Video

Transkriptlər

Yerin demək olar ki, hər yerində qarışqalar bir-birinə qarşı döyüşürlər.

Onların silahları təbiətin onlara verdiyi şeydir.

Bəzilərinin güclü zirehləri, ölümcül dişləri və ya iti çənələri var.

Kiçik və çox da nəzər cəlb etməyən bir qarışqa var, lakin o, hər hansı bir qarışqanın indiyə qədər qura biləcəyi ən böyük imperiyanı idarə edir.

Elə bir koloniya ki, qitələri əhatə edir və döyüşdükləri müharibələrdə milyonlarla itkilərə səbəb olur.

Gəlin bu inanılmaz döyüşçüyə, Argentina qarışqası “Linepithema humile”-ə nəzər salaq.

Bu hekayə Cənubi Amerikada Parana çayı ətrafındakı daşqın düzənliyində başlayır.

Bu, alov qarışqaları, ordu qarışqaları və diqqət cəlb etməyən Argentina qarışqası da daxil olmaqla, onlarla qarışqa növünün dominantlıq uğrunda mübarizə apardığı izdihamlı bir qarışqa meqapolisidir.

Onun uzunluğu cəmi 2-3 millimetrdir və kiçik çənələri ilə əzələli rəqibləri arasında sağ qalması təəccüblüdür.

Onların evləri də eyni dərəcədə heç də diqqətəlayiq deyil.

Onların koloniyaları kifayət qədər kiçikdən çox böyüyə qədər dəyişir və onları hər yerdə tapmaq mümkündür:

Kötüklərin altında, boş yarpaq zibilində və ya digər qarışqaların keçmiş koloniyalarında.

Burada Argentina qarışqaları rəqiblərinə qarşı ən təsirli silahlarını: bədənlərini hazırlayırlar.

Əksər qarışqa növlərinin yeni qarışqalar yaratmaq üçün yalnız bir kraliça qarışqası var, Argentina qarışqaları isə sayca çox irəlidədirlər.

Hər 120 işçiyə gündə 60-a qədər yumurta qoya bilən bir kraliça düşür.

Beləliklə, onların koloniyaları sürətlə böyüyür və milyonlarla və ya milyardlarla fərdlərdən ibarət olur.

Kraliça və işçilərdən ibarət komandalar tez-tez şaxələnir və yeni koloniyalar tapırlar.

Lakin bu strategiyanın mənfi tərəfi var: koloniyalar böyüdükcə və çoxlu nəsillər əmələ gətirdikcə mutasiyalar baş verir və yeni koloniyalar yeni mühitlərə uyğunlaşır.

Onların DNT-si nəsildən-nəslə yavaş-yavaş dəyişir və fərqlər üst-üstə yığılır.

Beləliklə, bir müddət sonra koloniyanı tərk edən qarışqalar daha çox uzaq qohumlara bənzəyəcək və ana koloniyaları ilə rəqabət aparmağa başlayacaqlar.

Öz yerli Cənubi Amerika sıralarında Argentina qarışqaları belə davranırlar.

Koloniyaları daxilində onlar çox yaxşı əməkdaşlıq edir və təşkilatlanırlar, lakin digər Argentina qarışqa koloniyalarına və qarışqa növlərinə qarşı amansız müharibələr aparırlar.

Hər tərəfdə eyni dərəcədə güclü rəqibləri olan Argentina qarışqası son dərəcə aqressivləşərək, hər qarış torpaq uğrunda mübarizə aparırdı.

Lakin o, heç vaxt qonşularına hökm edə bilməzdi… ta ki, insanlar meydana çıxana qədər.

Biz insanların etdiklərini etdik və nələrisə gəmilərlə dünyanın hər yerinə daşıdıq.

Bunların birində bir neçə Argentina qarışqa kraliçası Cənubi Amerikadan Madeyra və Yeni Orleana biletsiz sərnişilər kimi səyahətə çıxdı.

Argentina qarışqaları qəfildən özlərini qəribə bir dünyada tapdılar.

Ölümcül düşmənlərin əhatəsində olmaq əvəzinə, yalnız öz qurbanlarını tapdılar - heç kim onlarla effektiv mübarizə apara bilmədi.

