วิดีโอ

สรุป

[เพลงประกอบ]

สงครามที่ต่อสู้กันมาแล้วกว่าหลายพันล้านปี

ฆ่ากันในระดับล้านล้านในทุกๆวัน

โดยที่เราไม่แม้แต่สงสัย

สงครามที่ต่อสู้โดยสิ่งที่ร้ายกาจอย่างหนึ่งบนโลก

แบคเทอริโอเฟจ

หรือเรียกสั้นๆว่า เฟจ

[บทนำ+เพลง]

เฟจคือไวรัส

ไม่ถึงกับมีชีวิต

ไม่เชิงตายแล้ว

พวกมันก็ดูเหมือนว่าถูกใครสักคนสร้างพวกมันขึ้นมา

หัวมันเป็นโครงสร้างไอโคซาฮีดรอน

คือลูกเต๋าที่มี 20หน้า และมี 30ด้าน

มันบรรจุด้วยสารพันธุกรรมของไวรัส

และ บ่อยครั้งทีจะอยู่บนหางยาว มีเส้นใยเหมือนขา

โลกนี้มีเฟจมากกว่าสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่รวม

ทั้งแบคทีเรียด้วยเสียอีก

และก็เป็นไปได้

ที่จะมีพวกมันอยู่ในทุกที่ที่มีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่

มีจำนวนนับพันล้านบนมือของคุณในลำใส้เล็ก และเปลือกตาของคุณในขณะนี้

ซึ่งอาจทำให้คุณเสียขวัญตั้งแต่รู้ว่าเฟจนั้น มีส่วนรับผิดชอบต่อการตายส่วนใหญ่บนโลก

แต่คุณนั้นโชคดี

ในระหว่างที่พวกมันกำลังฆ่าล้างเผ่าพันธ์ุเป็นอาหารเช้า

พวกมันฆ่าแต่แบคทีเรียเท่านั้น

พวกมันฆ่าแบคทีเรีย 40% ในมหาสมุทรทุกวัน

แต่เฟจก็ยังมีจุดอ่อนใหญ่ๆ หลายจุด

เหมือนกับไวรัสอื่นๆ เฟจต้องใช้โฮสต์ในการอยู่รอดและสืบพันธุ์

พวกมันก็ไม่ได้เป็นมากไปกว่าชิ้นส่วนพันธุกรรมที่มีเปลือกหุ้ม

และพวกมันจำเพาะ

ปกติมันจะเลือกแบคทีเรียที่เฉพาะเจาะจง

และบางที ญาติบางส่วนทีใกล้ชิดที่สุดของพวกมัน

คือเหยื่อของพวกมัน

จินตนการว่าเฟจคือระเบิดนำวิถีที่จะตามล่า และทำลายสมาชิกของครอบครัวหนึ่งโดยเฉพาะ

เมื่อเฟจค้นพบเหยื่อของมันแล้ว

มันจะเชื่อมต่อหางเส้นใยของมันกับตัวรับและใช้ สิ่งที่คล้ายเข็มฉีดยาเพื่อเจาะบริเวณพื้นผิว

ในการเคลื่อนไหวที่แปลก เฟจบีบหางของมัน และฉีดรหัสพันธุกรรมของมัน

ภายในไม่กี่นาทีแบคทีเรียก็ถูกยึดครอง

ตอนนี้มันก็ถูกบังคับให้ผลิตชิ้นส่วนทั้งหมดของเฟจตัวใหม่ๆ

พวกมันจะหยุดก็ต่อเมื่อ แบคทีเรียเต็มไปด้วยเฟจใหม่ๆ แล้ว

ในขั้นตอนสุดท้าย

พวกมันผลิตเอนโดไลซิน

เอนไซม์อันทรงพลังที่สามารถทำให้แบคทีเรียเกิดรูู

ความดันที่เกิดขึ้นนั้นสูงมาก ประมาณว่า แบคทีเรียนั้นอ้วกทุกสิ่งที่่อยู่ภายในตัวมันแล้วตายลง

เฟจใหม่ๆนั้นก็ถูกปลดปล่อยออกมา และเริ่มรอบใหม่ๆอีกครั้ง

ในไม่กี่ปีที่ผ่านมา

แบคทีเรียเฟจได้รับความสนใจจาก สิ่งมีชีวิตที่ร้ายแรงอันดับสองของโลก:

มนุษย์

ไม่นานมานี้ เราได้เริ่มต้นที่จะศึกษาการฉีดพวกมัน จำนวนนับล้านเข้าสู่ร่ายกายของพวกเรา

เพราะว่าพวกเราเหมือนกำลังสิ้นหวัง

พวกเราทำผิดพลาด

ในอดีตนั้น แม้แต่รอยแผลครั้งเดียว หรือจิบน้ำผิดบ่อก็อาจฆ่าคุณได้

แบคทีเรียคือเฟจสำหรับเรา

อสุรกายตัวจิ๋วที่ล่าเราอย่างไร้ความปราณี

แต่เมื่อประมาณ 100 ปีก่อน เราพบวิธีการในธรรมชาติ

โดยบังเอิญ

เราค้นพบว่าเชื้อรานั้นสร้างสารประกอบ ที่สามารถฆ่าแบคทีเรียได้

ยาปฏิชีวนะ ได้เกิดขึ้นมา

ในทันทีทันใดนั้น เราก็มีอาวุธขั้นสุดยอดทรงพลัง

ยาปฏิชีวนะนั้นได้ผลมากซะจนเราเราหยุดคิดไปเลยว่าแบคทีเรียนั้นคืออสูรกาย

เฉพาะ คนแก่และอ่อนแอจะถูกมันฆ่าตาย

เราใช้ยาปฏิชีวนะมากและมากขึ้น สำหรับเหตุเจ็บป่วยเล็กน้อยมากๆ

เราไม่เคารพอสูรกายและอาวุธ

แต่ว่าแบคทีเรียคือสิ่งมีชีวิตที่มีวิวัฒนาการ ทีละนิดละหน่อยจนมันมีภูมิต้านทานอาวุธเรา

