Video

Transkript

Bir gün son yıldız ölecek ve evren sonsuza dek kararacak

Muhtemelen o yıldız, kızıl cüce olacak;

kendisi, uzaylı yaşamı bulmakta da en iddialı olduğumuz

bu küçük yıldız türü,

belki de evren yaşanılmaz olana dek insanlığın son yuvası olacak.

Peki haklarında ne biliyoruz? Ayrıca neden son umudumuz onlar?

• “Kısacası” -

Evrendeki yıldızların en az %70’i kızıl cücedir.

Güneşimizin kütlesinin sadece yüzde 7 ila 15’i olarak en ufak yıldızlardır

Bu, Jüpiter gezegeninden çok da büyük olmasa da kocamandırlar

Biraz da kendini ağırdan satar

Onları çıplak gözle görmek, imkânsızdır.

Geceleyin hiçbirini görmemişsinizdir.

Tüm o teknolojimizle bile,

anca yakındaki kızıl cüceleri net olarak gözleyebiliyoruz.

Dünya’ya en yakın aşağı yukarı 30 yıldızdan 20’si kızıl cücedir.

Tüm yıldızlar gibi kızıl cüceler, hidrojeni helyuma dönüştürür.

Ancak daha ağır yıldızlar, tüm helyumu çekirdeklerinde biriktirirken

kızıl cüceler ise taşınımlıdır, yani, helyum ve hidrojen sürekli karışır,

böylece tükenip gidene kadar yakıtlarını aşırı yavaşlıkta kullanırlar

Kızıl cüceler, o denli yavaş yanar ki

ortalama ömürleri 1 ila 10 trilyon yıl arasındadır.

Karşılaştırırsak; Güneş, bir 5 milyar yıl daha hayatta kalabilecek.

Evren yalnızca 13,75 milyar yıl yaşında olduğundan dolayı,

tek bir kızıl cüce bile sonraki aşamalara girmiş değil.

Var olan trilyonlarcasının her biri, daha bebek.

Bebek demişken, tüm evrendeki en küçük yıldız da

yine bir kızıl cücedir, çünkü küçük kızıl cüceler, tam da yıldız olma sınırındadır

Yani azıcık daha az hidrojen olsaydı, füzyon tepkimesi sürdürememiş olan

bir boz (kahverengi) cüce olarak kalacaktı.

Peki, ya uzaylılar? Veya İnsanlığa yeni bir yuva?

Güneş bir gün öleceği için önünde sonunda yeni bir Dünya aramalıyız.

Yaşanabilir gezegenlerin olduğu yerlerde uzaylılar da olabilir.

Kepler Uzay Gözlemevi; kızıl cücelerin en azından yarısının,

Dünya’nın yarım ila 4 katı kütlelere sahip kaya gezegenleri barındırdığını bulgulamış

Çoğu, suyun sıvı olarak bulunabildiği yaşanabilir bölgede duruyor.

Ancak kızıl cüceler, görece soğuk sıcaklıklarda yandığı için

çevresindeki gezegenin yaşanabilir olması için gerçekten yakın olması gerekiyor.

Belki de Merkür’ün Güneş’e yakınlığı kadar, belki de daha yakın…

Bu da yanında her türden sorun getiriyor.

Örneğin, bir yıldıza bu denli yakın bir gezegen, gel-git açısından kitli olacaktır

yani, hep aynı yüzüyle yıldıza dönüktür.

Bu yüzü acayip sıcak olacaktır, öteki gölgede kalan yüz ise donmuş.

Bu da yaşamın gelişmesini zorlaştırır.

Yine de, yeterince büyük okyanusu varsa yıldızın enerjisini içinde dağıtabilir

ve bir tür kararlı hâl oluşturabilir.

Kızıl cücenin tüm kütleçekim kuvveti gezegeni gerdirebilir

ve zamanla tüm suyunu buharlaştıracak kadar ısıtabilir.

