Video

Bản trích

Cho đến gần đây, hầu hết dân số trên thế giới đều lao động trong nông trại

và tổng sản phẩm của nền kinh tế toàn cầu

phần lớn đều là tổng sản lượng nông nghiệp

Và sản lượng này thì bị hạn chế bởi diện tích cố định của đất đai

Tổng sản lượng của nền kinh tế hồi xưa thường không đổi sau nhiều năm

Kích cỡ của cái bánh là cố định; cả thế giới là một trò chơi được mất

Trong một thế giới tù đọng như vậy, cách duy nhất để khá lên là phải có ai đó chịu thiệt

Nếu bạn lấy phần hơn của chiếc bánh, thì phần của ai đó khác sẽ nhỏ đi

Nếu bạn muốn nhiều thức ăn hơn, thì việc đi chinh phạt, vơ vét và trộm cướp đều là kế sách tốt

Cái mất hàng xóm sẽ là cái lợi của bạn

Đây là tính chất của tự nhiên của xã hội trong hàng ngàn năm qua

Các xã hội liên tục xâm chiếm lẫn nhau để được nhiều bánh hơn

Bất bình đẳng về kinh tế rất là sâu sắc

Vài người có tất cả phần bánh mà họ muốn trong khi những người khác thì sống nhờ vụn thừa

Sau đó, cuộc Cách Mạng Công Nghiệp diễn ra, và tất cả mọi thứ đều thay đổi

Chúng ta tạo ra máy móc, giống cây tốt hơn, phân bón tốt hơn

Sản lượng nông nghiệp tăng vọt, nhưng ta không chỉ sản xuất nhiều lương thực hơn

mọi ngành công nghiệp đều bùng nổ về sản lượng

Từ năm 1700 đến 1870, sản lượng sắt ở Anh tăng đến 137 lần

Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp đã dẫn đến sự tăng sản lượng kinh tế đến một mức mà trước đó là không tưởng

Điều này đã thay đổi bản chất của xã hội chúng ta

Kinh tế phát triển thay đổi thế giới này từ một trò chơi được mất

thành một trò chơi cộng hưởng

Chúng ta đã tìm được cách để làm cái bánh lớn hơn

nhưng không chỉ là cái bánh lớn hơn, mà là một cái bánh phình ra hơn mỗi năm

Nhiều người hơn có thể đồng thời có nhiều bánh hơn

Diễn biến này đang lan rộng và vẫn còn tiếp tục diễn ra ngày nay

Kháng sinh diệt vi khuẩn

Nhà máy cung cấp năng lượng

Điện thoại kết nối chúng ta

Máy bay cho ta du lịch giá rẻ

Tủ lạnh trữ thức ăn

Những tiến bộ liên tục về mọi mặt của nền kinh tế ngày nay với chúng ta có vẻ bình thường

nhưng sự thay đổi từ tù đọng sang phát triển kinh tế

thật sự là sự biến đổi lớn nhất trong lịch sử loài người

Ta đã làm vậy như thế nào?

Ở trọng tâm của sự biến đổi lớn lao này là những ý tưởng mới dẫn đến phát minh

Phát minh có nhiều định nghĩa khác nhau,

nhưng trong ngữ cảnh của video này, nó nghĩa là những giải pháp tốt hơn cho những vấn đề hiện tại

và giải pháp cho những vấn đề ta còn không biết mình có nữa

Ban càng phát minh,

thì bạn càng phát hiện những vấn đề phức tạp và thú vị hơn, và những nhu cầu, mong muốn của bạn càng được nâng cao

Một cư dân bình thường ở Na-uy 250 năm trước chắc sẽ muốn có giày thật tốt

150 năm trước, chắc là một chiếc xe đạp

80 năm trước, một chiếc xe hơi

30 năm trước, máy bay rẻ tiền, và cứ thế…

Khi ta có thứ ta muốn, ta không dừng lại;

Ta có thể thấy cách để ta cải thiện mọi thứ, và làm mọi thứ tốt hơn nữa

Thế giới cộng hưởng mới này chỉ mới tồn tại được 0.1% lịch sử loài người,

và ta vẫn chưa quen được với nó

Nó có một hệ quả nghe có vẻ bất hợp lý:

Trong một thế giới cộng hưởng,

lợi ích cá nhân, ích kỷ nhất của bạn

phụ thuộc vào việc tất cả mọi người trên Trái Đất này đều giàu có

Bạn sẽ có lợi nếu những người ở những vùng xa xăm của những nước bạn chưa nghe đến đều phát tài

Có một lý lẽ hoàn toàn ích kỷ về việc cải thiện thế giới

Trong một thế giới cộng hưởng, càng nhiều người giàu có, đời sống của bạn càng tốt hơn

