerisinde 100 metreye ulaşacaktır.

Deniz seviyesinin düşük olduğu zamanlarda, okyanuslar yüzlerce kilometre gerileyerek kıta sahanlığını uçsuz bucaksız çöller gibi açığa çıkarır.

Deniz seviyesinin yükselmesi ile tarlalar, evler ve gökdelenler sular altında kalır.

Beşinci ayın sonuna doğru, kıyametin ısınma turları tamamlanmış olur.

Okyanuslar ortalama olarak 3 kilometre derinliğe sahip oldukları için, gelgit etkisi en üst noktaya ulaşır.

Bu zamana kadar, okyanuslardaki sular hareket edebiliyorlardı -Ay’ın yer çekimi etkisi ile. Fakat şimdi, Dünya’nın kendisi Ay’ın etkisini hissediyor.

Bunlar denizin gelgiti değil, kayaların gelgiti.

Gezegenin sıkışması, tektonik plakaların üzerine akan kentilyonlarca ton ağırlığındaki su ile birleştiği zaman muazzam derecede bir baskı oluşturarak…

…yükselen büyüklük ve yoğunlukta depremlere neden oluyor.

Bu depremlerin ne kadar tehlikeli olabileceğini veya nerede meydana gelebileceğini söylemek imkânsız.

Fakat bir çocuğun yatağı kırana kadar üzerinde zıplaması gibi, bu durumdan bir hayır gelmez.

Güçlü gelgit kuvvetleri, diğer gezegenlerde ve onların uydularında da volkanik aktivitelere neden olur.

Dünya’da ise sıkışma, yer kabuğunun içindeki magma rezervlerini bozarak…

…Şili, Yeni Zelanda, Yellowstone ve diğer yerlerde büyük ölçüde ve iklimi değiştirebilecek düzeyde patlamaları tetikler.

Bu sırada Ay yukarıdan sabırlı bir şekilde izler. Hala küçük bir buluttan daha büyük gözükmez.

73 00:06:31,000 –> 00:06:37,000 Dünya ile Ay arasındaki mesafe 75.000 kilometre civarında iken, Ay’ın ışığı sayesinde gece gökyüzü alaca karanlık gibidir.

6. ve 7. Aylar

Altı aydan sonra, Ay eskiden jeosenkron uyduların bulunduğu yere giriş yapar. Ay, burada artık yörüngesini 24 saatte tamamlamaktadır.

Bu evrede, Ay hareketsiz bir şekilde belirli bir noktada sabit kalır fakat sadece Dünya’nın bir yarısına görünür.

Ay’ın sabit bir şekilde kalması ile gelgit etkisi de sabit bir hal alır…

…Dünya’nın yarısı sular altında iken, diğer yarısının suları ise tekrardan denize döner. Sanki Dünya en kötüsüne hazırlamak için bekliyorcasına.

Ay daha da yaklaşırken, “Ay’ın yer çekiminin Dünya’nın yer çekimini alt üst ederek, sizi yukarı doğru çekip bu sefaleti bitirir mi?” diye merak ediyor olabilirsiniz.

Neyse ki hayır.

Dünya’nın yüzeydeki yer çekimi, Ay’ın yer çekiminden yaklaşık 6 kat daha güçlüdür.

Bir başka deyişle, Ay tam üzerinde olsa dahi yine de yeryüzünde kalırsınız.

Fakat Ay’da durumlar farklı. Ay’ın Dünya’ya yakın olan tarafı daha şiddetli bir şekilde Dünya’nın yer çekiminden etkilenir.

İleriki birkaç ay boyunca Ay Dünya’ya doğru esnemeye başlar -yumurta halini alarak. Ay taşları esnerken ve şekil değiştirirken, Ay üzerindeki derin depremleri de tetikler.

Şimdi zar zor fark edilmesine rağmen ilerleyen aylarda bu daralma yüzlerce kilometreye ulaşacaktır.

8.-11. Aylar

Bu noktada artık kıyamet artık gelmiş bulunmaktadır. Çarpışmadan önceki ayları “hayatta kalanları artık çok kötü zamanlar bekliyor” şeklinde özetleyebiliriz.

Dünya’yı ezip geçen gelgitler artık sakinleşir ve yönlerini tersine çevirirler çünkü artık Ay Dünya’nın kendi etrafından dönmesinden daha hızlı bir şekilde Dünya etrafında dönüyor.

Dünya birçok deprem ve volkanik faaliyete maruz kalır. Muazzam derecelerde volkanik aresoller strasfore yükselerek Güneş’ten gelen ışınları tekrar uzaya yansır.

Güneşten gelen ışık pas kırmızısıdır ve günlük tutulmalarla birlikte daha da azalır.

Bunun sonucunda hızlı bir şekilde küresel soğuma ile asit yağmurları ve en dayanıklı bitkileri bile öldüren yaz karları ortaya çıkar.

Çanlar arık insanlık için çalar…

Yumurta şeklindeki Ay hala daha da yaklaşırken milyarlarca insan hayatını kaybeder.

