Video

Transkript

Dünya gezegeni, evrende bilinen tüm yaşam formlarının evidir.

Yaşı, evreninn yaşının üçte biri kadardır.

…ve kabul edelim ki inanılmaz güzelliktedir.

Ağır demirden bir Hafif ezilmiş bir küre ve daha hafif taştan bir kabuk

üzerine sarılmış solunabilir harika bir hava

Uçsuz bucaksız okyanusları, verimli ovaları, harika dağları,

Temiz sudan akarsuları,ırmakları gölleri yeraltı kaynakları

ve çevresinde döndüğümüz güneş’in ısıtan enerjisi

Peki evimiz nasıl oluştu, ve nelerden meydana geldi?

4,6 milyar yıl önce Dünya ölmüş yıldızların kalıntılarından

ve kirli bir devasa gaz bulutunun içinden meydana geldi.

Gaz bulutu yoğunlaştı ve ve dönen bir disk oluştu.

Küçük parçalar toplanmaya ve gittikçe daha büyük nesnelere dönüşmeye başladı

ta ki bizim “gezegen” diyebileceğimiz nesneler oluşana dek.

Bu işlem 10~20 milyon yıl arasında sürmüş olup halen tam olarak anlaşılamamıştır.

Yaklaşık bu zamanlarda, güneş sistemimiz çok daha şiddetli iken,

Dünya yaklaşık mars boyutunda bir nesne ile çarpıştı.

Çarpışma inanılmaz şiddetliydi, ve nesne daha büyük olsaydı,

dünyayı tamamen yok edebilirdi.

Çarpışmada saçılan materyal, yörüngeye oturdu ve orada “Ay”‘ı oluşturdu.

ki Ay, gezegenine göre en büyük olan uydudur.

Bu zamanlarda, Dünya asteroid yağmuruna tutulmuş bir cehennemdi.

Lav denizleri ve zehirli bir atmosferi vardı.

Ancak birşey değişmek üzereydi.

Dünya soğudu,

Dünyanın içindeki su yüzeye çıktı.

ve bulutlar oluştu, yağmurlar yağdı, tekrar tekrar buharlaşma oldu.

Milyonlarca asteroid dünyaya su getirmeye devam etti

Dünya üzerindeki bütün suyun hacmi dünyaya göre yaklaşık bu kadardır.

Bugün dünya yüzeyinin %71’i su %29’u karadır.

%97,5 tuzlu su ve sadece %2,5 içilebilir sudur.

İçilebilir su %69 buz ve kar, %30 yeraltı suyu

ve sadece kalan %1 yüzey suyudur.

Ancak bu suyun bile büyük bölümü donmuştur.

Sadece çok küçük bir miktar su nehir ve gölleri oluşturur

ve çok çok daha küçük kısımı canlılardadır.

Zamanla dünya soğudu ve yüzey ince bir kabuk oluşturdu

Ama içerideki erimiş kayalar çalkalanmaya devam etti.

İçeriden kabuğu kırarak ve sürükleyerek…

Bu işleme “levha tektoniği” denir ve şu anda bu işlem halen olmaktadır.

Bu konuya ayrılmış bir video yapılacaktır.

Şimdilik sadece dünyanın ince kabuğunun

dev parçalardan oluştuğunu ve hareket ettiğini düşünelim

Parçalar buluştukları yerlerde dev dağları…

veya dibe dalarak devasa çukurları oluşturur.

Dünyanın en yüksek noktası olan Everest bu şekilde oluşmuştur.

ve en derin Mariana çukuru.

Bizim bakış açımızdan bu dağlar ve çukurlar çok büyük görünebilir ama

Dünyanın kesitine bakınca.

gerçekten ne kadar küçük olduklarını görebilirsiniz.

Üzerinde durduğumuz kısım kabuktur. Ortalama 50km kalınlığındadır.

Bu değer 5 ila 70km arasında değişebilir.

Bu arada, insanların deldiği en derin yer sadece 12,2 km derinliğindedir.