สิ่งนี้เกิดขึ้นไปเรื่อยๆ จนกระทั่งเราได้สร้างอสูรกายซุปเปอร์บั๊ก

แบคทีเรียที่ต้านทานต่อยาทุกอย่างที่เรามี

ความดื้อยานี้แพร่กระจายไปทั่วโลกในขณะนี้

ปี 2050 ซุปเปอร์บั๊กอาจฆ่ามนุษย์ได้มากกว่ามะเร็งทำเสียอีก

ยุคที่ มีดบาด หรือ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ หรือ การไอ อาจฆ่าคุณหรือคนที่คุณรักได้ จะกลับมาอีกครั้ง

ใน US อย่างเดียว มากกว่า 23,000 คน ตาย ลงด้วยแบคทีเรียดื้อยาในแต่ละปี

แต่ว่า เฟจ หุ่นยนต์ไวรัสนักฆ่าตัวจิ๋ว อาจช่วยเราได้

เราสามารถฉีดมันสู่ร่างกายเพื่อช่วยเรารักษาอาการติดเชื้อ

เดี๋ยวก่อน เราจะฉีดไวรัสนับล้านเพื่อรักษาการติดเชื้อ มันจะดีเหรอ?

เฟจมันจำเพาะต่อชนิดแบคทีเรียที่มันจะฆ่า

จำเพาะมากๆ อันที่จริง มนุษย์มีภูมิต้านทานมันอยู่แล้ว

เราจัดการเฟจนับล้านในทุกวัน และเราแค่เมินมัน มันก็เมินเรา

ยาปฏิชีวนะ เหมือนระเบิดปูพรม ฆ่าทุกสิ่งแม้แต่แบคทีเรียที่ดี ในลำไส้เราซึ่งเราไม่ต้องการทำร้ายมัน

เฟจเหมือนระเบิดนำวิถีที่จะโจมตี ต่อเป้าหมายจำเพาะ

เดี๋ยวก่อนนะ ถ้าเราใช้เฟจฆ่าแบคทีเรีย แล้วแบคทีเรีย มันจะไม่วิวัฒนาการเพื่อป้องกันตัวเหรอ?

อืมม มันซับซ้อนตรงที่เฟจมันก็วิวัฒนาการด้วย

นี่คือการรบระหว่างเผ่าพันธุ์แบคทีเรีย และเฟจนับล้านๆปี และพวกมันทั้งสองทำได้ดี

นี่ทำให้อาวุธของเฟจดีขึ้นเรื่อยๆ ในการฆ่า

แต่หากแบคทีเรียเกิดต้านทานเฟจของเราได้ เราก็ยังอาจพอมีทางชนะอยู่

กลายเป็นว่า การที่จะต้านทานต่อเฟจสักสองสามสปีชีส์

แบคทีเรียจะต้องหยุดการต้านทานต่อยาปฏิชีวนะ

เราอาจจะดักพวกมันไว้ในบางสถานการณ์

สิ่งนี้เคยทดสอบสำเร็จกับคนไข้ ระยะสุดท้าย

แบคทีเรีย Pseudomonas Aeruginosa หนึ่งในแบคทีเรียน่ากลัวที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในช่องอก

มันต้านทานต่อยาปฏิชีวนะส่วนมาก

และสามารถรอดชีวิตได้แม้อยู่ในเจลแอลกอฮอล์

หลังจากหลายปีที่ทุกข์ทรมาน เฟจสองสามพันตัวถูกฉีดเข้าไปที่ช่องอกคนไข้

ร่วมกับยาปฏิชีวนะที่แบคทีเรียมีภูมิคุ้มกัน

ผ่านไปหลายสัปดาห์ อาการการติดเชื้อหายไป

โชคไม่ดีที่การรักษานี้เป็นเพียงขั้นทดลอง และบริษัทยายังลังเล ไม่ได้ลงทุนเต็มที่

สำหรับการรักษาที่ยังไม่ได้มีการรับรองอย่างเป็นทางการ

แต่หลายสิ่งกำลังจะเปลี่ยนไป

ปี 2016 การทดลองทางคลินิกขนาดใหญ่กับเฟจ ได้เริ่มขึ้น และยังได้รับความสนใจมากขึ้นเรื่อยๆ

เรากำลังคุ้นชินกับมันมากขึ้นเพราะยุคที่ยาปฏิชีวนะ เป็นสุดยอดอาวุธกำลังปิดฉากลง

มันอาจจะเป็นแนวคิดที่แปลกแต่การฉีด สิ่งที่ร้ายกาจที่สุดในโลก

เข้าสู่ร่างกายเราโดยตรง สามารถช่วยชีวิตคนเรานับล้านๆ

วีดีโอนี้ทำสำเร็จได้โดยการช่วยเหลือของ มูลนิธิ Bill & Melinda Gates

หากคุณต้องการสนับสนุน Kurzgesagt ไปที่ patreon.com/Kurzgesagt และจะได้ของที่ระลึกตอบแทน

ร่วมบรรยายไทยโดย ytuaeb sciencemath & others