Đấy là vì bản chất của sự phát minh;

Nó về cơ bản là được thúc đẩy bởi cung và cầu

Nguồn cung tăng khi có nhiều người có tự do và kiến thức để đóng góp hơn

Họ trờ thành những nhà phát minh, nhà nghiên cứu, kỹ sư hay triết gia nghĩ ra những phát kiến mới

Nhu cầu về phát kiến tăng khi người ta giàu hơn, và có thể đầu tư những giải pháp mới

Họ mở rộng thị trường cho những phát kiến

Đổi mới đi theo sau động cơ

Vậy nên đương nhiên nếu nhiều người muốn và có thể chi trả cho cái gì,

thì nó sẽ thu hút toàn tâm toàn lực của các nhà phát minh

Cải thiện đời sống của những người khổ nhất có tác dụng cấp số nhân

Nó tăng nhu cầu về ý tưởng, và đồng thời

giúp tạo ra các ý tưởng dễ hơn

Lấy ví dụ như một thứ tất cả chúng ta đều muốn - liệu pháp trị ung thư

Nếu có 1 tỷ người trên thế giới này có tiền để chi trả liệu phí trị ung thư,

sẽ có những phát minh theo nhu cầu này

Vậy nên hàng trăm tỷ đô đã được đầu tư vào nghiên cứu y khoa

Điều này đã có tác dụng lớn, nhưng ta vẫn chưa chạm đến liệu pháp để trị mọi loại ung thư được

Ngày nay, một trong sáu người chết vì ung thư, và bạn có thể là một trong số đó

Giờ, tưởng tượng xem nếu nhu cầu còn cao hơn nữa

Tưởng tượng thay vì 1 tỷ người có thể chi trả liệu pháp ung thư,

ta có 4 tỷ, hay 7 tỷ người lận

Tưởng tượng xem y học có thể phát triển đến đâu nếu ta đầu tư gấp 7 lần vào trị ung thư

Ngoài việc đó ra, hiện tại có quá nhiều tiềm năng con người đang bị phí phạm

Công việc của một nông dân nghèo trong một quốc gia đang phát triển không có lợi cho bạn

Nhưng nếu anh ta giàu hơn, con của anh ấy có thể sẽ vào đại học

phát triển những thứ có lợi cho bạn

Thay vì chỉ có vài điểm nóng của phát minh trong thế giới đã phát triển,

ta sẽ có nhiều điểm nóng trên toàn thế giới

Đầu ra nghiên cứu của nhân loại sẽ gấp nhiều lần hiện tại

Có khi nào bây giờ ta đã trị được ung thư nếu làm vậy không?

Ừ thì… có thể

Nếu ta chi gấp 7 lần vào nghiên cứu, có gấp 7 lần nhân lực làm việc,

và có một mạng lưới toàn cầu nghiên cứu y khoa, mọi việc chắc chắn sẽ tiến xa hơn hiện tại nhiều

Và đây là cốt lõi của vấn đề:

càng nhiều người cùng muốn thứ mà bạn muốn hơn,

thì bạn càng dễ có nó hơn

Đó là ý nghĩa của việc sống trong một thế giới cộng hưởng

Bạn không có nhiều bánh hơn nếu những nơi nghèo vẫn hoàn nghèo

Thay vào đó, bạn sẽ có nhiều bánh hơn nếu những nơi nghèo giàu hơn,

đóng góp ý tưởng, và làm cái bánh toàn cầu to hơn

Bạn muốn du hành vũ trụ?

Tưởng tượng có hàng tỷ người ở Châu Phi và Châu Á có chương trình không gian của họ,

và yêu cầu có vệ tinh và trạm Mặt Trăng và thành phố trên Sao Hỏa

Bạn thích được sống không?

Một vài tỷ người chi trả cho nghiên cứu y khoa có thể cứu mạng sống của bạn theo đúng nghĩa đen đấy

Lợi ích của bạn nằm trong việc mọi người trên thế giới trở nên giàu hơn

Chúng ta đạt được phiên bản này của thế giới càng nhanh hơn, thì cá nhân bạn càng có lợi hơn

Không cần biết mục đích của bạn là gì, làm cho thế giới ngày một tốt hơn là một điều rất tốt

cho những người khác, và cho bạn

Video này là sự hợp tác với Max Roser và Our World in Data,

và được tài trợ bởi Quỹ Bill và Melinda Gates

Nếu bạn muốn giúp chúng tôi tồn tại và làm nhiều video hơn,

bạn có thể ủng hộ chúng tôi trên Patreon hay mua những áp phích độc đáo của chúng tôi