Xarici dünyaya yalnız bir neçə Argentina qarışqa kraliçası gətirildiyi üçün ortaya çıxan koloniyaların genetik müxtəlifliyi çox aşağı idi.

Bundan əlavə, təqdim edilən Argentina qarışqaları hər il öz kraliçalarının 90%-ni öldürür.

Daha az kraliça daha az genetik variasiya deməkdir.

Beləliklə, bu koloniyalar landşaftda yayıldıqca, koloniyanı tərk edən qarışqalar artıq uzaq qohumlar hesab edilmirdi.

Nəticədə yeni koloniyalar bir-birilərinə əks yox, əməkdaşlıq edən tərəflər yaradırlar, bunlar “superkoloniyalar” adlanır.

Bu, qarışqa krallığında çox nadir bir strategiyadır, 16.000 qarışqa növündən yalnız bir neçəsi superkoloniyalar inkişaf etdirmişdir.

ABŞ-ın Qərb sahilində bir superkoloniya quruldu və o, kiçik qarışqaların qlobal fəthləri üçün bir bazaya çevrildi.

Bu gün Argentina qarışqası altı qitənin və bir çox adaların Aralıq dənizi zonalarında yaşayır.

Bir superkoloniya xüsusilə uğurlu oldu, Kaliforniya, Avropa, Yaponiya, Yeni Zelandiya və Avstraliyada oxşar məkanlar bərqərar edərək, Argentina qarışqalarının kütləvi qitələrarası meqakoloniyasını formalaşdırdı.

Bu, onları Yer kürəsinin ən böyük cəmiyyəti edir, onların sayı hətta insanların sayından da çoxdur.

Lakin onların uğuru işğal etdikləri ekosistemləri dəyişdi.

Kaliforniya buna əla nümunədir.

İşğalçı Argentina qarışqaları daha çox əraziyə can ataraq yerli qarışqa növlərinin 90%-ni, o cümlədən Kaliforniya dülgər qarışqalarının bir neçə növünü üstələyib və əvəz ediblər.

Dülgər qarışqa işçiləri nəhəng olsalar da, onların koloniyalarında cəmi 3000-6000 fərd var və milyardlarla Argentina qarışqasının genişlənən superkoloniyasına qarşı heç bir şansları yoxdur.

Argentinalı qarışqa işçiləri qurbanlarının üzərinə zəhərli kimyəvi maddələr sürtməklə hücum edirlər ki, bu da düşməni qıcıqlandırır və onları digər Argentina qarışqaları üçün hədəf kimi qeyd edir.

Argentinalı qarışqalar hücum etdikdə qurbanlarının üstünə şığıyırlar, qrup halında rəqiblərinə yapışaraq, onların əzalarını qopardırlar.

Onların nə qədərinin ölməyinin əhəmiyyəti yoxdur - həmişə daha çoxu var.

Koloniya işğal edildikdən və məhv edildikdən sonra, Argentina qarışqaları öz qurbanları ilə qidalanır və onların evlərini və ərazilərini ələ keçirirlər.

Argentina qarışqalarının sayı onlara o qədər həddindən artıq müxtəlif həşəratları ovlamağa və yeməyə imkan verir ki, zaman keçdikcə bəzi növlər qarışqaların ərazisindən tamamilə yox olur.

Yerli flora və fauna ilə işləmək Argentinalı qarışqaların vecinə deyil, sadəcə onları yeyib, irəliləyirlər.

Və əgər onların növbəti dayanacağı insan mülkiyyəti olarsa, orada da kobudcasına öz evlərində imiş kimi qalacaqlar.

Onlar zibilliklərdə, ev heyvanlarının qablarında yem axtarır və qalan yeməkləri ələ keçirmək etmək üçün gizlicə mətbəxə girirlər.

Yalnız evlərimiz deyil: bağlarımız və tarlalarımız da Argentina qarışqalarının təsirinə məruz qalır, çünki onlar mal-qara kimi bitkibiti dəstələrinə də meyllidirlər.

Bitkibitləri bitkilərdən qidalanır və şirin bir şirə istehsal edirlər, onu isə qarışqalarla onlardan qorunmaq üçün mübadilə edirlər.

Qarışqaların yeni evlərində qorxacaq əsas düşmənləri olmadığından, bitkibitləri böyüyür və nəticədə yaşadıqları bitkiləri öldürürlər.