Kabuktan sonra manto gelir.

2900km kalınlığında silikatlı bir taş katman.

Manto alt ve üst mantodan oluşur.

Üst manto da farklı kısımlardan oluşur.

Viskos olan ve levhaları taşıyan kısmına

litosfer denir.

Bu katmandan sonra da astenosfer denir.

bu katman çoğunlukla katıdır.

Alt manto dünyanın dış çekirdeğine kadar uzanır.

Dünya’nın dış çekirdeği 2266km’lik sıvı nikel ve demir havuzudur.

Sıcaklık 4000 ila 5700 derece arasındadır.

En merkezde iç çekirdek bulunur.

Demir nikel alaşımından oluşmuş bir katıdır.

1200km yarıçapıyla Ay’ın %70 boyutundadır.

ve yaklaşık güneş yüzeyi kadar sıcaktır.

Yaklaşık senede 1mm kadar büyümektedir.

Şimdi karşılaştırmak için…

Bu önceleri eriyik kaya olan yer

şu anda bu incecik katman olup yaşadığımız yerdir.

Ve dünyanın manyetik alanına gelelim.

Manyetik alan dünyaya güneşten ve diğer kaynaklardan gelen zararlı ışınları

yolundan saptırarak Dengeli bir çevre oluşmasını sağlar

Dünyaya çok az kozmik radyasyon ulaşabilr.

Peki neden manyetik alan vardır?

Aslında, biz de pek bilmiyoruz.

Dünyanın çekirdeği ile ilgili olduğunu biliyoruz.

Bu metal kürenin içinde Çok yüksek elektriksel akımlar komplike şekillerde akar.

Bu akımlar stabil bir çeşit manyetik alan oluşmasını sağlar.

-elektrodinamik yasalarına göre-

Bu sistemin tamamına “dinamo” denir.

Ancak henüz herşeyi çözmedik.

Nefes kesen bilgiler derken..Nefes alırken soluğumuz hava hakkında konuşalım

Hacimsel olarak kuru hava çoğunlukla Azot,oksijen, argon Karbon,

Değişken oranda su buharı ve az miktarda diğer gazları içerir.

İnsanlar atmosferin en alt tabakasına oldukça bağımlıdır.

İlklimler Troposferdedir.

Ortalama 12km kalınlığındadır.

Onun üzerinde stratosfer, ozon tabakasının bulunduğu yer,

bizi güneşin en agresif ışınlarından korur

Daha yukarıda mezosfer, dünyadaki en soğuk yerdir

Ortalama sıcaklığı -85 derecedir.

80 kilometre yukarıda termosfer başlar.

Uzaya tamamen çıkış keskin sınırlarla belirli değildir.

Ancak insanlar şunu kararlaştırmışlardır.

yaklaşık 100 km yukarıda atmosfer biter ve uzay başlar.

Gerçekte atmosfer daha yukarılara uzanır.

Bu bölgede iyonosfer, aurora ve uzay istasyonunu bulabiliriz.

ve En dış katman olan egzosfer 10.000km ‘ye kadar uzanır.

Akıcı bir şekilde uzayla birleşir. ve sonrasında uzay boşluğu vardır.

Bu bölgede atomlar ve moleküller öyle uzaktır ki

birbirleriyle çarpışmadan yüzlerce kilometre yol alabilirler.

Tamam. İnsanoğlu sadece 200.000 yıldır buralarda…

Bu dünyanın tarihinin sadece %0,004 ‘üdür.

Hiç de uzun değil.

Ve burada incecik ıslak bir kayanın üstünde yaşıyoruz

Bu kayanın ismine dünya demişiz.

Evrenin en derin çalışmasının sonucu.

evrenin her yerinde olan

bir sürekli yaratma ve yoketme sürecinin

evren tarafından yardım edilmişliğin, onu yöneten yasaların inanılmaz sonucu

Oldukça şanslıyız…

Subtitles by the Amara.org community