Wideo

Transazgylar

Bu sekuntda durmuş bilen ölümiň arasynda dar aralykda.

Belki-de duýmarsyňyz, ýöne ajaýyp işjeňlik bar

içiňde dowam edýär,

we bu iş hiç wagt durup bilmez.

Özüňizi ýokaryk hereket edýän eskalatordan aşak düşýän çalaja şekillendiriň.

Fallingykylan bölek öýjükleriňiziň öz-özüni köpeltmek proseslerini görkezýär.

Eskalator, sizi öňe sürýän fizikanyň kanunlaryny görkezýär.

Diri bolmak hereketli bolmak, ýöne hiç ýere gelmezlikdir.

Eskalatoryň ýokarsyna ýetseňiz, mundan beýläk ýykylmak mümkin bolmaz we siz baky öldiňiz.

Birneme düşnüksiz, älem siziň iň ýokary derejä ýetmegiňizi isleýär.

Ondan nädip saklanmaly? Näme üçin diri?

[Ajaýyp sesli Kurz Intro aýdym-sazy]

Lifehli durmuş öýjüge esaslanýar.

Öýjük, wagtlaýyn öz işini edip bilmek üçin özüni galanlardan aýyrýan öli älemiň bir bölegi.

Bu aýralyk bozulanda ölýär we ölen älemiň galan bölegine goşulýar.

Gynansagam, älem durmuşyň öz işi bilen edilmegini isleýär.

Näme üçindir tolgundyryjy zatlaryň muşdagy däl, mümkin boldugyça içgysgynç bolmaga synanyşýar.

Bu ýörelgäni “entropiýa” diýip atlandyrýarys we bu älemimiziň esasy düzgünidir.

Bu gaty çylşyrymly we garşylykly, şonuň üçin başga bir wideoda jikme-jik düşündireris.

Häzirlikçe bilmeli zadyňyz, janly-jandarlar tebigatdan tolgundyryjy.

Bir öýjük millionlarça belok we suw ýaly has ýönekeý molekulalar bilen doldurylýar.

Müňlerçe çylşyrymly, öz-özüni köpeltmek prosesi sekuntda ýüzlerçe müň gezek bolup geçýär.

Diri we tolgundyryjy bolmak üçin özüni entropiýa ýetmekden, içgysgynç we ölmekden saklamak üçin hemişe işlemeli.

Öýjük älemiň galan böleklerinden aýralygy saklamalydyr.

Mysal üçin, käbir molekulalaryň konsentrasiýasyny içerde we daşarda üýtgeşik saklamak arkaly edýär

artykmaç molekulalary işjeň çykarmak arkaly.

Munuň ýaly zatlary etmek üçin bir öýjük energiýa gerek.

Energiýa, älemdäki zatlaryň işlemek ukybydyr; bir zady herekete getirmek ýa-da dolandyrmak; üýtgetmek üçin.

Bu ukyby döredip ýa-da ýok edip bolmaz.

Universelemdäki kesgitlenen energiýa hiç wagt üýtgemez.

Sebäbini bilemzok, diňe şeýle.

Şeýlelik bilen, milliardlarça ýyl ozal ilkinji janly-jandarlar üçin iň möhüm kynçylyklaryň biri peýdaly energiýa almakdy.

Ilkinji öýjükler hakda ýönekeý himiki reaksiýalardan energiýa alandyklaryndan başga köp zat bilemzok.

Iň soňky energiýa geçiriş ulgamyny tapdylar: durmuşyň gujurly gurluş bölegi.

Adenozin Trifosfat ýa-da ATP molekulasy.

Gurluşy, energiýany kabul etmekde we çykarmakda özboluşly ussatlyk döredýär.

Öýjük energiýa zerur bolanda, meselem, molekulalary çykarmak ýa-da döwülen mikro maşyny bejermek üçin,

ATP-ni döwüp, işlemek we üýtgeşiklik döretmek üçin himiki energiýany ulanyp biler.

Şonuň üçin janly-jandarlar zatlar edip bilýärler.

ATer ýüzünde ilkinji ATP molekulasynyň haçan ýa-da nädip ýasalandygyny bilemzok.

Weöne bilýän her bir janly-jandarymyz, içerki enjamlaryň işlemegi üçin ATP ýa-da gaty meňzeş bir zady ulanýar.

Her proses üçin diýen ýaly möhümdir.

Ösümlikler, kömelekler, bakteriýalar we haýwanlar ýaşamaly.

ATP bolmasa, onerde ýaşaýyş bolmaz.

Islendik ýerde.

