Video

Bản trích

Mỗi giây trong cuộc đời, cơ thể ta luôn bị tấn công.

Hàng tỉ vi khuẩn, virus, nấm đang cố gắng xây nhà dựng nước trên cơ thể bạn.

Vì vậy cơ thể ta phải lập ra một “quân đội” siêu nhỏ vô cùng phức tạp và thông minh

với vô vàn binh lính, tướng tá, vũ khí lợi hại, nhà máy sản xuất vũ khí

và đội liên lạc. Tất cả những thành phần ấy chỉ để bảo vệ bạn khỏi… chết :v

Video này, hãy xem như hệ miễn dịch có 12 công việc khác nhau.

Ví dụ: tiêu diệt các tác nhân gây bệnh, liên lạc ,….

Và nó có đến 21 loại tế bào khác nhau và 2 loại protein.

Những tế bào này phải đảm nhận đến 4 công việc khác nhau.

Hãy xem nào.

Đây là sơ đồ “đơn giản” về sự tương tác trong hệ.

Rối quá phải không ? Để cho dễ hiểu hơn.

Đầu tiên, ta thêm tô màu vào các công việc của mỗi tế bào.

Giờ thì thêm hình minh họa.

Màu sắc được tô ở giữa các tế bào tượng trưng cho chức năng chính của nó,

màu ở vòng ngoài đại diện cho chức năng thứ 2

Giờ Hệ miễn dịch sẽ trông như thế này.

Đây là sự tương tác giữa chúng nhé.

Rối rắm nhưng rất tuyệt đúng không nào?

Ở video này, ta chỉ nói sơ lược về một số tế bào và lượt bỏ bớt số còn lại.

Vậy thì sẽ có chuyện gì xảy ra nếu có nhiễm trùng?

Một ngày đẹp trời nào đó, bạn giẫm phải một cây đinh gỉ và bị chảy máu.

Hàng rào đầu tiên của hệ miễn dịch đã bị xuyên thủng: da của bạn.

Bọn vi khuẩn ở gần đó sẽ nhân cơ hội mà xâm nhập vào vết thương.

Dùng chất dinh dưỡng của cơ thể ta

để tự nhân đôi (sinh sản vô tính) mỗi 20 phút

Ban đầu bọn chúng tự do bay nhảy mà không bị để ý

nhưng khi dân số đông đến độ nhất định, chúng thay đổi lối sống

và bắt đầu làm tổn thương cơ thể ta bằng cách thay đổi môi trường xung quanh chúng

Hệ miễn dịch phải ngăn chặn chúng càng nhanh càng tốt

Đầu tiên, tế bào bảo vệ hay còn gọi là đại thực bào ra tay

Đó là những anh lớn có nhiệm vụ canh gác các vùng biên giới của cơ thể

Hầu hết chúng đều đi tuần một mình

vì chúng có thể ngấu nghiến đến 100 vi khuẩn.

Chúng nuốt sống các vi khuẩn, nhốt chúng vào một màng

và tiết ra những enzyme tiêu hóa vi khuẩn.

Trên hết, chúng gây ra hiện tượng viêm nhiễm

bằng cách ra lệnh cho mạch máu (giãn ra) đổ tràn nước vào chiến trường,

vậy nên đại thực bào sẽ chiến đấu dễ dàng hơn.

Khi đó vết thương sẽ hơi sưng nhẹ.

Khi đã chiến đấu quá lâu và kiệt sức, đại thực bào gọi cứu viện

bằng cách giải phóng protein thông tin báo khẩn cho biết vị trí và tình hình khẩn cấp của nó.

Bạch cầu trung tính rời khỏi nơi trú ngụ trong máu và di chuyển đến chiến trường.

Bạch cầu trung tính chống trả dữ dội đến nỗi mà chúng giết cả những tế bào khỏe mạnh.

Hơn thế nữa, chúng còn tạo ra hàng rào bẫy và giết vi khuẩn.

Chúng nguy hiểm đến độ sẽ tự biến mình thành cảm tử quân

sau 5 ngày để tránh gây ra quá nhiều tổn thất.

Nếu vẫn chưa đủ để làm ngừng sự nhiễm trùng,

đầu não của hệ miễn dịch quyết định ra tay.

Tế bào tua gai được hoạt hóa.

Nó phản ứng lại các dấu hiệu của các chiến binh

và bắt đầu thu thập các vật phẩm từ kẻ thù.

Chúng cắt mẫu vật ra thành từng mảnh và gắn vào lớp màng ngoài của mình.

Giờ đây chúng sẽ đi đến một quyết định quan trọng.

Nên gọi cho các lực lượng chống virus để loại trừ hoàn toàn các tế bào đã bị nhiễm bệnh

hay một đội quân diệt vi khuẩn?

Trong trường hợp này, đội quân diệt vi khuẩn là cần thiết.

Sau đó chúng sẽ di chuyển đến hạch lympho gần nhất trong khoảng 1 ngày.

Ở đây, hàng tỉ tế bào T hỗ trợ và T tiêu diệt (T gây độc tế bào) đang đợi để được lên đường.

Khi tế bào T được sinh ra, chúng phải vượt qua

một quá trình huấn luyện khó khăn và phức tạp, và chỉ một phần tư là sống sót.

Những tế bào sống sót được trang bị với một bộ quân trang đặc hiệu.

