Video

Transkrypcja

Wiele rzeczy może być pięknych.

Krajobrazy, twarze, sztuka

lub dokonania architektoniczne,

gwiazdy na niebie.

Lub po prostu odbicie Słońca na powierzchni pustej butelki.

Piękno nie jest czymś namacalnym, istnieje bowiem tylko w naszych umysłach

jako przyjemne odczucie.

Jeśli mielibyśmy je zdefiniować, postrzegamy coś

jako piękne, jeśli kolor, kształt lub proporcja

są dla nas w pewien sposób pociągające,

czy też zachwycające.

Piękno to bardzo ludzkie doświadczenie, które towarzyszy nam od milionów lat.

Nawet nasze pierwsze narzędzia były przycięte na symetryczny kształt.

Naukowcy starali się znaleźć praktyczny powód,

dla którego nasi przodkowie przeznaczali czas na to, żeby ich narzędzia ładnie wyglądały,

ale nic nie znaleźli.

Wygląda na to, że ludzie dawniej tworzyli swoje narzędzia na kształt łzy

tylko dlatego, że takie im się podobały.

Przez całą naszą historię, definicja piękna mocno się zmieniła.

Ideały się przekształcały albo zmieniały w swe przeciwieństwa.

Lecz poza pojedynczymi czy współczesnymi gustami,

niektóre rzeczy nigdy tak naprawdę nie wyszły z mody.

Złoty podział, symetrię i wzory fraktalne

można znaleźć w sztuce i architekturze kultur od początku naszego istnienia aż do teraz.

Ludzie wydają się żyć w tajemniczym, dziedzicznym porozumieniu

co do piękna poszczególnych rzeczy.

Wszystkie stale powielane wzorce mają swoje źródło w naturze.

Stały się one częścią naszej biologii,

ponieważ pomogły naszym przodkom przeżyć.

Dlaczego piękno nas uszczęśliwia?

Wzory fraktalne, na przykład, występują w całej naturze.

W skorupach ślimaków, kwiatach, falach czy chmurach.

Identyfikowanie i ocenianie tych rzeczy oraz zjawisk prawidłowo jest bardzo ważne.

Czy te chmury oznaczają, że wkrótce spadnie deszcz? Czy te wody są bezpieczne do przepłynięcia?

Czy mogę to zjeść?

Inną wszechobecną rzeczą jest symetria.

W naturze oznacza to, że wszystko jest takie, jak powinno być.

Pędy i drzewa, i liście, i kwiaty – wszystkie rosną symetrycznie.

Jeleń z imponującym porożem jest prawdopodobnie źródłem pożywnego mięsa.

Zdeformowany kłos pszenicy może nie być bezpieczny do spożycia.

Jest bardziej prawdopodobne, że symetryczna twarz będzie należała do zdrowego i płodnego partnera.

Ponieważ symetria jest bardzo powszechna w faunie i florze, jest bardzo dobrze znana naszemu mózgowi.

Pomogło to naszym przodkom w łatwiejszej ocenie ich środowiska i szybszej reakcji na zagrożenia.

Rzeczy, które pomogły nam przetrwać, aktywują ośrodek nagrody w naszym mózgu.

Rozpoznawanie sygnałów bezpieczeństwa i sytości wywoływało w nas miłe uczucia.

Tak więc nasze poczucie piękna prawdopodobnie wyewoluowało z rozpoznawania wzorów,

ale teraz wykracza daleko poza to.

Wydaje się, że ludzie rozwinęli instynkt piękna, który jest w nas osadzony na stałe.

Pozostaje aktywny nawet po tym, gdy inne procesy w naszym mózgu przestają działać.

Pacjenci z chorobą Alzheimera zostali poproszeni o uszeregowanie kilku obrazów według ich piękna.

Następnie eksperyment powtórzono dwa tygodnie później.

Pacjenci już dawno zapomnieli o obrazach, ale uszeregowali je w tej samej kolejności.

Można by stwierdzić, że nie mówi to wiele. Co, jeśli ludzie trzymają się swoich osobistych preferencji?

Lecz inne badania pokazały, że mamy coś w rodzaju najniższego wspólnego mianownika, jeśli chodzi o piękno.

W różnych doświadczeniach badanych poproszono o odróżnienie prawdziwych obrazów abstrakcyjnych od podróbek.

Niektóre z nich były oryginalnymi obrazami Mondriana i Pollocka, stworzonymi w oparciu o ścisłe zasady jak wzory fraktalne, imitacje zaś nie trzymały się reguł.

Większość wybrała oryginalne dzieła sztuki.

Zasada działała dla obrazów obu twórców, nawet pomimo dużej różnicy w ich stylu.

W innym eksperymencie wykorzystano również abstrakcyjne obrazy, ale poproszono ludzi o wybranie ich

spośród podobnych, namalowanych albo przez dzieci, albo zwierzęta.