Bu gezegenler, Venüs gibi sıcak bir cehenneme dönebilir.

Başka bir sorun da birçok kızıl cücenin enerji çıktısı açısından çeşitli olmasıdır

Işığını %40’a kadar gölgeleyen yıldız lekeleriyle aylarca kaplanabilirler

ve bu şekilde gezegenlerdeki okyanusların donması söz konusu olur.

Başka zamanlarda ise, güçlü “güneş” patlamaları yayabilirler,

yani ânîden fışkıran inanılmaz güçlü enerji patlamaları ortaya çıkabilir

Bu kızıl cüceler parlaklıklarını dakikalar içinde ikiye katlayıp

gezegenin atmosferinin hacimli bölümlerini soyup çıkararak yakabilir

ve gezegeni steril hâle sokabilir

Öte yandan aşırı uzun ömürleri büyük bir artıdır.

Yalnızca orta düzey etkinlikteki bir kızıl cüce,

yaşama ev sahipliği yapan bir gezegen için harika bir yer olurdu.

Dünya’daki yaşam, yaklaşık olarak dört milyar yıldır var,

ve karmaşık yaşamın imkansız olacağı kadar Güneş’in iyice ısındığı

güne dek yaklaşık bir milyar yılımız kaldı.

Ya ölüp gideceğiz, ya da Dünya’yı geride bırakıp yeni yuva arayacağız.

Potansiyel olarak trilyonlarca yıllık bir uygarlığı doğru koşullara sahip bir kızıl

cücenin çevresinde kurabiliriz.

Samanyolu’ndaki kızıl cücelerin kabaca %5’i yaşanabilir, Dünya ölçeğinde gezegenler barındırır

Bu sayı da, toplamda dört milyardan fazla demektir.

Ancak yaşam, Dünya gibi bir gezegene bile gerek duymuyor olabilir.

Kızıl cüce etrafındaki yaşam için adaylar, gaz devlerinin uyduları da olabilir.

Bunlara Süper Dünya da denir ve gerçekten ağır kaya gezegenlerdir.

Başlı başına, kızıl cücelerin çevresinde potansiyel olarak yaşanabilir 60 milyar

gezegenin olduğu öngörülüyor, kaldı ki bu yalnızca Samanyolu’nda!

Kızıl cüceler, gelecekte hayatta kalmamız için gerçekten önemli hâle gelebilirler,

Ancak her şey bir noktada ölmek zorunda, kızıl cüceler bile.

Evrendeki son kızıl cücenin yaşamı, trilyonlarca yıl sonra bitmek üzereyken

pek de görkemli bir olay olmayacak.

Hidrojeni tükendikçe küçülüp mavi cüceye dönüşerek tamamen yanacak.

Yakıtı bittikten sonra bu kez bir ak cüce hâline gelecek,

başka bir deyişle, Dünya kadar küçük, yoğun olarak sıkıştırılmış,

çoğunluğu Helyum-4 çekirdeği olan yozlaşmış gazlardan oluşmuş bir nesne.

Artık daha fazla enerji kaynağı olmadığı için aşırı yavaş bir şekilde soğuyacak

trilyonlarca yıl içinde son hâline varacak: soğuk bir kara cüce.

Ak cüceler ve kara cüceler öyle büyüleyici şeyler ki kendi vidyolarını hak ediyorlar

Neyse. Evrendeki son yıldızlar yitene dek oldukça uzun bir zaman geçecek

Bunu bilmek biraz moral veriyor, İnsanlık uzaya atılmakta başarılı olursa

evren ışıklarını kapatana dek bol bol zamanımız olacak.

Vidyolarımız, sizin Patreon.com’daki desteğiniz sayesinde yapılmaktadır.

Daha çoğunu yapmamız için yardım etmek isterseniz, desteğinize cidden minnettar oluruz!

Subtitles by the Amara.org community