Và tế bào tua gai đang trên đường,

đi tìm một tế bào T hỗ trợ với một bộ vũ khí phù hợp.

Đó là tìm một tế bào T hỗ trợ mà kết hợp được với mẩu vật phẩm từ kẻ xâm nhập

mà tế bào tua gai đang giữ ở màng ngoài.

Khi đã tìm đúng “nửa kia”, một chuỗi các phản ứng xảy ra.

Tế bào T hỗ trợ được hoạt hóa.

Nó nhanh chóng nhân đôi hàng nghìn lần.

Một nhóm sẽ trở thành tế bào T nhớ ở lại hạch lympho

và sẽ giúp bạn thực hành chống lại kẻ thù này lần sau.

Một nhóm sẽ hành quân tới chiến trường để giúp đồng đội.

Và nhóm thứ ba lên đường tới trung tâm của hạch lympho

để hoạt hóa một máy sản xuất vũ khí cực kì lợi hại.

Giống như tế bào T, chúng cũng được sinh ra với một bộ quân trang đặc trưng.

Và khi một chiến sĩ T gặp đúng đồng đội B của mình, cửa địa ngục bắt đầu hé mở.

Tế bào B sinh sôi nhanh chóng và bắt đầu sản xuất ra hàng triệu vũ khí tí hon.

Chúng hoạt động chăm chỉ đến nỗi chúng chết vì kiệt sức rất nhanh.

Ở đây, tế bào T hỗ trợ đảm nhận một vai trò quan trọng khác.

Chúng kích thích các nhà máy làm việc không ngơi nghỉ và động viên chúng rằng,

“Đừng chết vội! Chúng tôi vẫn cần các anh! Gắng lên nào!”

Điều này cũng đảm bảo rằng các nhà máy này sẽ chết một khi đã hết nhiễm trùng,

để cơ thể không phung phí năng lượng cũng như không gây tổn thương cho chính mình.

Thế nhưng tế bào B sản xuất vũ khí gì nhỉ?

Chắc bạn đã nghe qua rồi, dĩ nhiên là: kháng thể.

Những phân tử protein nho nhỏ được bố trí

để bám xung quanh bề mặt của một kẻ xâm nhập đặc hiệu.

Có rất nhiều các loại kháng thể khác nhau

mà nhiệm vụ của chúng chỉ khác nhau đôi chút.

Tế bào T hỗ trợ thông tin cho các tương bào loại nào là cần nhất

trong từng trường hợp cụ thể.

Hàng triệu kháng thể lang thang trong máu và tràn ngập trong cơ thể ta.

Trong khi đó, ở vùng nhiễm khuẩn, cuộc chiến đang trở nên tàn khốc.

Những kẻ xâm nhập đã tăng nhanh về số lượng và bắt đầu gây đau cho cơ thể.

Các tế bào bảo vệ và tấn công đã chiến đấu rất vất vả nhưng rồi cũng chết trong chiến trận.

Tế bào T hỗ trợ giúp đỡ

bằng cách ra lệnh chúng mạnh mẽ hơn nữa và sống lâu hơn nữa.

Nhưng không có hỗ trợ, chúng không thể đè bẹp kẻ thù.

Giờ đây, đợt phản công thứ hai bắt đầu.

Hàng tỉ kháng thể tràn vào cuộc chiến và bất hoạt

rất nhiều vi khuẩn, chống lại chúng, vô hiệu chúng hoặc giết chúng.

Chúng cũng làm choáng váng kẻ thù (giảm di chuyển) khiến chúng dễ bị tiêu diệt hơn.

Sau lưng, chúng được thiết kể nên để liên kết với các tế bào độc,

để chúng kết nối với nhau và dễ dàng tiêu diệt kẻ thù hơn nữa.

Đại thực bào cực kì giỏi trong việc làm tê liệt vi khuẩn

khiến kháng thể dễ bám vào chúng hơn.

Giờ đây thế trận đã chuyển.

Với nỗ lực của cả đội, nhiễm trùng bị xóa sổ.

Vào lúc này, hàng triệu tế bào của cơ thể đã chết.

Chẳng hề gì, mất mát sẽ nhanh chóng được bù đắp.

Bây giờ hầu hết các tế bào miễn dịch là vô dụng, và không có tín hiệu liên tục,

chúng sẽ tự sát, để không phung phí thêm bất cứ nguồn năng lượng nào nữa.

Nhưng vẫn còn các chiến binh ở lại: các tế bào nhớ.

Nếu kẻ thù lần này lại xuất hiện trong tương lai, chúng sẽ sẵn sàng

cho cuộc chiến và có thể sẽ giết chúng trước khi bạn nhận ra.

Đây là một giải thích cực kì, cực kì đơn giản

về một phần công việc của hệ miễn dịch.

Bạn có thể tưởng tượng nó phức tạp thế nào không?

Thậm chí ngay ở cả mức độ này, khi chúng ta đã lờ đi rất nhiều các tế bào khác và tất cả (!) các phản ứng hóa học,

cuộc đời đã phức tạp kinh khủng rồi mà (:

Nhưng nếu có thời gian để tìm hiểu kĩ,

chúng ta sẽ luôn bắt gặp vô số những kì quan và vẻ đẹp tuyệt vời khác.

Phụ đề được thực hiện bởi cộng đồng Amara.org