Video

Transkript

Evren bir gün ölecek

Ama neden? ve nasıl? ve evren sonsuza kadar ölü mü kalacak?

Ve biz bunları nasıl bilebiliriz?

Öncelikle, evren genişlemektedir. Bununla da kalmayıp genişlemesinin oranı da artmaktadır

Sebep: Karanlık enerji

Karanlık enerji son derece acayip bir fenomendir. Biliminsanları onun bütün evreni kapladığına inanmaktadırlar

1998 senesine kadar evrenin havaya attığımız topun yere düşmesine sebep olan fizik kanunlarıyla işlediğini düşünüyorduk

havaya attığımız top bir noktadan sonra aşağı düşmeye başlar

ancak evrenin genişleme oranı artmaktadır

Bu da havaya atığımız topun alabildiğince uzağa devamlı hızlanarak gitmesine benzer

Peki bu hızlanma neden kaynaklanıyor? Tam olarak bilmiyoruz ve buna ‘karanlık enerji’ diyoruz

Kara enerji ilk kez Einstein tarafından ortaya atılmış ama daha sonra Einstein bunun saçma bir fikir olduğunu düşünüp vazgeçmiştir

Astrofizikçiler artık bunun mantıklı bir açıklama olduğunu kabul etmektedir ancak problem şu ki karanlık enerjinin doğası hakkında hiçbir şey bilmiyoruz

Birçok teori vardır ve bu da bizi farklı evrenin sonu hakkında üç farklı senaryo ile başbaşa bırakır

Bir: Büyük yırtılma

Evren doğuşundan itibaren genişlemektedir

Açıklayamadığımız bir şeklide her yerde uzay eşit olarak oluşmaktadır

Galaksiler aralarındaki uzay genişledikçe birbirlerinden uzaklaşır

Galaksilerin kapladığı uzay da aynı zamanda genişlemektedir ama Galaksilerin kütleçekimi çok güçlü olduğu için dağılmayıp bir arada kalırlar

Büyük yırtılma senarsyosunda evrenin genişlemesinin hızı öyle bir noktaya gelir ki artık kütleçekimi bu etkiye karşı koyamaz.

Sonuç büyük bir yırtılmadır

Başta sadece galaksiler gibi çok büyük yapılar ayrışır çünkü tekil objelerin arasındaki uzay çok hızlı genişler

Daha sonra, karadelikler, yıldızlar ve gezegenler ölür

Kütleçekimleri onları bir arada tutmaya yetmez ve parçalarına ayrılırlar

Sonunda uzay ışık hızından daha hızlı genişlemeye başlar

Artık atomlar da bundan etkilenip dağılırlar

Evren ışık hızından daha hızlı genişlemeye başladığında bir parçacık evrendeki başka bir parçacıkla etkileşemez hale gelir

Evren artık acayip ve zaman kavramanının olmadığı sonsuz sayıda başıboş parçacığın birbirine ulaşamacağı bir evrene dönüşür

Kendinizi gerçekten yalnız mı hissediyorsunuz? (ironik ses)

İki: Isı ölümü ya da büyük donma. Özetle, büyük yırtılma ile

ısı ölümü arasındaki temel fark şudur: Evren sonsuza dek genişlemeye devam ederken ısı ölümü senarsyosunda madde dağılmaz ve inanılmaz uzun ama sonlu bir sürede ışınıma uğrar

Peki bu nasıl oluyor? Şimdi biraz dağınımdan ya da entropiden bahsedelim

Bütün sistemler en yüksek dağınım durumuna doğru evrilir, tıpkı latte macchiato kahvede aolduğu gibi

Başlangıçta farklı ısıya sahip bölümler zamanla soğuyarak tek bir ısı seviyesine sahip bir bütüne dönüşür, tıpkı evrende olduğu gibi

Öyleyse, evren genişledikçe madde yavaşça çözünür ve yayılır

Bir noktada, yıldız oluşumuna yol açan bütün gaz bulutları tükenecek ve evren karanlığa bürünecektir

trilyonlarca yıl içerisinde kalan yıldızlar Hawking ışıması sebebiyle ölecek ve karadelikler dağılıp buharlaşaçaklar

Bu tamamlandığında sadece oldukça seyrelmiş fotonlar ve ışık parçacıkları kalacak ve bunlar da daha sonra çözünecekler

Bu noktada evrendeki bütün etkileşim sona erecek ve dağınım (entropi) en yüksek seviyesine ulaşacaktır. Evren artık sonsuza dek ölmüş olacaktır

Tabi ki oldukça uzun bir süre sonra teorik olarak yeni bir Big Bang’e yol açacak ‘‘kuantum tünellemesi’’ denen bir olayla beraber ani bir entropi azalması olabilir.

Üç: Büyük çöküş ve geri dönüş

Bu en iyimser senaryodur

Evrende tahmin ettiğimizden daha az karanlık enerji varsa veya karanlık enerji zamanla azalırsa, kütleçekimi evrene hakim kuvvet haline gelecektir.

Evrenin genişlemesi birkaç trilyon yıl sonra yavaşlayıp duracaktır

ve sonra da tersine dönecektir

Galaksiler birbirlerine doğru geçmeye başlayacak ve evren küçülecektir.

Daha küçük bir evren daha sıcak bir evren olacağı için ısı evrenin heryerinde birden artacaktır

Büyük çöküşten yüzbin yıl önce arkaplan ışıması birçok yıldızın yüzeyinden daha sıcak hale gelecektir. Bu da yıldızların fırına atılmasına benzer

Büyük çöküşten dakikalar önce atom çekirdekleri parçalanacak ve dev karadelikler herşeyi yutacaktır

En sonunda karadelikler evrenin bütün kütlesine sahip devasa karadeliklere dönüşecek ve büyük çöküşten az önce bütün evreni yutacaktır

Büyük sıçrayış teorisi evrenin sonsuz bir döngü içerisinde genişleyip çöktüğünü ve bunun geçmişte defalarca tekrar ettiğini iddia eder.

Bu çok da iyi olmaz mıydı?

Peki evrenin sonu gerçekten nasıl olacak?

Şimdilik ısı ölümü en olası son gibi duruyor ama ‘kurzgesagt’ ekibi olarak bu sonsuz ölüm hikayesinin asılsız olmasını ve evrenin tekrar tekrar başa dönmesini umuyoruz

Ne olacağını biz de bilmiyoruz, öyleyse en iyimser senaryonun doğru çıkacağını umalım

bu arada, bir twitter hesabımız da var

Türkçe çeviri: geturkt{gmail.com hatalıysam arayın :)