Video

Transkript

İnsan bağışıklık sistemi…

…insan beyninden sonra bildiğimiz en karmaşık biyolojik sistemdir…

…ama buna rağmen, birçoğumuz onun nasıl işlediğini öğrenmiyoruz.

Veya tam olarak ne olduğunu.

Bağışıklık sisteminiz, yüzlerce ufak (Lenf Düğümü)…

…ve iki tane de büyük organdan oluşmaktadır. (Timüs & Dalak)

Vücudunuzun her bir yanına yayılmış kendine ait bir ulaşım ağına sahiptir. (Lenf Damarları)

Her gün, tıpkı bir ordu gibi…

…askerler, yüzbaşılar, istihbarat subayları, ağır silahlar ve canlı bombalardan oluşan…

…yüz milyarlarca yeni hücre üretir.

Soyut bir şey değildir.

Bağışıklık sisteminiz…

…SİZSİNİZ!

Yani sizi yiyip bitirmek isteyen milyarlarca mikroorganizmadan…

…ve kansere dönüşmüş kendi kötü huylu hücrelerinizden sizi koruyan biyolojiniz.

Bir sürü farklı görevi olduğundan hepsini tek bir videoda ele almak mümkün değildir…

…o yüzden, onun farklı görevlerine göz atacağımız bir seri yapacağız.

Bu videoda, vücudunuz işgâl edilip…

…ilk savunma hatlarınız ölüm kalım mücadelesine giriştiğinde neler olup bittiğini inceleyeceğiz.

ᴛüʀᴋçᴇ ᴀʟᴛʏᴀᴢı: {yigithan.kilinc

Gün normal bir şekilde geçmekteydi.

Ta ki, yeryüzü bir anda patlayana dek.

Bir asteroit gökyüzünü yarıp yere çarpmıştı.

Sayısız uzaylı varlık her yeri işgâl ediyor…

…ve az sonra şehirlerle altyapıları yerle bir edip insanları yemeye başlayacak.

Aslında bu, vücudunuzdaki hücrelerin başından geçmekte olan bir olaydır.

Biraz önce parkta kirli bir dalın kestiği kanayan başparmağınızı inceliyorsunuz.

Ne kadar da rahatsız edici!

Fakat yaranın içinde dehşetli bir felaket meydana gelmiştir.

Her bir yanda ölü hücreler, kan ve pislik var.

Daha da beteri…

…sayısız bakteri yeni yaşam alanlarını incelemek, kaynaklarınıza el koymak…

…ve her tarafa dışkılarını bırakmak için çaresiz hücreleriniz arasındaki ılık inleri istila ediyor.

Derhal savunmanızın ilk aşaması devreye girer.

Saldırıdan kurtulan, yaralanan ya da ölmek üzere olan hücreler panik içinde çığlık atıp…

…bağışıklık sisteminizi canlandıracak kimyasal alarm sinyallerini salıverir.

İlk boy gösteren hücreler “makrofajlar” olur.

ඞ

Tipik bir hücre, bir insan kadar olsaydı…

…makrofajlar, gergedan büyüklüğünde olurdu.

Esasen acıya dayanıklı hücrelerdir…

…ama yine de onları sinir etmeyi hiç istemezsiniz.

Bakteriler ise onları sinir eden şeylerdir.

Saniyeler içinde, büyük olan hücreler taarruza geçerek…

…bakterileri acımasızca katletmeye başlar.

Bir ahtapotun kollarını açmasına benzer şekilde vücut kısımlarını uzatarak bakterileri yakalarlar…

…ve onları bütün bir şekilde yutup canlı canlı sindirirler.

Bir makrofaj, mecali kalmayana kadar yüz tane bakteri yiyebilir.

Fakat çok sayıda düşman kuvveti mevcut.

Dolayısıyla makrofajlar destek çağırır.

Yüz binlerce nötrofil, kanınızda makrofajların sinyallerini alarak…

…muharebe meydanına doğru yola koyulur.

Nötrofiller, tek amaçları öldürmek olan aşırı kuvvetli kamikazelerdir.

Öldürme konusunda öyle heveslidirler ki…

…doğumlarından birkaç gün sonra kendilerini öldürürler.

Böylelikle, vücudunuzu kazara içten yok etmeye fırsatları olmaz.

Nötrofiller, gelir gelmez…

…bakterilere ölümcül kimyasallar atmaya veya onları parçalayarak yutmaya başlarlar.

Saldırılarında öyle özensizdirler ki…

…sizin kendi hücrelerinize de ciddi oranda hasarlar verirler.

Fakat sivil zayiat onların umrunda değildir şu an.

Aslında hiçbir zaman değildir!

Nötrofillerin bazıları öyle ileri gider ki intihar butonlarına basarak patlarlar.

Bunun sonucunda da kendi DNA’larından oluşan ve bakterileri hapsedip öldüren…

…ölümcül kimyasallarla dolu geniş zehirli ağlar kusarlar.

Bazen, çoktan ölmüş olmalarına rağmen…

…patlamalarından sonra bile savaşmaya devam ederler.

