Video

Transcriptie

Er woedt al miljarden jaren een oorlog

met elke dag triljoenen slachtoffers

terwijl wij er niets van merken.

De oorlog wordt gevoerd door de dodelijkste entiteit

op onze planeet: de bateriofaag. Of kortweg faag.

Een faag is een virus, niet echt levend, niet echt dood.

Ze zien er ook uit alsof ze verzonnen zijn.

Hun hoofd is een icosaëder:

een dobbelsteen met 20 vlakken en 30 ribben.

Daarin zit het genetische materiaal van het virus

en staat vaak op een lange staart met beenachtige vezels.

Er zijn meer fagen op aarde

dan alle andere organismen samen, bacteriën inbegrepen.

En waarschijnlijk zitten ze overal waar er leven bestaat.

Er zitten nu miljarden op je handen, in je darmen en oogleden.

Dat kan je zenuwachtig maken

omdat fagen de meeste doden op aarde veroorzaken.

Maar je hebt geluk.

Hoewel ze massamoord als ontbijt plegen

doden ze enkel bacteriën.

Ze doden elke dag tot 40% van alle bacteriën in de oceanen.

Maar fagen hebben ook grote gebreken.

Ze hebben zoals elk virus een gastheer nodig

om te overleven en voort te planten.

Ze zijn niet veel meer dan genetisch materiaal in een schil.

En ze specialiseren zich.

Een faag kiest normaal een specifieke bacterie

en misschien een paar van zijn naaste verwanten.

Dat zijn hun prooien.

Stel je fagen voor als kruisraketten

die enkel leden van een ongelukkige familie bejaagt en doodt.

Zodra een faag een slachtoffer vindt

verbindt het zijn staart met receptoren

en gebruikt een soort spuit om het oppervlak te doorprikken.

Hij beweegt vreemd en perst zijn staart erdoor

en injecteert zijn genetische informatie.

Binnen enkele minuten is de bacterie overgenomen.

Hij moet nu alle delen voor nieuwe fagen produceren.

Het stopt zodra de bacterie vol zit met gloednieuwe fagen.

Als laatste stap produceren ze endolysine.

Een krachtig enzym dat een gat in de bacterie prikt.

De druk is zo hoog

dat de bacterie zijn ingewanden uitbraakt en sterft.

Nieuwe fagen komen vrij en beginnen van voren.

In de afgelopen jaren krijgen bacteriofagen de belangstelling

van het op een na dodelijkste wezen op aarde, de mens.

Onlangs begonnen we met onderzoek

om miljoen fagen in ons lichaam te injecteren.

We worden wanhopig. We hebben het verprutst.

Vroeger was een snee

of van een verkeerde poel drinken vaak dodelijk.

Bacteriën waren onze fagen: monstertjes die ons meedogenloos bejoegen.

Maar 100 jaar geleden vonden we een oplossing in de natuur.

We vonden per ongeluk schimmels

die een dodelijke stof voor bacteriën produceerden.

Antibiotica.

We hadden opeens een krachtig superwapen.

Antibiotica waren zo efficiënt dat we bacteriën niet meer als monsters zagen.

Ze doodden enkel nog de oudsten en de zwaksten.

We gebruikten steeds vaker antibiotica voor minder ernstigere dingen.

We verloren respect voor de monsters en het superwapen.

Bacteriën zijn echter levende wezens en ze evolueren.

En een voor een werden ze immuun voor onze wapens.

Dit ging verder tot we uiteindelijk superbacteriën hadden gemaakt.

Bacteriën immuun voor vrijwel alles dat we hebben.

Die immuniteit verspreidt zich nu over de hele wereld

Tegen 2050 zouden daardoor meer doden per jaar vallen dan door kanker.

Jij of je geliefden kunnen opnieuw sterven door een snee, hoesten of een blaasinfectie.

Resistente bacteriën eisen alleen al in de VS 23.000 doden per jaar.

Maar blijkbaar kunnen fagen, onze kleine virusrobots, ons redden.

We kunnen ze in ons lichaam injecteren tegen infecties.

Wacht even. Hoe kan miljoenen virussen in een infectie injecteren

een goed idee zijn?

Fagen zijn hooggespecialiseerde bacteriëndoders.

Zo gespecialiseerd dat mensen er volledig immuun voor zijn.

We zijn te verschillend.

We ontmoeten elke dag miljarden fagen

en we negeren elkaar beleefd.

Antibiotica zijn zoals tapijtbombardementen.

Ze doden alles, zelfs goede bacteriën

in onze darmen die we geen kwaad willen doen.

Fagen zijn zoals kruisraketten en vallen enkel hun toegewezen doelen aan.

Wacht eens. Als we fagen gebruiken om bacteriën te doden

zullen de bacteriën dan geen verdediging ontwikkelen?

Wel, het ligt iets complexer.

Ook fagen evolueren.

Ze voeren al miljarden jaren een wapenwedloop met de bacteriën

en tot nu toe doen ze het goed.

Daardoor zijn fagen slimme wapens met steeds betere moordtechnieken.

Maar zelfs als bacteriën immuun tegen onze faag zouden worden

kunnen we nog steeds winnen.

Blijkbaar moeten bacteriën voor immuniteit tegen slechts enkele fagen

hun weerstand tegen antibiotica moeten opgeven.

We kunnen ze in een catch-22-situatie vastzetten.

Dit werd al succesvol getest op een patiënt zonder andere uitweg.

Pseudomonas Aeruginosa, een van de meest beruchte bacteriën

had de borstholte van de man besmet.

Ze zijn van nature resistent voor de meeste antibiotica

en kunnen zelfs in handgel met alcohol overleven.

Na jaren lijden werden enkele duizenden fagen

in de borstholte geïnjecteerd met de antibiotica

waar de bacteriën immuun voor zijn.

Na enkele weken waren de infecties volledig verdwenen.

Deze behandeling is jammer genoeg nog experimenteel

en farmabedrijven zijn terughoudend om de nodige miljarden te investeren.

in een behandeling zonder officiële goedkeuring.

Dat verandert nu eindelijk.

In 2016 begon de grootste klinische proef met fagen tot nu toe

en fagen krijgen steeds meer belangstelling.

Daar wennen we beter aan.

Het tijdperk van het superwapen antibiotica loopt op zijn einde.

De dodelijkste wezens op aarde direct in ons lichaam injecteren

lijkt een vreemd concept, maar kan miljoenen levens redden.

Deze video werd mogelijk gemaakt

met een gift van de Bill & Melinda Gates Foundation.

Wil je Kurzgesagt steunen dan kan dat op patreon.com/Kurzgesagt

en dan krijg je leuke spullen in ruil.