Energiýa üçin himiki maddalary döwmek gowy we hemmesi,

irki durmuş iň uly energiýa çeşmesini sypdyrdy:

Gün.

Gün atomlary birleşdirýär we gün ulgamyna energiýa daşaýan fotonlary ýaýradýar.

Emma bu energiýa çig we siňdirilmeýär.

Arassalamaly.

Hundredsüzlerçe million ýyllyk ewolýusiýadan soň, bir öýjük Güni nädip iýmelidigini bildi.

Ol radiasiýany siňdirdi we köp bölegini diri galmak üçin ulanyp boljak arassa himiki paketlere öwürdi.

Bu prosesi atlandyrýarys: Fotosintez.

Elektromagnit energiýasy bilen gümürtik fotonlary alýarsyňyz,

we bu energiýanyň bir bölegini dürli molekulalary birleşdirmek we birleşdirmek üçin ulanyň.

Elektromagnit energiýasy ATP molekulasynda saklanýan himiki energiýa öwrülýär.

Käbir öýjükler has gowy himiki paketleri döretmegi öwrenensoň, bu proses hasam gowulaşdy:

Glýukoza ýa-da şeker.

Döwmek aňsat, güýçli we gaty tagamly.

Bu şeýle bir amatly welin, käbir öýjükler bu ýadaw fotosinteziň ýerine işlemegiň ýerine,

eden beýleki öýjüklerini ýuwudardylar we glýukozany we ATP-ni alardylar.

Bu, ewolýusiýa taryhynyň iň uly anime dönükliklerinden biri hasaplanýar.

Şeýdip, zatlar dowam etdi.

Fotosintezleşdiriji öýjükler, esasan, ýüzlerinde energiýa sarp edip bilerler,

iň ýokary energiýa önümçiligini çäklendirýärdi,

ewolýusiýa ýollaryny birneme çäklendirýärdi.

Şeýdip, wagt geçdi.

Käbir öýjükler şeker ýasady, käbirleri iýdi.

Ewolýusiýa öz işini etdi, ýöne umumy zatlar ýüzlerçe million ýyllap üýtgewsiz galdy.

Bir güne çenli bir öýjük başga birini iýdi we öldürmedi.

Muňa derek bir öýjük boldular.

Şol gün hiç zat üýtgemedi, ýöne Earther baky üýtgeşik bolardy.

Bu öýjük bu planetadaky ähli haýwanlaryň atasy boldy.

Gök kitler, amyeba.

Dinozawrlar, meduza.

Gülgüne erteki armadillos we Sunda kolugos.

Elbetde, sen.

Hemmeler şu wagta çenli barlygyny yzarlap bilerler.

Iki janly-jandaryň birleşmegi gaty möhümdir,

sebäbi şol iki öýjük bir bolansoň, has güýçlenip başlady.

Içindäki öňki garaşsyz öýjük, diri galmak synanyşygyny bes edip bilerdi.

Bir zada jemlenip biler: ATP ýasamak.

Öýjügiň kuwwatyna öwrüldi: ilkinji mitohondriýa.

Öý eýesiniň işi howply dünýäde diri galmagy üpjün etmek boldy,

mitokondriýany iýmit bilen üpjün edýär.

Mitokondriýa, şuňa meňzeş çylşyrymly prosesde, esasan fotosinteziň tersine.

Beýleki janly-jandarlary iýmekden alan şeker molekulalarymyzy alýarlar,

täze, energiýa baý ATP molekulalaryny döretmek üçin olary kislorod we deslapky molekulalar bilen ýakyň.

Bu amal kiçijik peç ýaly işleýär we CO2 ýaly galyndy önümlerini çykarýar,

suw we bedeniň ýylylygy ýaly başdan geçirýän biraz kinetik energiýa.

Zähmetiň bu ilkinji bölünişi, täze öýjügiň öňkülerden has köp energiýa bardygyny aňladýardy,

has çylşyrymly öýjükleri işletmek üçin ewolýusiýa üçin has köp mümkinçilikleri aňladýardy.

Belli bir wagt bu öýjükler kiçi toparlary ýa-da jemgyýetleri döredip başlady,

köp öýjükli durmuşa we ahyrsoňy size eltýär.

Bu gün siz trillionlarça öýjük, hersi onlarça bilen dolduryldy,

diri galmak üçin peýdaly energiýa bilen üpjün edýän ýüzlerçe kiçi maşyn bolmasa.

Bu amal birnäçe minutlap kesilse, ölersiňiz.

(Kurzgesagt tizeri: 2021-nji ýylda boljak Ylym söweşi.)