İşte öldürmekten bu kadar çok zevk almaktadırlar.

Savaş şiddetlenirken…

…kan damarlarınız, vadiye açılan bir baraj misali vücut sıvılarını muharebe meydanına doğru akıtır.

Bunu iltihap olarak farkedersiniz.

Başparmağınız azıcık şişer ve kızarıp ısınır.

Sıvılar, savaş alanına sessiz bir katili getirir:

Milyonlarca “tamamlayıcı protein”.

Bakterileri sersemletip ardından delikler açarak onları öldüren…

…otomatikleştirilmiş sıvı bir silah.

Tamamlayıcı proteinleri detaylıca açıkladığımız bir video yapmıştık. (Tamamlayıcı Sistem)

İşte şimdi bir dönüm noktasına varıyoruz.

Eğer ki işler yolunda giderse, ilk savunma hattınız işgâlcileri hızla etkisiz hâle getirir.

Ama bazen, düşman birlikleri çok güçlü olur…

…ve sizin savunma birliklerinizi alt eder.

Bunun anlamı, bir insan olarak sizi kesin ölümün beklediğidir.

Artık “dentritik hücrenin” öne çıkma sırası gelmiştir.

Bağışıklık sisteminizin istihbarat subayının.

Askerleriniz bakterilerle savaşırken…

…o da, bakterileri ufak parçalara ayırıp kendisini bakteri parçalarına bulayarak numune topluyordu.

Tıpkı ölü bir düşmanın bağırsaklarının içinde kendini süsleyen bir asker gibi.

Hücre, muharebe meydanından ayrılır…

…ve vücudunuzdaki tüm dokuları bağışıklık merkezinize bağlayan…

…bağışıklık sisteminizin otoyoluna girer:

“Lenf düğümlerinize”.

Muharebe meydanından gelen dendritik hücre bir “yardımcı T hücresi” arıyor.

Bağışıklık ordunuzdaki çok amaçlı kumandan sayılabilecek hücreyi.

Fakat herhangi bir yardımcı T hücresini değil…

…yaranızı enfekte etmiş bakterileri def edebilmek için tam olarak uygun silaha sahip olanını arıyor.

Üstü hâlâ bakteri parçalarıyla kaplıyken…

…etrafta dolaşarak karşılaştığı her yardımcı T hücresine sürtünüyor.

Çoğu T hücresi, dentritik hücreden iğreniyor ve onunla ilgilenmiyor.

Ama birkaç saat sonra bir şey çıt ediyor.

Bir yardımcı T hücresi bakteri parçalarının farkına varıyor.

Bu hücre, tam da şimdi ihtiyaç duyulan silah!

Dendritik hücre sevinçten havalara uçuyor ve yardımcı T hücresini etkinleştiriyor.

Bir dakika ama.

Bağışıklık sisteminizin nasıl size bulaşan spesifik bakterilere karşı silahı olan bir hücresi olabiliyor?

Bağışıklık sisteminizin evrendeki her olası hastalığa karşı mükemmel bir silahı vardır.

Mesela kara vebaya…

…koronavirüsüne…

…ya da 100 sene sonra Mars’ta ortaya çıkacak olan bir enfeksiyona karşı.

Bundan bir sonraki videoda biraz daha fazla konuşacağız çünkü bu aşırı karmaşık bir konu.

O yüzden şimdilik…

…olası her düşmana karşı silahları olan…

…milyarlarca benzersiz yardımcı T hücrenizin olduğunu bilseniz yeter.

Doğru T hücresi etkinleştirildikten sonra…

…ikinci savunma hattınız canlanır…

…ve okula gitmek için kalkması gereken bir öğrenci misali uyanır.

Aşırı yavaşça yani.

Ağır silahlarınız son derece etkilidir…

…ama çok da hızlı oldukları söylenemez.

Etkin hâle gelen yardımcı T hücresi kendini tekrar tekrar klonlamaya başlar.

Bir, iki olur…

…iki, dört olur…

…ta ki binlercesi oluşana dek klonlama işlemi sürer.

Şimdi de iki gruba ayrılırlar.

İlk grup, askerlerinize destek sağlamak amacıyla hemencecik harekete geçer.

Muharebe meydanındaysa işler çığırından çıkmakta.

Yorgun düşmüş bir makrofaj yenilgiyi kabullenmek üzere.

Günlerdir cenk ettikten sonra artık gözlerini yummak istiyor…

…silah arkadaşlarının çoğu gibi.

Ancak yardımcı T hücreleri geliyor.

Bir tanesi yorgun makrofaja yaklaşıp özel kimyasal sinyallerle makrofajın kulağına bir şeyler fısıldıyor.

Hemencecik, morali bozulmuş asker tekrardan dinç hissetmeye başlıyor.

Ama başka bir şey daha hissediyor:

Ateşli bir öfke.

Makrofaj ne yapması gerektiğini çok iyi biliyor:

Öldürmek!

Canlanmış bir hâlde, kendini bir kez daha düşman hatlarına atıyor.

