Video

Transkript

Hiç aşamayacağımız bir sınır var mı?

Ya ne kadar denersek deneyelim asla ulaşamayacağımız yerler?

Görünüşe göre varmış.

Bilim kurgu teknolojisi ile bile…

…sınırları ve içerisinde sayılı miktarda şey bulunan evrenin ufak bir kesesinde hapsolmuş durumdayız.

Evrende bizim için ne kadar yer var…

…ve ne kadar uzağa gidebiliriz?

ᴛüʀᴋçᴇ ᴀʟᴛʏᴀᴢı & ᴀçıᴋʟᴀᴍᴀʟᴀʀ: {yigithan.kilinc

Gece gökyüzünü incelediğinizde evrenin sonsuza dek var olacağını düşünebilirsiniz.

Yıldızlar, sanki ebediymiş gibi gelen bir döngüde ölüp yeniden doğmaktadır.

Fakat işin aslı hiç de öyle değildir.

Samanyolu’nu ele alalım:

Neredeyse 200,000 ışık yılına varan çapıyla…

…içinde 100 ilâ 400 milyar yıldız bulundurur!

Sizce burada yılda kaç yeni yıldız doğuyordur?

Binlerce mi? Yoksa milyonlarca mı?

Cevap…

…yaklaşık 3 tane.

Yılda 3 tane yeni yıldız.

Evrende oluşacak tüm yıldızların %95’i çoktan oluştu bile.

Ve biz de, yıldız oluşum devrinin son demlerinde yaşamaktayız.

Bildiğimiz kadarıyla, evrenin sonunun başlangıcında yaşamaktayız.

Yeni yıldız oluşumu git gide azalmaya devam edecek.

Ancak dahası da var.

Öğrendik ki, evren bizden hızla uzaklaşıyormuş.

Samanyolu yalnız değildir.

Andromeda galaksisi ve elliden fazla cüce galaksi ile birlikte…

…Yerel Grup’ta…

…evrenin 10 milyon ışık yılı çapında bir bölgesinde…

…yani Galaktik mahallemizde bulunmaktadır.

Yerel Grup gibi diğer yüzlerce galaksi grubu…

…“Laniakea Süper Kümesi”ni oluşturur.

O da, sayısız süper kümeden sadece bir tanesidir.

Şu anki bilinen gözlemlenebilir evreni oluşturan toplam yaklaşık 2 trilyon galaksi bulunmaktadır.

Ama maalesef ki, ışık hızında bile seyahat edebilseydik…

…gözleyebildiğimiz galaksilerin yaklaşık %94’ü…

…sonsuza değin erişilemez hâle geldi bile.

Azıcık bekleyelim de bu sayıyı biraz olsun hazmedebilelim.

Bizim için sınır diye bir şey olması…

…ve bir insanın asla ulaşamayacağı evrenin bir sürü kısmı olması gerçeği…

…biraz ürpertici.

Neden tüm bu galaksiler ulaşılamaz hâle geldiler peki?

Bunun nedeni galaksilerin ilk başta niye var olduğuyla alâkalı:

Yani Büyük Patlama ile.

Bu videoda basitleştirerek anlatıyoruz, ama kısaca…

…Büyük Patlama’dan yaklaşık 10^-36 saniye sonra…

…yeni doğmuş evrenimiz çok ufak bir enerji baloncuğu hâlindeydi.

Tamamen birleşik değildi ama.

Bazı kısımları diğerlerinden çok ufak da olsa daha yoğun bir hâldeydi…

…ve bu da ileride devasa sonuçlar doğurdu.

”Kozmik Enflasyon” denilen bir süreç ile gözlemlenebilir evren hızlıca genişledi.

Sadece bir misket boyutundan…

…trilyonlarca kilometreye saniyenin trilyonda biri gibi bir sürede hem de.

Bu öyle hızlıydı ki, yoğunluktaki ufak farklılıklar…

…atom altı uzaklıklardan…

…galaktik uzaklıklara dönüştü.

Bu yüzden de evrenin tamamı çok ve az yoğunluktaki bölgelerden…

…etraflarını saran boşluktan biraz daha fazla maddeden oluşan evren keselerinden oluşmakta.

Bu kısa süreli ancak kuvvetli genişleme sona erdikten sonra…

…kütle çekimi her şeyi tekrardan bir araya toplamaya başladı.

Yoğun keselerin içinde kütle çekimi galip geldi…

…bu yüzden de zamanla…

…şu anda da içinde bulunduğumuzki gibi galaksi gruplarına dönüştüler.

Yerel Grup bizim evrendeki kesemizdir.

Ancak daha büyük ölçeklerde, yoğun keselerin dışında…

…evrenin genişlemesi hiç durmadı.

Bu demek oluyor ki, bizim Yerel Grubumuz birçok şeyle çevrili…

…fakat o oluşumların ve galaksilerin hiç biri bize kütle çekimsel olarak bağlı değil.

Evren genişledikçe…

…biz ve diğer keselerin arasındaki mesafe de bir o kadar açılmakta.