Beləliklə, onlar işğal etdikləri ekosistemlər üçün böyük bir əngəl olmaqla yanaşı, kənd təsərrüfatı üçün də böyük zərərvericidirlər.

Ancaq Argentina qarışqasının hökmranlığına etiraz edilir.

Superkoloniyaların bəzi hissələri parçalandı və özlərinin imperiyalarına çevrildi.

Amansız bir vətəndaş müharibəsi başladı.

Məsələn, Lake Hodges Superkoloniyası San Dieqo mahalında illərdir Çox Böyük Koloniyaya qarşı mübarizə aparır.

Kilometrlərlə uzanan dinamik cəbhə xətti üzərində böyük müharibə gedir, hər il burada təxminən 30 milyon qarışqa ölür.

Digər cəbhələrdə, Parana çayından köhnə bir tanış kölgələrin içindən ayağa qalxdı: köhnə evlərindən təsadüfən Alabama sahillərinə gətirilən qırmızı idxal alov qarışqaları.

Qırmızı alov qarışqaları nəinki amansız döyüşçüdürlər və Argentina qarışqası ilə mübarizə aparmağı bacarırlar, onlar həm də özləri superkoloniyalar yarada bilirlər.

İndi onların uzaq evlərindəki köhnə müharibələr yad bir döyüş meydanına aparılıb.

ABŞ-ın cənub-şərqində superkoloniyalar şiddətlə toqquşdu.

Argentinalı qarışqalar özlərini alov qarışqaları tərəfindən ötüb keçilmiş tapdılar.

Alov qarışqalarının əsas işçiləri Argentina qarışqalarından iki dəfə böyükdürlər və zəhər vuran sancılara sahibdirlər, baxmayaraq ki, Argentina qarışqaları şiddətlə mübarizə apardılar, alov qarışqaları onlar üçün həddin artıq güclü idi.

Saysız-hesabsız məğlub döyüşlərdən sonra qırmızı idxal alov qarışqaları ABŞ-ın cənub-şərqinin çox hissəsindən Argentina qarışqalarının superkoloniyasını məhv etdi.

Bu, itirilmiş bir ərazidir, lakin Argentina qarışqaları mübarizə aparacaqlar.

Əməkdaşlıq edən superkoloniyaların bu heyrətamiz şəbəkəsi onların tarixindəki ən böyük uğurlarıdır.

Və onlar kiçik bir məğlubiyyətə görə ondan əl çəkməyəcəklər.

Onlar ortaya çıxan hər bir düşmənə qarşı dayanacaqlar.

İstər Parana çayında, istərsə də dünyanın ən böyük döyüş meydanlarından birində olmasının fərqi yoxdur.

Bu videolar minlərlə sənədli film və qeyri-bədii başlıqlardan ibarət abunə xidməti olan “Curiosity Stream"in dəstəyi ilə hazırlanıb.

Kurzgesagt izləyiciləri ətrafımızdakı həşəratlar dünyasına yaxından nəzər salan “Kiçik Bağda Böyük Dünya” sənədli filmi kimi filmlərə baxmaq üçün curiositystream.com/kurzgesagt saytına daxil olaraq 31 günlük pulsuz sınaq əldə edə bilərlər, eləcə də Stephen Hawking-in, David Attenborough-un və daha bir çoxunun sənədli filmlərini oflayn izləmək mümkündür.

Sınaq müddətiniz bitdikdən sonra abunəlik haqqı ayda cəmi 2 dollar 99 olacaq.

Curiosity Stream, elm, təbiət, tarix, texnologiya və həyat tərzini əhatə edən sənədli filmlərlə Discovery Channel-ı yaradan insanlar tərəfindən təsis edilmişdir.

O, əyləncəli videolar izləyərkən təsadüfən nələrsə öyrənmək üçün əla bir yoldur.

Curiosity Stream-dəki dostlarımıza qarışqalara olan marağımızı dəstəklədiklərinə və bu kimi layihələri mümkün etdiklərinə görə təşəkkür edirik, üçüncü hissə üçün gözləmədə qalın və pulsuz sınaq üçün curiositystream.com/kurzgesagt saytına daxil olun.