Видео

Транскрипт

Neutronske zvijezde su jedne od najekstremnijih stvari u svemiru.

One su kao džinovska jezgra atoma.

Kilometrima u prečniku, neverovatno guste i nasilne.

Ali kako nešto ovakvo uopšte može da postoji?

Život zvijezde zavisi od dve snage koje dominiraju i prave ravnotežu:

Njezine sopstvene gravitacije i radijaciskog pritiska od sopstvene fuzijske reakcije.

U jezgru zvijezde, vodonik je spojen sa helijumom.

Nakon nekog vremena, vodonik u jezgru se potroši.

Ako je zvijezda dovoljno masivna, helijum će biti pripojen ugljeniku.

Jezgra ovih zvijezda postaju slojevita kao lukovica,

kako masivnije i masivnije atomsko jezgro raste u centru.

Ugljenik se pretvara u neon, koji vodi ka kiseoniku, koji vodi silicijumu.

Odjednom, spojna reakcija završava kao gvožđe, koji ne može da se spoji sa drugim elementom.

Kada fuzija prestane, radijacijski pritisak brzo opada.

Zvijezda nije više u ravnoteži,

i ako masa jezgra pređe 1,4 solarnih masa,

dolazi do katastrofalnog urušavanja.

Spoljašnji dio jezgra dostiže brzinu i do 70,000 km/s,

dok se urušava ka centru zvijezde.

Sada, samo su osnovne sile u atomu

ostavljene da se bore sa gravitacionim urušavanjem.

Kvantno-mehaničko odbijanje elektrona je nadvladano,

i elektroni i protoni se spajaju u neutrone

upakovani gusto kao atomski jezgro.

Spoljašnji slojevi zvijezde su izbačeni u svemir

u bijesnoj supernova eksploziji.

Pa, sada imamo neutronsku zvijezdu!

Njena masa je između 1 ili 3 Sunca,

Ali sabijena u objekat koji je otprilike širok 25 km.

I 500,000 puta veća masa od Zemljine, u ovoj maloj lopti

to je skoro kao udaljenost Pančevo - Beograd.

Toliko je zbijena da jedan kubni centimetar neutronske zvijezde

ima istu masu kao gvozdena kocka stranice 700 metara.

To je gotovo 1 milijarda tona, teška kao Mont Everest,

U prostoru veličine kocke šećera.

Njena gravitacija je jako impresivna.

Ako bi bacio predmet sa 1m visine na njenu površinu,

došao bi do površine za 1ms i dostigao bi ubrzanje od 7.200.000 km/h.

Površina je super-ravna, sa neravninama ne većim od 5mm,

sa supertankom atmnosferom od vruće plazme.

Temperatura na površini iznosi 1MK (mega Kelvina),

u poređenju sa 5,800 K na površini Sunca.

Pogledajmo u unutrašnjost neutronske zvijezde!

Kora je veoma čvrsta i vjerovatno je napravljena od

gvozdene atomske rešetake sa morem elektrona koji plivaju kroz nju.

Što bliže prilazimo jezgru, više neutrona i manje protona možemo da vidimo

dok ne dođemo do nevjerovatno guste supe napravljene od identičnih neutrona.

Jezgra neutronskih zvijezda su veoma čudna.

Ne znamo koja su njihova svojstva, ali najbliži odgovor koji imamo je

supertečna neutronska degenerisana materija

ili neka vrsta ultra guste kvark materije, takozvana kvark-gloun plazma.

To nema nikakvoga smisla na tradicionalan način

i može da postoji samo na ovako ekstremnim mjestima.

Na mnoge načine, neutronska zvijezda je slična jednom džinovskome jezgru atoma.

Najvažnija razlika je u tome da atomska jezgra su povezana jakom

interakcijom a neutronska zvijezda gravitacijom.

Ako ovo sve nije bilo dovoljno ekstremno,

Pogledajmo malo neka druga svojstva.

Neutronske zvijezde se okreću veoma, veoma brzo, mlađe nekoliko puta u sekundi.

I ako je u blizini i nesrećna zvijezda da je nahrani

mogla bi da rotira nekoliko hiljada puta u sekundi.

Kao neutronska zvijezda PSRJ1748-2446ad.

Koja se okreće otprilike 252 miliona km/h.

To je toliko brzo da zvijezda ima neobičnan oblik.

Ovakve objekte nazivamo pulsarima, zato što emituju jake radio signale.

I magnetno polje neutronske zvijezde

je gotovo 8 triliona puta jače od Zemljinog magnetnog polja.

Toliko jako da atomi skrenu pod tim uticajem.

O.K mislim da smo predočili ideju.

Neutronske zvijezde su jedne od najekstremnijih

ali jedni od naj-šmekerskih materija u svemiru.

Nadamo se da ćemo jednoga dana poslati svemirske brodove da bismo naučili više o njima

i ljepo ih uslikamo!

Ali ne bismo smjeli biti preblizu!

Preveo: Dragan1999 & Ćira