Video
Transkript
Bir fili bir fare boyutuna kadar sıkıştıralım ve
bir fareyi de bir fil boyutuna genişletelim,
çünkü bu bizim videomuz ve ne olacağını görmek istiyoruz.
İlk olarak bizim ufak fil şöyle bir sersemler sonra ölür
Bizim ufak fil dostumuz çok üşümüş ve dakikalar içinde donarak ölmüştür
Devasa faremiz de bir anlık çok rahatsız görünür ve sonra bir anda patlayıverir.
Her yere sıcak fare iç organları bırakarak
Peki neden?
Boyutlar yüzünden.
Bizler tam olarak bulunduğumuz boyutlarda yaşamaya göre optimize olduk ve başka herhangi bir çevrede korkunç bir şekilde ölürdük.
Peki, tam olarak neden?
Faremiz neden patladı ve aynısını çok zorlasak bizim file de yapabilir miyiz?
-Intro-
Bu dünyada ki yaşamın temeli hücrelerdir, hücreler boyut olarak çeşitlilik gösterebilirler
ancak canlılar arasındaki hücre boyut farkı çokta fazla değildir. Bir Mavi Balinanı’nın hücresi Sinekkuşu’nun hücresinden çok farklı değildir. Sadece daha fazlasına sahiptir.
Hücreler canlı kalmak için çok şey yapması gerekir
ve bütün bu iş enerji gerektirir.
Bu enerjiyi de hayvan hücreleri, besini oksijen kullanarak kimyasal enerjiye çevirerek elde eder
Bu bizim enerji üretim merkezimiz mitokondri de gerçekleşir
Kömür fabrikaları gibi ufak ATP pillerini üretirler, bunlarıda hücre yapmak istediği şeyler için kullanır
Tıpkı motor gibi mitokondriler çalışırken ısınırlar, hatta insan deri hücresinde 50 santigrat dereceye çıkarlar
Bazı hücrelerimiz 2000’e kadar mitokondri barındırır ve hepsi ısı yayar. Yani hayatta olmak çok ısı üreten bir iş.
Ne kadar çok hücren varsa vücudun o kadar ısı üretir. Eğer vücudumuz bu ısıyı azaltacak yollar bulmasaydı,
içerden pişmeye başlar ve ölürdük.
Ancak bu hacimli canlılar için bir sorun çünkü boyut arttıkça vücut davranışı değişir
Tam bu konuda hayvanların 3 önemli özelliği vardır.
-
Boyları
-
Dış / Çeper / Deri
-
İç kısım - organ, kemik hatta umut ve rüyaları
Anlaması zor olan kısım, bir şey büyüdükçe iç kısımları daha fazla büyür
Oyuncak küpü düşünün
eğer boyu 2 katına çıkarsa çeperi ve hacmi iki katına çıkmaz
Yüzey 4 katına ve hacim 8 katına çıkmıştır
Buna kare, küp yasası denir ve doğanın başına milyarlarca yıldır beladır.
Peki bu büyük hayvanlar için neden sorun?
Çünkü üretilen ısı yüzey yolu ile dışarı verilir.
yani eğer bizim fare fil boyutuna çıkarsa,
60 kat uzun, ısı kaybettirecek 3600 kat fazla yüzeye sahip
ancak şimdi 216 000 kat daha fazla ısı üreten katrilyonlarca mitokondrisi olan hacme sahip
bütün bu yeni mitokondriler ısı üretir ve
çok daha fazla hacim , yeterince olmayan yüzey. bizim fare hızlı bir biçimde ölür.
Ancak fil büyüklüğünde canlılar var, Peki bu nasıl mümkün?
İlk olarak
filler fazla ısıdan kurtulmak için evrildiler, kocaman ince kulaklar daha fazla yüzey alanı sağlıyor
tabiki sadece bu yeterli değil, doğanın buna çözümü de çok daha şık
Fillerin hücreleri bizimkilere göre çok daha yavaş çalışır
hayvan büyüdükçe hücresi yavaşlar
Bizler hayvanları onların metabolizma hızının ağırlığına oranınca kıyaslayınca durum açık ve net
bu her zaman tutmaz ancak genel olarak tutar.
Filler çok büyük trilyonlarca ufak kömür ocağına sahip et torbalarıdır
Bundan dolayı ocakları tam kapasitede değilde yetecek derecede açarlar
Fillerin tüm metabolizması yavaştır. Her şey ağır ağır çalışır
küçük hayvanların ihtiyacıda tam tersidir
Eğer küçüksen ve hacmine göre ısı yayacak çok alanın varsa
yeterince ocağa sahip değilsindir ve ürettiğin ısıyı hızlı kaybediyorsundur
bunun için çok küçük memeliler, ilginç bir çözüm buldu
Tanıştıralım; shrew(kır faresi), Dünyanın en küçük memelisi.Fareden çok kirpiye benzeyen köstebeğimsi bir canlı
uzunluk olarak 4 cm ağırlık olarak ise 1,8 gram geliyor.Bir Ataç ağırlığı
çok küçük değişik bir canlı. Hemencicik donmamak için hücreleri sürekli çalışıyor
küçücük ocakları her zaman tam kapasitede
kalp atımı dakikada 1200 kere ve dakikada 800 nefes alımı yapıyor.
bu aşırı enerji gereksinimi shrew’ü sürekli yemeye zorlar
eğer 4 saat boyunca yiyecek bulamazsa ölür
bunun yanında bir afrika fili günlük ağırlığının %4’ünü yer
Kır faremizin gereksinimi ağırlığının 200 katıdır
Her gün 2000 tane Big Mac yediğinizi düşünün, dakikada bir taneden fazla, eğlenceli gözükebilir, ancak çokta değil
yani bir cm küp shrew bir cm küp filden 40 kat daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar
eğer birden bire fil hücreleri kır faresinininkiler kadar aktif olur ise,
inanılmaz derecede bir ısı üretimi olur, filin içindeki sıvılar
buharlaşır ve fil buharlı bir şekilde patlar.
Tabi gerçekte patlama gerçekleşmeden önce oluşan sıcaklıkta proteinler bozulur ve sıcaklık üretmeyi bırakır
Ancak bir et bombası eriyen fil fikrinden daha ilginç
Farketmezsizin boyuta göre metabolizma hızı değişimi beklemediğimiz yerlerde bile var
Örneğin hamile hanımlar
Bebek anne içinde sanki onun parçasıymış gibi davranır
metabolik hızı benzerdir ve organ hızlarıda anne ile eşleniktir
gerçektende kendinden büyük bir şeyin parçası durumdadır
öyle olmayı kestiği anda, doğum anında, her şeyi hızlanmaya başlar
doğumdan 36 saat sonra bebeğin metabolizması kendi boyutundaki memelilere benzerdir
Bebekler kelimenin tam anlamıyla bir saat içinde bir organdan bireye dönüşürler
Ancak küçük ve büyüklerin benzer olduğu bir nokta var: Kalp Atımı
Memelilerde genelde kendi yaşamlarında ki kalp atımı sabittir. Yaklaşık olarak 1 milyar.
yani, bir kır faresi ile fil çok farklı iken, yaşamlarında ki kalp atımları benzerdir
Yaşamdaki hızları tam zıt ve aynı zamanda benzer
Filleri gereksiz bir şekilde patlattığımız bir video’da bu sonuç çıkarabildiğimiz en romantik sonuçtur