Bizim için en kötüsü de…

…evrenin genişlemesi ivme kazanmakta.

Bunun neden olduğunu bilmiyoruz, bu yüzden “Karanlık Enerji” adında bir kavram ortaya attık.

Karanlık enerjiyi, evrenin genişlemesini hızlandıran görünmez bir güçmüş gibi düşünebilirsiniz.

Bu kavramları başka bir videomuzda daha detaylı bir şekilde açıklayacağız…

…şimdilik tek bilmeniz gereken şey evrenin git gide hızlanarak genişlemesi.

Bu genişleme, etrafımızda kozmolojik bir ufuk olduğu anlamına gelmekte.

Ve onun ötesindeki her şey, bize göre ışıktan daha hızlı hareket etmekte.

Yani, ufku geçen her şey geri getirilemez bir biçimde ulaşabilme eşiğimizin ötesinde…

…ve o şeylerle bir daha asla etkileşim kuramayacağız.

Bir bakıma, sanki bir kara deliğin olay ufku gibi…

…ama her yanımızı çevrelemekte.

Bugün gözlemleyebildiğimiz galaksilerin %94’ü çoktan onun ötesine geçti…

…ve sonsuza dek bizden kayboldu bile.

Ama bir dakika…

…eğer onlarla etkileşime geçemiyorsak, nasıl oluyor da hâlâ onları görebiliyoruz?

Gözlerimizin görebilmesinin sebebi ışıktır.

Ve ışık hızı, evrendeki en hızlı seyahat etme yolu olsa da…

…onun da bir yerden bir ötekisine gitmek için zamana ihtiyacı vardır.

Işık, her saniye trilyonlarca galaksiden bize ulaşır.

Bu galaksiler ufku çoktan geçmişlerdir…

…çünkü ışıkları yola çıktığında, bizim çok daha yakınımızdaydılar.

Onların kadim geçmişlerine bakmakta ve geçmişteki pozisyonlarını görmekteyiz.

Yani gözlemlenebilir evren, gerçekte etkileşim kurabileceğimiz evrenden çok daha büyüktür.

Yani bir bakıma evren, bize asla ulaşamayacağımız şeylerin gösterisini sunmakta.

Bu galaksilerin günümüzde nasıl göründüğüyle ilgili hiçbir fikrimiz yok…

…ve asla da olmayacak.

Ancak ışıkları teleskoplarımıza vurduğundan onları uzun bir süre daha gözlemleyebileceğiz.

İlginç bir şekilde bu…

…milyarlarca sene evvel aşırı uzak galaksilerden salınan ışığın bugün hâlâ bize ulaşmasından dolayı…

…gözlemlenebilir evrenin şu anda hâlâ genişliyor gibi gözükmeksine neden olmakta.

Yine de, Yerel Grup’un dışındaki kümelerin hepsi…

…bir gün bizim kozmolojik ufkumuzun ötesine geçecekler.

Bu olduğunda, ışıkları bize ulaşamayacak…

…ve bizim perspektifimizden…

…karanlıkta yavaşça kaybolacaklar.

Yaşamınızın her saniyesinde 60,000 yıldız ufku geçmekte.

Siz bu videoyu izlemeye başladığınızdan beri…

…yaklaşık 22 milyon yıldız sonsuza değin ulaşılamaz hâle geldi bile.

Gözlemlenebilir evrenin %94’ü kozmik ufkumuzun ötesindeyse…

…ve sonsuza dek kaybolduysa bile…

…bu, bizi yine de teknik olarak ulaşabileceğimiz…

…ve içinde tonlarca şey olan %6’lık bir kısımla…

…18 milyar ışık yılından daha yakında olan tüm galaksi keseleriyle bırakır!

Onlar da hâlâ uzaklaşıyorlar, ancak o kadar yavaş ki fiziksel olarak hâlâ onlara ulaşabilmemiz mümkün.

Gerçi, her bir geçen saniyeyle şansımız biraz daha azalmakta.

Etrafımızdaki 5 milyon ışık yılından uzakta olan her şey bizden uzaklaşmakta.

Ama en yakınımızda bulunan galaksi grupları en yavaş uzaklaştığından…

…hâlâ onlara ulaşabileceğimiz bir zaman aralığı bulunmakta.

Yalnız bu, Tip III uygarlıklar için bile başarması aşırı zor bir iştir.

Işık hızında bile…

…Maffei Grup’una, yani Yerel Grup’a en yakın olan galaksi grubuna gitmek…

…11 milyon yıl sürerdi!

Eğer süper amaçları olan süper gelişmiş uygarlıklar bu mücadeleye katılırlarsa…

…etki alanları yüz binlerce galaksiye ulaşabilir.

Gerçi zaman ilerledikçe ve evren genişledikçe…

…sonsuza dek birbirlerinden ayrılırlardı.

İnsanlığın bu yolculuğu yapmayacağını varsaymak çok da yanlış olmaz.

Ya da en azından şu anki ufukta görünen teknolojiyle.

