Video

Transcriptie

De wereld waarin we leven voelt normaal, alledaags.

Het is net alsof dit gewoon is

hoe mensen bestaan en altijd bestaan hebben.

Dat is het echter niet.

Nooit eerder hebben wij mensen in een wereld geleefd, die zo geavanceerd

en aan onze behoeften aangepast is als nu.

Dat geeft ons de luxe gedachteloos te zijn

en ons niet zorgen te hoeven maken over overleving.

Voedsel, onderkomen en veiligheid

zijn meer of minder vanzelfsprekend.

Maar wij zijn de uitzonderingen,

voor meer dan 99,99% van de menselijke geschiedenis

was het leven volkomen anders.

En er is niet zoiets als maar één menselijke geschiedenis.

[Vertaling door Tijmen Huijting {tijmengineer]

Onze geschiedenis begint 6 miljoen jaar geleden,

toen de stam van de Hominini zich splitste

en ons verwantschap met de mensaap eindigde.

2,8 miljoen jaar geleden ontstond het geslacht Homo,

de eerste mensen.

Wij zien onszelf graag als de enige mensen,

maar dit is verre van de waarheid.

Toen wij, Homo sapiens sapiens,

200.000 jaar geleden ontstonden,

waren er minstens 6 andere soorten mensen.

Neven met vergelijkbare intelligentie en bekwaamheid,

die ongelooflijk eng geweest moeten zijn.

Alsof we met aliens zouden leven.

Sommigen van hen waren zeer succesvol,

Homo erectus bijvoorbeeld, overleefde 2 miljoen jaar.

10 keer zo lang als de moderne mens bestaat.

De laatsten van de andere soorten mensen

verdwenen zo’n 10.000 jaar geleden.

We weten niet waardoor ze uitstierven.

De moderne mens heeft minstens een paar procent DNA

van Neanderthalers en andere soorten mensen,

dus er heeft wat menging plaatsgevonden,

maar zeker niet genoeg om de soorten te verenigen.

We weten dus niet of onze neven verdwenen

omdat ze de strijd om grondstoffen verloren,

of dankzij een aantal kleine genocides.

Hoe dan ook, alleen wij zijn nog over.

Terug naar het begin van de mensheid.

2,8 miljoen jaar geleden gebruikten de

vroege mensen werktuigen,

maar ze hebben bijna 2 miljoen jaar lang

niet zo veel vooruitgang geboekt.

Totdat ze het vuur leerden te beheersen.

Vuur betekende koken,

wat voedsel voedzamer maakte,

wat weer heeft bijgedragen aan de ontwikkeling

van onze hersenen.

Het zorgde ook voor licht en warmte,

wat de dagen langer en de winters verdraagzamer maakte.

Daarbovenop jaagde het niet alleen roofdieren weg;

het kon ook gebruikt worden bij het jagen.

In brand gestoken bossen of weiden leverden kleine dieren,

noten en knolgewassen, die al geroosterd waren.

Vanaf 300.000 jaar geleden leefden de meesten

van de menselijke soorten in kleine

jager-verzamelaarsgemeenschappen.

Ze hadden vuur, houten en stenen werktuigen,

planden voor de toekomst,

begroeven hun doden en hadden eigen culturen.

Maar het belangrijkste is: ze spraken met elkaar.

Waarschijnlijk in een soort oertaal,

die minder complex is dan de onzen.

Als we een tijdmachine hadden,

hoe ver terug in de tijd zouden we dan

kunnen gaan, om een paar baby’s te stelen

en die vandaag de dag op te voeden,

zonder dat iemand merkt dat ze… een beetje anders zijn?

Daarover wordt veel gediscussieerd.

Anatomische moderne mensen ontstonden

200.000 jaar geleden, maar waarschijnlijk

is 70.000 jaar geleden het verste dat we

zouden kunnen gaan om nog

iemand met het gedrag van een moderne mens

mee te kunnen nemen.

Voor die tijd misten de baby’s waarschijnlijk een paar belangrijke

genmutaties, die nodig zijn voor het

begrijpen van moderne taal en abstract denken.

Ergens voor 50.000 jaar geleden was er

een explosie aan innovatie.

Werktuigen en wapens werden geavanceerder

en de cultuur werd complexer,

omdat mensen hier een multifunctioneel brein

en een geavanceerdere taal kregen, om informatie

efficiënter en gedetailleerder met elkaar te delen.

Dit maakte nauwere samenwerking mogelijk, en

is wat ons volkomen onderscheidt van elk ander

levend wezen op aarde.

Niet onze betrekkelijk zwakke lichamen en slechtere zintuigen,

maar het vermogen om flexibel samen te werken in grote groepen

in tegenstelling tot bijvoorbeeld stugge bijenkorven,

of intieme, maar kleine wolvenroedels.

Toen onze hersenen evolueerden, begonnen we iets te kunnen

wat levende wezens daarvoor nog niet gelukt was:

1. Kennis snel uitbreiden.

2. De verkregen kennis over generaties bewaren.

3. Voortbouwen op eerder verkregen kennis,

om nog diepere inzichten te krijgen.

Dat klinkt dom, maar tot die tijd moest informatie van generatie

op generatie worden doorgegeven, voornamelijk

door middel van genetica,

wat niet efficiënt is.

Desalniettemin verliep het menselijke leven de volgende

40.000 jaar min of meer hetzelfde.

Er was weinig om op voort te bouwen.

Onze voorouders waren slechts één dier onder velen.

Een wolkenkrabber bouwen zonder te weten

wat een huis is, is moeilijk.

Maar hoewel het makkelijk is om arrogant te zijn

tegenover onze voorouders, zou dit onwetend zijn.