Büyük finale hazırlanalım!

12. Ay

Sonunda, Ay bir yıl sonra Roche sınırına ulaşır. Burası Dünya’nın Ay üzerindeki yerçekimi kuvvetinin, Ay’ın kendi yerçekimi kuvvetinden daha fazla olduğu noktadır.

Ay üzerindeki objeler Dünya’ya doğru hareket etmeye -düşmeye- başlar.

Dünya ile Ay arasındaki mesafe 10.000 kilometreye indiği zaman ise Ay molozlarına ayrışır ve bu molozlar, büyük bir halka şeklinde Dünya’nın çevresinde dönmeye başlar.

Neyse ki Ay’ın parçalarına ayrılması, Dünya üzerindeki sefaletin bittiği anlamına gelir.

Ay’ın olmaması, genel kıyamet ürünü olan şeylerin sona ermesi anlamına gelir.

Deniz seviyesi azalır, karadaki sular son bir kez daha akar.

Hayatta kalanlar gün ışığında parlayan o halkaya bakıp, mükemmel gökyüzü manzarası ile ruhlarını beslerler.

Ay tozundan oluşan meteor yağmurları gökyüzünü doldururken, gökyüzü dolunayın aydınlatabileceğinden bile parlak bir şekilde aydınlanır.

Sırada ne olacağını söylemek zor. Fakat bu sükûnet havası kısa sürebilir.

Eğer ay tozu yağmurları çok sık olur ise sürtünme ile atmosfer çok ısınır ve büyük ihtimalle okyanus suları kaynamaya başlar.

Eğer çok sık olmaz ise, halkanın oluşturduğu devasa gölgeler, tüm volkanik ve meteorik aresoller ile birleşerek…

…daha da fazla şekilde güneş ışınlarını engellerler. Bu durum sonucunda, Dünya’nın büyük bir yüzeyini buzlaştıran soğuma dönemi başlayabilir.

Yeni Ay

Sonuç her ne olur ise olsun, insanlık denizaltılardan, sığınaklardan ya da tepelerden tekrar ortaya çıkacaktır.

Medeniyetlerini kurmadan önce pek iyi vakit geçiremeyecekler ve başarıları kesin olmayacak ama en azından gökteki büyüleyici halka eşliğinde yapmayı deneyecekler.

Peki bu kadar şeyi nasıl hesaplayacaksınız?

Sadece birazcık delirmeye ve matematiğe ihtiyacınız var.

Eğer matematik bilginizi tazelemek ve güçlendirmek istiyorsanız, Brilliant’taki arkadaşlarımız, merakınızı ve hevesinizi pratiğe dökmek için harika hocalardır.

Brilliant, bilimi erişilebilir kılan, uygulamalı bir şekilde problem çözmek üzerine kurulu, internet sitesi ve telefon uygulamasıdır.

115 00:10:46,000 –> 00:10:51,000 “Problem çözmenin keyfi” ya da “Bilimsel düşünme” gibi 60’tan fazla interaktif kurs ile matematik, fen ve bilgisayar bilimlerindeki…

…problemlerini çözmenize yardımcı olur. Bunları yaparken ödev yapıyormuş gibi değil de oyun oynuyormuş gibi hissedersiniz.

Dersler sizi şaşırtarak hikâye anlatımı, kod yazma görevleri ve interaktif meydan okumalar -genel olarak ilginizi çekebilecek ne var ise- ile işlenir.

Tüm içerikler, dinleme ya da okuma yolu ile değil, interaktif yollar ile sunulur -sürükleyip bırakabilir, şekilleri ve diyagramları değiştirebilir, seçim yapıp soruları cevaplandırabilirsiniz.

Bu sayede fark etmeden de bir şeyler öğrenebilirsiniz.

Ufak adımlar ile uzun-dönem bilimsel bakış açısı geliştirip Fen, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik hedeflerinize ulaşabilirsiniz.

Bilim dünyasına farklı bir perspektiften bakarak başlamak istiyorsanız brilliant.org/nutshell sitesine gidip ücretsiz kaydolabilirsiniz.

Kurzgesagt izleyicileri için bir diğer avantaj ise, linki kullanarak yıllık üyelik alan ilk 200 kişiye özel %20 indirim.

Bu üyelik sayesinde Brilliant’ta bulunan tüm matematik, fen ve bilgisayar bilimi kurslarına erişim sağlayabilirsiniz.

Kurzgesagt’ta ilk başta imkânsız görünen şeyleri yaratmaya bayılıyoruz -Brilliant bu yeteneği kazanmanıza yardımcı olabilir.

Bu sene limitli olarak üç adet çok özel pin satışa çıkaracağız. Bunlardan ilki çok parlak olan “Moon Crash Pin Set”.

Ön sipariş sadece 72 saatliğine mevcut olacak. Almak istiyorsanız ya şimdi ya da asla.

12.002 koleksiyonunu tamamlamak için 2 ve 3 numaralı pinleri kaçırmayın!

Batuhan Yıldız tarafından çevrilmiştir.