Video

Transkriptlər

Qatı səhralardan, tənha adalara və ən yüksək dağlara qədər, genişlənmək üçün ərazi varsa, insanlar ora gedirlər.

Beləliklə, bizim Marsa ayaq basmağa və Yerdən kənarda ilk daimi koloniya yaratmağa hazırlaşmağımız heç də təəccüblü deyil – bəlkə də digər bir planeti terraformasiya edərək onu ikinci mavi evimizə çevirə bilərik.

Ancaq bir dəqiqə, gözəl gələcək şeylərə çatmazdan əvvəl ilk növbədə kolonizasiyanın ikinci mərhələsini tamamlamalıyıq; daha çox insan iştirakına zəmin hazırlamaq üçün yarı-daimi məntəqələr yaratmaq.

Ancaq bunu etmək çox ağır olacaq.

Hətta bizim kimi ekspansionist bir növ üçün belə, Mars ekstrimdir.

İlk baxışdan Mars tanış görünür – qütb buz örtükləri, böyük vadilər, səthinin altındakı maye su və Yerinkindən azca uzun günləri.

Bizim getməyimiz üçün ideal yer.

Təəssüf ki, Mars, əslində, səthin zəhərli və nəfəs almağın qeyri-mümkün olduğu soyuq, radioaktiv bir səhradır.

Mars dəhşətlidir.

İnanın ki, siz orada olmaq istəmərsiniz.

Marsdakı çətin işi görənlər əvvəllər heç vaxt qarşılaşmadıqları inanılmaz dərəcədə çətin problemlərlə dolu, gərgin bir həyat sürəcəklər.

Amma bu işi görmək istəyən çoxlu insan var və bizdə onlara bunu etməyə imkan verəcək texnologiya var.

Bu video üçün biz güman edəcəyik ki, Marsda məntəqələr üçün yaxşı bir yerin kəşfi, resursların və avadanlıqların saxlanması üçün əvvəlcədən missiyalar olub və Mars missiyaları üçün mərkəz rolunu oynayan bir Ay bazası artıq mövcuddur.

Məntəqəmiz üçün ilk əsas çətinlik Marsın enerji cəhətdən çox kasıb olmasıdır.

Günəşdən uzaq olduğuna görə günəş enerjisi yalnız 40% Yerdəki kimi effektivdir.

Hətta bu zəifləmiş günəş işığı da çox vaxt nəhəng toz fırtınaları ilə günlərlə örtülü olur.

Tək günəş enerjisi yəqin ki, kifayət etməyəcək.

Külək enerjisi və geotermal enerji kimi alternativlər də qeyri-mümkündür, çünki demək olar ki, orada heç bir atmosfer yoxdur və Marsın içərisi çox soyuqdur.

Əvvəlcə nüvə texnologiyası yeganə seçim ola bilər.

Marsda asanlıqla əldə edilə bilən radioaktiv elementlər olmadığı üçün nüvə yanacağı reaktorla birlikdə Yerdən gəlməlidir.

Əgər biz onu qursaq, o, ilk bir neçə il üçün kiçik məntəqəmizə enerji verə bilər.

Təəssüf ki, nəfəs ala bilməsək, bütün bu enerji çox da faydalı olmayacaq.

Marsın atmosferi Yerin atmosferindən cəmi 1% sıxdır və əsasən CO2-dən ibarətdir.

Ona görə də, indi yaşayış yerləri təzyiq altına alınmalı və azot və oksigendən hazırlanmış süni atmosferlə doldurulmalıdır –

Bu isə özü ilə əlavə problemlər gətirir.

Künclər və düz divarlar zəif nöqtələrdir, buna görə də yaşayış yerləri içəri və xarici arasında böyük təzyiq fərqlərinin stressini idarə etmək üçün yuvarlaq və hamar formalara malik olacaq.

Hava kilidləri hava keçirməməli və hər dəfə mükəmməl işləməlidir.

Geniş bir maqnitosfer və ya sıx bir atmosfer olmadan kosmosdan gələn bütün radiasiyanın yarısı yerə çatır.

Səthdəki bir insan Yerdəkindən 50 dəfə çox radiasiyaya məruz qalardı.

Marsın səthində üç il keçirmək NASA astronavtlarına bütün karyeraları boyu tətbiq edilən radiasiya dozasının limitlərini aşır.