Çok büyük ihtimalle, Yerel Grup bizim parçası olacağımız en büyük yapı olacak.

Sadece yıldızlararası seyahat bile bizim için destansı boyutlarda bir başarı olurdu.

Kozmik arka bahçemizi bile kolonileştirebilseydik muhteşem derecede başarılı olurduk.

Ki bu da, gözlemlenebilir evrenin %0.00000000001’lik bir kısmına tekabül etmektedir.

Karanlık enerji, evrenin geri kalanını bizden uzağa ittikçe…

…Yerel Grup daha da sıkılaşacak.

Küçük büyük tüm galaksileri birleşerek birkaç milyar yıl içinde tek bir büyük eliptik galaksiyi…

…hiç de orijinal olmayan adıyla…

…“Samandromeda (Milkdromeda)”yı oluşturacak.

Bu işlem, belki de dev gaz bulutlarını çarpıştırıp…

…yıldız oluşumunu bir süreliğine daha canlandırabilir.

Ve bu yeni ışık gayet hoş karşılanacak…

…çünkü günün birinde, Samandromeda’nın dışında kalan galaksiler o kadar uzakta olmuş olacaklar ki…

…tespit edebilmek için çok soluk olacaklar.

Bu gerçekleştiğinde, Yerel Grup’un dışındaki hiçbir bilgi bir daha bize ulaşamayacak.

Evren gözden kaybolacak.

Samandromeda’nın uzak geleceğinde doğan varlıklar…

…evrenin kendi galaksilerinden başka hiçbir şeyden oluşmadığını düşünecekler.

Uzayın boşluğunda uzaklara baktıklarında…

…bulacakları tek şey daha fazla karanlık ve boşluk olacak.

Kozmik Arkaplan Işıması’nı göremeyecekler…

…ve Büyük Patlama’yı hiç öğrenemeyecekler.

Bugün bizim bildiğimiz şeyleri bilmeleri hiç mümkün olmayabilir.

Genişleyen evrenin doğasını, ne zaman başladığını ve nasıl sona ereceğini…

Evrenin hareketsiz ve sonsuz olduğunu bile düşünebilirler.

Samandromeda, yavaşça kararan…

…karanlıkta bir ada olacak.

Yine de, trilyonlarca yıldızıyla Yerel Grup…

…insanlığı bir süre daha eğlendirmeye yetecek kadar büyük bir oyun alanıdır.

Ne de olsa, daha Güneş Sistemimizin bile dışına çıkmanın bir yolunu bulmuş değiliz…

…ve hâlâ galaksimizi keşfetmek için on milyarlarca yılımız var.

Üstelik zamanda öyle harika bir anda var olduk ki…

…bir tek geleceğimizi görmekle kalmayıp…

…sadece gece gökyüzüne bakarak en uzak geçmişimizi de görebiliyoruz.

Yerel Grup ne kadar yalnız olursa olsun…

…sonuçta o bizim yuvamız.

Ve sahiden de olağanüstü bir yer…

Kamera arkası içeriği vakti.

Farketmişsinizdir ki bu videoyu birkaç sene önce zaten yapmıştık.

Ama orijinal videoda sonradan pişman olduğumuz bir hata yapmışız.

Onda, Yerel Grup’tan çıkıp diğer galaksi gruplarına gitmenin fiziken imkânsız olduğunu söylemiştik.

Ancak seyahat limitimiz bu videoda da gösterdiğimiz gibi aslında çok daha büyükmüş.

Daha öteye gitmek fiziksel olarak imkânsız değil, fakat gerçekleşme ihtimali aşırı derecede düşük.

O zaman eski videoyu niçin kaldırmadık?

Hatanın doğasından dolayı.

Astrofizikçilerle konuştuk ve onlar da önemli olmadığını söylediler.

Önemli saydıkları kısımlar doğruydu ve videoyu bırakıp hayatımıza devam etmemizi söylediler.

Bu geri bildirimden dolayı da videoyu bağışlamaya karar verdik.

Ama 2016’dan beri siz kuşçukların da yardımı ile Kurzgesagt’ı büyütüp…

…ekibimize bilgileri teyit etmeleri için yeni elemanlar kattık…

…ve böyle hatalardan kaçınmak ve de işimizi şeffaflaştırmak için uzmanlarla çalışıp kaynak dokümanları oluşturduk.

Zaman zaman hata yapmaktan kaçamayız ancak daha iyi olmak için çok çalışabiliriz.

Ve bu video da içimizi kemirip durdu.

Bu yüzden nihayet onu değiştirmeye karar verdik, sadece yeniden yükleyerek de değil, daha iyi ve daha uzun bir şekilde yeniden yaparak ve değerli kılmak için içerisine evrenle ilgili ilginç bilgiler ekleyerek.

Bu kadar uzun beklettiğimiz için kusurumuza bakmayın.

Eski videoyu silmeyeceğiz, ancak başlığı değiştirip yorumumuzu başa tutturacağız.

[Promosyon]