Również w tym przypadku uczestnicy testu wskazywali prawidłowo obrazy bazujące na wzorcach,

które były starannie zaplanowane, a nie przypadkowe.

Tak więc, chociaż trudno jest nam określić, czym jest piękno lub na czym się opiera, w jakiś sposób rozpoznajemy je,

gdy je widzimy.

Dlaczego piękno jest ważne?

Ludzie nie wędrują już wśród przyrody, próbując przetrwać z dnia na dzień.

Pozostawiliśmy naturalny świat za sobą i stworzyliśmy swój własny.

Stworzyliśmy rzeczy, które nas otaczają, rzeczy które nosimy, których używamy i na które patrzymy.

W miarę jak rozsialiśmy się po całej planecie i nasza liczba rosła,

ukształtowaliśmy całkowicie stworzone przez człowieka środowisko.

W tym procesie często zaniedbujemy piękno na rzecz funkcjonalności, kosztów lub wydajności.

Budujemy rzędy i rzędy betonowych bloków mieszkalnych, w których nikt nie chce mieszkać.

Mamy brzydkie stacje metra, zaniedbane budynki użyteczności publicznej i rozległe centra handlowe.

Jedno nijakie, znormalizowane pudełko obok drugiego.

Ludzie nie lubią monotonii.

Programy śledzące ruchy oczu pokazały, że ludzie skupiają się na szczegółach i ornamentach architektury, jednocześnie szybko pomijając puste ściany.

Nie tylko nie chcemy na nie patrzeć – one wręcz czynią nas nieszczęśliwymi.

Eksperymenty z wykorzystaniem czujników na skórze wykazały, że patrzenie na rozległe matowe fasady powoduje u nas znudzenie i dyskomfort.

Ten rodzaj nudy został powiązany z podwyższonym tętnem i poziomem stresu, a najprawdopodobniej proces ten działa w dwie strony.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci coraz więcej badań ukazywało, że otoczenie,

którego estetyka jest dla nas przyjemna, może poprawić nasze samopoczucie,

zachowanie, funkcje poznawcze i nastrój.

Nasze ciała i mózgi reagują wymiernie i wyraźnie na wszystko, co nas otacza.

Szczególnie piękno ma tak duży wpływ na nasze dobre samopoczucie,

że uczynienie użytecznych rzeczy pięknymi może uczynić je lepszymi.

W 2017 r. szpital zbadał czynniki wpływające na leczenie poprzez obserwacje i wywiady z pacjentami i stwierdził, że

dzięki obecności sztuki wizualnej w strefach wypoczynkowych są oni bardziej zrelaksowani i ogólnie bardziej zadowoleni z pobytu.

W innym badaniu skupiono się na tym, jak dobrze pacjenci wracali do zdrowia w szpitalu, który miał dwa oddziały.

Bardzo stary i dość brzydki, oraz nowo wyremontowany oddział.

Ku zaskoczeniu naukowców, pacjenci, którzy przebywali w nowym, odświeżonym środowisku, potrzebowali mniej leków przeciwbólowych

i byli wypisywani średnio dwa dni wcześniej niż pacjenci wracający do zdrowia na starym oddziale.

Piękne otoczenie sprawiło, że poczuli się lepiej fizycznie.

Piękno ma również codzienny wpływ na nas.

Może poprawić nasze ogólne samopoczucie.

Badanie, które dotyczyło głównych czynników wpływających na szczęście dorosłych, ujawniło nieoczekiwany wynik.

Oprócz takich rzeczy jak dobre zdrowie w harmonijnym życiu rodzinnym,

na indywidualne poczucie szczęścia ma wpływ to,

jak piękne jest miasto, w którym mieszkasz.

Piękno uzyskało nawet wyższą ocenę niż czystość czy bezpieczeństwo.

Więc czego możemy się z tego wszystkiego nauczyć?

Wiemy, że my, ludzie, przez miliony lat byliśmy dostrajani do przetwarzania danych wizualnych

i oceny naszego otoczenia.

Dokładnie do tego jesteśmy zaprogramowani i zaczynamy odkrywać coraz więcej o tym,

jak bardzo piękno jako właściwość rzeczy naprawdę na nas wpływa.

Piękno zaspokaja nieodłączną potrzebę posiadania zrozumiałych informacji.

Może warto by było dać pięknu więcej przestrzeni w tym stworzonym przez nas, ludzi, świecie.

Ten film jest efektem współpracy z agencjami kreatywnymi Sagmeister i Walsh jako wkład w ich

nadchodzącą wystawę na temat piękna.

Wystawa będzie prezentowana w MAK w Wiedniu od 23 października 2018 do 31 marca 2019

oraz w MAK we Frankfurcie w dniach od 1 maja 2019 do 30 września 2019.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o wpływie piękna i zobaczyć masę przepięknych instalacji i obiektów multimedialnych,

sprawdź to!