Lifeöne durmuş şeýle bir gowşak bolsa, ýagly öýjüklerimizde şeker saklaýşymyz ýaly, ATP-ni saklamak gowy pikir bolmazmy?

biraz wagt dem almagy bes etsek ölmeýärismi?

Durmuş sizi şu gün ýaşatmak üçin köp meseläni çözen bolsa, çalt ölýän zat näme?

E.Koli ýaly ýönekeý bakteriýalar hem her öýjük bölünişi üçin ATP-de beden agramynyň takmynan 50 essesini düzýär.

Trillionlarça öýjükleriňiz sizi saklamak üçin köp ATP gerek.

Her gün bedeniňiz 90 million, milliard, milliard ATP molekulasyny öndürýär we öwürýär: öz bedeniňiziň agramy hakda.

Diňe bir günüň dowamynda gazanmak üçin tutuş bir adama ATP gerek.

Hatda birnäçe minut dowam etmek üçin ýeterlik ATP saklamak hem mümkin däl.

ATP molekulasy energiýany çalt üýtgetmek üçin hakykatdanam gowy,

ýöne saklamak üçin elhenç, sebäbi glýukoza molekulasynyň energiýasynyň massasynyň üç essesinden diňe bir göterimi bar.

Şonuň üçin ATP yzygiderli öndürilýär we gaty çalt ulanylýar.

Bu, ölen älemden tapawutlanmaga mümkinçilik berýän molekulanyň gysga we ýönekeýleşdirilen hekaýasydy,

we eskalatoryň üstünde çalaja bolmak.

Bu geň hekaýa.

Elmydama diri galmak üçin bu molekula bar.

Hereketi dowam etdirmek üçin size zerur, sebäbi gysga arakesme hem sähelçejik duruzýar.

Ony özüň etmeli.

Magistralda ýangyç öndürýän mahaly awtoulagy doly tizlik bilen süren ýaly

ýoluň gyrasyndan alýan gereksiz zatlar bilen.

Bilşimiz ýaly, bularyň hemmesi milliardlarça ýyl ozal başlandy,

öli älemiň kiçijik bölekleri birleşip, bolanda

bir salym başga bir zat.

Özüni dowam etdirip bilerdi.

Ösüp biler.

Şol pursat çalaja herekete geçdi we şondan bäri dowam edýär.

Ilkinji öýjüklerden başlap, indi synlaýançaňyz.

Belli bir wagt, ölen älemiň galan bölekleri bilen ýene birleşersiňiz.

Belki, başdan geçirmeleriňiz hakda hekaýalar aýdyp berersiňiz.

Belki ýok.

Emma bilmezden ozal,

durmuşyň iň gowy edýänini edip başlaýarsyň.

Öli älemi döretmek, has gyzykly.

(Otagyňyzda ýokary çyzylan afişa bilen.)

Häzirki wagtda haýsydyr bir sebäbe görä içgysgynç bolsaňyz we durmuşyňyzy has gyzykly etmek isleseňiz,

saňa bir zat aldyk.

Skillshare: onlaýn okuw jemgyýeti bilen hyzmatdaşlyk etdik

ýaly tonna döredijilik ukyplary boýunça ähli ussatlyk derejeleri üçin müňlerçe sapak hödürleýär

illýustrasiýa, animasiýa, nahar bişirmek, döredijilikli ýazmak ýa-da film we wideo.

Özüňiz üçin zatlar döredeniňizde bir zat öwrenmek gaty gyzykly we ýerine ýetiriji.

Animasiýa öwrenmek isleseňiz, birnäçe Skillshare sapaklaryny etdik

wideo sapaklary we el taslamalary bilen wideolarymyzdan sahnalary nädip janlandyrandygymyzy düşündirdik.

Annualyllyk premium agzalygy bilen aýda 10 dollardan az mukdarda ähli synplara çäksiz girip bilersiňiz,

we düşündirişdäki baglanyşyga basan ilkinji 1000 Kurzgesagt tomaşaçysy iki aý mugt synag alar.

Justaňy işe başlasaňyz, aýagymyzy meňzeş suratlara barmak isleýänler üçin,

Rik Berkelmansyň “Wektor illýustrasiýasy: stiliňizi tapmak üçin döredijilik çäklendirmelerini ulanmagy” maslahat berýäris.

Diňe başarnygyňyzy ýokarlandyrmak üçin bir zady synap görüň we şol bir wagtyň özünde,

içerde galmakdan içgysgynçlyga garşy göreşiň.

Täze başarnyklar bilen döredijilik gazanmak we Kurzgesagt-y goldamak isleseňiz, synap görüň!

• Kwak *

Ördek: Näme üçin bu älemde maksatsyz ýüzýärin?