Video

Transkript

Evrenimizin temel para birimi enerjidir.

Evimizi aydınlatır, ekinlerimizi büyütür, bilgisayarlarımızı çalıştırır…

Enerjiyi pek çok yoldan elde edebiliyoruz; fosil yakıtları yakarak, atomları bölerek ya da fotovoltaik güneş ışığı panelleri kullanarak.

Ancak her şeyin olumsuz bir tarafı var.

Fosil yakıtlar oldukça zehirlidir ve nükleer atıklar da… Bilirsiniz, nükleer atıktır; ve henüz güneş enerjisini bulutlu günler için depolayacak kadar pilimiz yok.

Ancak Güneş sanki sınırsız bir enerji kaynağına sahipmiş gibi görünüyor.

Acaba Dünya’da bir Güneş inşa etmek mümkün mü? Bir yıldızı kavanoza hapsedip kullanabilir miyiz?

Güneş, nükleer füzyon sayesinde parlar. Kısaca; füzyon, termonükleer bir süreçtir.

Bu, bileşenlerin inanılmaz derecede sıcak olmasını gerektirir.

O kadar sıcak ki, atomlar elektronlarından ayrılıp içerisinde çekirdek ve elektronların özgürce dolaşabildiği bir plazma oluştururlar.

Çekirdekler pozitif yüklü oldukları için birbirlerini iterler.

Bu itkinin üstesinden gelebilmek için, parçacıklar oldukça hızlı hareket ediyor olmak zorundadırlar.

Parçacıklar için çok yüksek hız, çok yüksek sıcaklık demektir. Milyonlarca derece.

Yıldızlar bu sıcak derecelere ulaşabilmek için hile yaparlar

Yıldızlar o kadar büyüktür ki, kütleleri merkezdeki parçacıkları birbirleriyle birleştirebilecek kadar yüksek basınç ve sıcaklık üretir.

Böylece daha ağır çekirdekler oluşur ve bu süreçte enerji açığa çıkar.

Bilim adamları da bu yöntemle enerji üretecek yeni bir enerji santrali yapabilmeyi umuyor. Füzyon reaktörleri…

Dünyada füzyonu oluşturabilmek için yıldızların kaba kuvvet yöntemini kullanmak pek mümkün değildir

Yani eğer ki bir reaktörden füzyon enerjisi elde etmek istiyorsak akıllıca çözümler bulmak zorundayız

Bugüne kadar bilim adamları iki farklı şekilde füzyon için yeterince sıcak plazma elde edebiliyorlar:

Birinci tip reaktör güçlü bir manyetik alan kullanarak plazmayı halka şeklindeki bir bölmeye sıkıştırarak çalışıyor.

Bu manyetik sıkıştırma reaktörleri, örneğin Fransa’daki I.T.E.R., sıvı helyum ile soğutulan süperiletken elektromıknatıslar kullanıyor.

Bu süperiletkenler, mutlak sıfırın birkaç derece üstüne kadar soğutuluyor.

Bu da evrendeki en yüksek sıcaklık farkı olan ortamlardan birine sahip oldukları anlamına geliyor.

İkinci tipe ise eylemsizlik sıkıştırma reaktörü deniyor ve süper güçlü lazerlerden gelen ışınlarla yakıt parçacığının yüzeyini çok yüksek sıcaklıklara çıkararak çalışıyor.

Bu işlem, iç patlamalar yaratarak yakıtı füzyon için yeterince sıcak ve yoğun hale getiriyor

Dünyadaki en güçlü lazerlerden biri olan ABD’deki Ulusal Ateşleme Tesisi’nde füzyon deneyleri için kullanılıyor.

Bu deneyler, ve dünyanın geri kalanındakiler şimdilik sadece birer deney.

Bilim adamları hala teknolojiyi geliştiriyorlar.

Füzyonu gerçekleştirebilmelerine rağmen şu an, deneyler için üretilenden çok daha fazla enerji harcanıyor.