Mensen van 50.000 jaar geleden waren overlevingsdeskundigen.

Ze kenden een gedetailleerde kaart van

hun territorium uit hun hoofd,

hun zintuigen waren op hun omgeving afgestemd,

en ze kenden een grote hoeveelheid informatie

over platen en dieren.

Ze konden ingewikkelde werktuigen maken,

waar jaren oefening en veel talent voor nodig waren.

Hun lichamen waren vergelijkbaar met onze huidige atleten

alleen al vanwege hun dagelijkse routines

en ze hadden een uitgebreid sociaal leven

binnen hun stam.

Voor het overleven waren zo veel vaardigheden nodig,

dat het gemiddelde hersenvolume

van de vroege moderne mens misschien nog wel

groter was dan die van ons.

Als groep weten we nu meer, maar als individuen

waren onze voorouders superieur aan ons.

Maar zo’n 12.000 jaar geleden ontwikkelde de mens

op verschillende plaatsen tegelijk de landbouw.

Alles veranderde erg snel.

Daarvoor vereiste het overleven als jager-verzamelaar

buitengewone lichamelijke en geestelijke vaardigheden,

op alle gebieden, van iedereen.

Met het begin van het landbouwtijdperk konden individuen

steeds meer op de vaardigheden van anderen rekenen

voor overleving.

Dat hield in dat sommigen van hen zich konden specialiseren.

Misschien werkten ze aan betere werktuigen, misschien

zochten ze naar resistentere planten of beter vee.

Misschien begonnen ze dingen uit te vinden.

Toen landbouw efficiënter werd,

begon wat wij beschaving noemen.

De landbouw gaf ons een betrouwbare en voorspelbare

voedselbron, waardoor mensen voor het eerst

op grote schaal voedsel konden bewaren,

wat veel makkelijker is met granen dan met vlees.

Het vee had bescherming nodig, wat ervoor zorgde dat

mensen in gemeenschappen dichter bij elkaar leefden.

De eerste simpele verdedigingswerken werden gebouwd.

Er kwam meer behoefte aan organisatie.

Hoe georganiseerder we werden, des te

sneller werden dingen efficiënt.

Dorpen werden steden, steden werden koninkrijken,

koninkrijken werden imperia.

Verbindingen tussen mensen explodeerden, wat het

mogelijk maakte kennis te delen.

De voortgang werd exponentieel.

Zo’n 500 jaar geleden begon de wetenschappelijke revolutie.

Wiskunde, natuurkunde, astronomie, biologie en chemie

veranderden alles dat we dachten te weten.

Vlak daarna kwam de Industriële Revolutie

en deze legde de basis voor de moderne wereld.

Terwijl onze efficiëntie exponentieel groeide,

konden meer mensen hun leven aan

de voortgang van de mensheid wijden.

Er kwamen steeds meer revoluties.

De uitvinding van de computer, zijn ontwikkeling

tot een medium dat we allemaal dagelijks gebruiken,

en de opkomst van het internet hebben onze wereld gevormd.

Het is moeilijk te begrijpen hoe snel dat alles gebeurd is.

Er zijn ongeveer 125.000 generaties geweest

sinds de eerste menselijke soorten;

zo’n 7.500 generaties sinds de psychologisch

moderne mens het daglicht zag;

500 generaties geleden begon dat, wat wij beschaving noemen;

20 generaties geleden leerden we hoe we

wetenschappelijk onderzoek konden doen;

en het internet werd voor de meeste mensen

pas één generatie geleden beschikbaar.

Vandaag leven we in de meest welvarende tijd

die de mensheid ooit heeft gezien.

We hebben deze planeet veranderd,

van de samenstelling van zijn atmosfeer

tot grootschalige veranderingen aan zijn landschap,

en ook wat betreft de andere bestaande dieren.

We verlichten de nacht met kunstmatige sterren

en sturen mensen in een metalen doos de lucht in.

Sommigen hebben zelfs op onze maan gewandeld.

We hebben robots op andere planeten gezet,

we hebben diep in de geschiedenis van het universum gekeken

met mechanische ogen.

Onze kennis en onze manieren om deze

te verkrijgen en op te slaan zijn geëxplodeerd.

Een doorsnee scholier weet vandaag meer van het universum

dan een geleerde van een paar eeuwen geleden.

Mensen domineren deze planeet,

ook al is onze heerschappij erg breekbaar.

We verschillen nog steeds niet erg van onze

voorouders van 70.000 jaar geleden,

maar jouw levensstijl heeft pas bestaan voor

minder dan 0,001% van de menselijke geschiedenis.

We kunnen niet zeggen wat de toekomst

voor ons in petto heeft.

We zijn een wolkenkrabber aan het bouwen,

maar we weten niet zeker of hij op een stevige

ondergrond staat, of dat we hem op drijfzand bouwen.

Laten we het daar maar bij laten.

De volgende keer dat je je trein mist,

je hamburger niet warm genoeg is of iemand voordringt,

vergeet dan niet hoe bijzonder deze

gemaakte menselijke wereld eigenlijk is.

Misschien is het het niet waard om

overstuur te zijn om al deze kleine dingen.

geschiedenisgerelateerde video te maken.

We zouden er graag meer maken, maar ze kosten

nog meer tijd dan onze gewone video’s.

We gaan er misschien 3 of 4 per jaar doen.

Je feedback is hier erg welkom.

Heel erg bedankt voor het kijken en als je

ons direct wilt steunen kun je dat doen

via Patreon, het helpt ons enorm.

Terwijl je erover nadenkt, zijn hier meer

video’s, mocht je nog meer afleiding nodig hebben.