Savaş alanının dört bir yanında bu olay gerçekleşmeye başlıyor.

Bu esnada…

…ikinci yardımcı T hücresi grubu da, diğer bir savunma hattını etkinleştirmeye çalışıyordu:

Antikor fabrikalarınız olan “B hücrelerini”.

Antikorlar, düşmanları yakalamak için iki adet kıskaçları bulunan…

…minik yengeçlere benzeyen süper protein silahlarıdır.

Tıpkı yardımcı T hücreleri gibi…

…vücudunuzda olası her düşman için uygun antikorları üretebilen B hücreleri de bulunur.

Ve işte yardımcı T hücresi de tam olarak bu B hücrelerini aramakta.

Bir ya da iki gün sonra doğru B hücresi bulunmuştur ve kendini klonlamaya başlar.

Yeterli klon yapılır yapılmaz…

…her B hücresi, saniyede 2000 kadar antikor üretmeye başlar.

Kendinizi yaralamanızdan ve bakteri istilasından yaklaşık bir hafta sonra…

…ikinci savunma hattınız nihayet tam güç savaş alanına ulaşır.

Minik ordu, savaş alanına akın eder…

…ve çaresiz bakterileri kıstırıp sersemletmeye başlar.

Antikorlar, bakterileri bir araya toplar ve onları hareket edemez ya da savaşamaz hâle getirir.

Bu esnada da askerleriniz savunmasız kurbanları katleder.

Rüzgâr tersine dönüyordur.

Son düşmanlar da temizlendiğinde…

…askerleriniz artık kendilerine ihtiyaç duyulmadığını anlar…

…ve kaynaklardan tasarruf etmek için kendilerini öldürmeye başlar.

Ancak hepsi kendini öldürmez.

Birkaç yardımcı T hücresi kalıp “hafıza hücrelerine” dönüşür.

Bunlar, dokuyu yıllarca gözetim altında tutup…

…aynı bakterilerin buraya bir daha asla adım atamayacağından emin olacaklar.

Benzer şekilde…

…birkaç tane B hücresi de ölmeyip eser miktarda antikor üretmeye devam edecek.

Böylelikle belki de, hayatınızın geri kalanında bu bakterilere karşı bağışıklık kazanacaksınız.

Bir gün uyanıp yaranın iyileştiğini ve yalnızca soluk kırmızı bir izin kaldığını fark ediyorsunuz.

Hücrelerinizin giriştiği amansız mücadeleden haberiniz dahi olmadı.

Bu sizin için yalnızca hafif bir rahatsızlıktı.

Fakat milyonlarca hücre için…

…dehşetli bir ölüm kalım mücadelesiydi.

Ancak bu video, her gün vücudunuzun içinde gerçekleşen ve “Bağışıklık” adlı kitapta tam olarak anlatılan destansı bir öykünün yalnızca başlangıcıydı.

Kurzgesagt’ın kurucusu ve baş yazarı olan Philipp Dettmer tarafından yazılan bu kitap, sizi hayatta tutan gizemli sisteme olan yolculuğu anlatmakta.

Kitap, vücudunuz hakkındaki düşüncelerinizi sonsuza dek değiştirecek, hakkında yeterince şey bilmediğiniz en önemli şey olan bağışıklık sisteminin güzelce resimlendirilmiş ayrıntılı bir incelemesidir.

Olabildiğince basit ve eğlenceli olması için yazılan bu kitap, neredeyse on yıldır süregelen bir tutkunun eseri.

Bu kadar tutkulu yazılmasının sebebiyse, bağışıklık sisteminin en muhteşem ve büyüleyici konulardan birisi olması.

Öyleyse bir yolculuğa çıkın ve gizemli organlardan, katil üniversitelerine ve evrende var olan en büyük kütüphaneye kadar kendi vücudunuzun kısımlarını tanıyın.

Bağışıklık sisteminizin ne kadar büyük olduğunu, tam olarak nasıl işlediğini ve kanserden HIV’e ya da yalnızca gribe kadar düşmanlarla nasıl mücadele ettiğini inceleyin.

Onu nasıl güçlendirebileceğinizi ve bunun sahiden de iyi bir fikir olup olmadığını öğrenin.

Kitap 6 hafta içinde çıkacak ve eğer ön sipariş verebilirseniz bu biz ve Philipp için çok sevindirici bir gelişme olacak.

Kitapların dünyasında ön siparişler aşırı önemlidir ve video oyunlarının aksine, kitabın gerçekten hazır olduğunu ve ilk gün yaması olmayacağını garanti edebiliriz.

Açıklamalar bölümünden ön sipariş linkine tıklayabilirsiniz.

Bu kitap, on senelik bir kişisel yolculuğun sonu ve ne düşündüğünüzü duymak isteriz.

İzlediğiniz için teşekkürler!

Kitabın Türkçe baskısı da mevcut: BAĞIŞIKLIK -İmmün Sistem- Sizi Hayatta Tutan Gizemli Sisteme Yolculuk, Celsus Kitabevi