Teknolojinin ticari olarak uygulanabilir olabilmesi için daha çok ilerlemesi gerekiyor. Belki de bu hiçbir zaman gerçekleşmeyecek…

Belki de Dünya’da verimli bir füzyon reaktörün inşa etmek imkansızdır…

Fakat eğer başarılı olursak, tek bir bardak deniz suyundan, bir varil petrolden üretilen enerji kadar enerji üretilebilir,

üstelik hiçbir kirlilik yaratmadan.

Çünkü füzyon reaktörleri hidrojen veya helyum ile çalışır, ve suda oldukça fazla hidrojen bulunur.

Fakat sıradan hidrojen yeterli değildir. Fazladan nötronlara sahip olan döteryum ve trityum isimli hidrojen izotopları doğru reaksiyonu başlatmak için gereklidir.

Döteryum dengelidir ve deniz suyunda büyük miktarlarda bulunur, ancak trityum bulmak biraz daha zordur

Trityum radyoaktiftir ve Dünya üzerinde sadece 20 kilogram trityum bulunmaktadır.

Bunun çoğunluğu da nükleer başlıklarda kullanılır, bu yüzden trityum oldukça pahalıdır.

Döteryum için trityum yerine başka bir füzyon arkadaşı bulmak zorundayız

Helyum-3, bir helyum izotopu, harika bir alternatif olabilir.

Ama ne yazık ki helyum-3 de Dünya üzerinde oldukça nadir bulunuyor.

Ama bu sorunun cevabı Ay’da saklı olabilir.

Milyarlarca yıl boyunca güneş rüzgarları Ay üzerine dev helyum-3 rezervleri yaratmış olabilir.

Yani helyum-3 üretmek yerine gidip onu kazıp çıkartabiliriz.

Eğer Ay tozlarındaki helyum-3’ü ayırırsak bütün dünyaya yüzlerce yıl yetecek kadar enerji üretebiliriz.

Ay’da bir üs kurmak için bir neden daha, eğer zaten ikna olmadıysanız.

Belki Dünya’da minik çaplı bir güneş inşa etmek kulağa tehlikeli geliyor olabilir. Ancak aslında diğer enerji santrallerinden çok daha güvenlidirler.

Füzyon reaktörleri, eriyip nükleer bir felaket yaratabilen nükleer santraller gibi değildir.

Füzyon reaktörlerde eğer sıkıştırma esnasında bir sorun yaşanırsa, plazma genişleyip soğuyacak ve reaksiyon duracaktır.

Basitçe söylemek gerekirse; bu bir bomba değil.

Trityum gibi radyoaktif bir yakıtın sızması, doğa için tehdit yaratabilir.

Trityum oksijenle birlikte bir bağ oluşturarak radyoaktif suya dönüşebilir

ve bu sızıntılar çevre için oldukça tehlikeli olabilir.

Neyse ki aynı anda birkaç gramdan fazla trityum kullanılmayacağı için

bir sızıntı suda hızlıca seyrelip yok olur.

Yani size çevreye herhangi bir zararı olmadan sınırsız enerji üretilebileceğini gösterdik,

hem de su kadar basit bir maddeden.

Peki ya kötü yanı neresinde?

Maliyet.

Füzyon santralleri ticari olarak hiç uygulanabilir olacak mı, bilemiyoruz.

Eğer çalışırlarsa bile inşa etmek için fazla pahalı olabilirler.

Ana engel henüz ispatlanamamış bir teknoloji olmasıdır.

Bu 10 milyar dolar değerinde bir kumar. Belki de bu para kendini ispatlamış olan temiz enerji yöntemlerine harcanabilir.

Belki de bu hayalden çok ilerlemeden vazgeçmeliyiz.

Ya da belki de, getirisi herkes için sınırsız temiz enerji olacaksa, bu riski almaya değebilir.

Bunun gibi videoları hazırlamak yüzlerce saatlik çalışma gerektiriyor, ve bu ancak sizin patreon.com üzerinden yaptığınız destekler sayesinde mümkün.

Eğer küresel enerji hakkında daha çok şey öğrenmek istiyorsanız, işte size nükleer enerji, çatlatma ve güneş enerjisi içeren bir liste.

Eğer açıklamamızı istediğiniz başka şeyler varsa yorumlarda bize yazabilirsiniz.