Bu, xərçəng riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Bunun qarşısını almaq üçün yaşayış yerlərimizi birbaşa atmosferdən toplana bilən qalın donmuş CO2 təbəqəsi ilə qoruya bilərik.

Quru buzun bir metr kirlə örtülməsi qorunma səviyyəsini daha da artıracaq.

Təəssüf ki, bu o deməkdir ki, heç bir pəncərə olmamalıdır.

Yaşayış yerlərinin əksəriyyəti içəridən pəncərəsiz tunellər olacaqdır.

Kənardan onlar kurqan kimi görünəcəklər.

Bütün bunlar hələ də bütün radiasiyanın qarşısını ala bilməyəcək, ancaq uzun müddət yaşamaq üçün onu kifayət qədər azaldacaq.

Lakin o, çölə çıxan heç kəsi qorumayacaq.

Beləliklə, ekipajımız içəridə qalarkən, səthdə rutin işləri görmək üçün uzaqdan idarə olunan robotlardan istifadə ediləcək.

İçəridə qalmaq başqa bir səbəbə görə də yaxşı fikirdir: Mars tozu.

O, Yerdəki tozdan qat-qat incədir, ona görə də maşınlarımızın dişlilərinə və ya elektronikasına daxil ola bilər.

Həm də çox quru olduğundan, elektrostatik yüklüdür; skafandr kimi hər şeyə yapışa bilər.

Yaşayış mühitimizə və ekipajımızın ağciyərlərinə çoxlu Mars tozu daşımaqdan qaçmaq mümkün olmayacaq.

Bunu daha da pisləşdirən odur ki, Marsın torpağı çox zəhərli perklorat duzları ilə doludur.

Ona daimi məruz qalmaq ölümcül ola bilər.

Ancaq bu problemin üstəsindən gəlmək mümkündür.

Məsələn, kosmos kostyumları elə hazırlana bilər ki, onlar heç vaxt bazaya daxil olmurlar, lakin yaşayış yerlərinin kənarına bağlı qalırlar.

Yaxşı, əla.

Biz insanları enerji və hava baxımından təhlükəsiz şəkildə təcrid etdik və onları xərçəngdən qoruduq, indi isə sadəcə onları qidalandırmaq lazımdır.

Yaşayış məntəqəsi qalın buz təbəqələri ilə Mars qütblərinin yaxınlığında yerləşirsə, su tapmaq asandır.

Qida yetişdirmək isə başqa cür bir çətinlikdir.

Marsın torpaqları qələvidir və bitkilərin böyüməsi üçün lazım olan həyati azot birləşmələri yoxdur.

Nəsə yetişdirməzdən əvvəl, torpağı zərərsizləşdirməli olacağıq, bu isə çətin və bahalıdır.

Sonra təkrar emal edilmiş bioloji tullantılardan istifadə etməklə torpaq mayalana bilər.

Bütün bunlar çox vaxt və enerji aparacaq.

Balıq və bitkiləri birlikdə yetişdirmək üçün aquaponikadan istifadə edə bilərik –

Bu, astronavtların pəhrizlərini çeşidli və dadlı edəcək.

Bu, həddindən artıq çox işləyən ekipajımız üçün mühüm psixoloji dəstək olacaq.

Ancaq bütün bunlar bir fundamental problemi həll etmir: Marsda Yer səthinin cazibə qüvvəsinin yalnız 38 faizi var ki, bu da əzələlərin korlanmasına, sümük itkisinə və ürək-damar problemlərinə səbəb ola bilər.

Gələcəkdə bu, fırlanan yaşayış yerləri qurmaqla həll oluna bilsə də, hələlik ekipajımız aşağı cazibə qüvvvəsi ilə yaşamalı və deqradasiyanı yavaşlatmaq üçün çoxlu idman etməlidir.

Ekipajlar yəqin ki, pəncərələri olmayan dar yerlərdə qapalı vəziyyətdə qaldıqları üçün bir neçə ildən bir əvəzlənməli olacaqlar.

Eyni insanlarla, hər gün eyni rutinləri həyata keçirmək, xarici dünya ilə az təmasda olmaq və narahat olmaq üçün çoxlu digər şeylər.

Antarktika alimləri və ya sualtı gəmi işçiləri kimi, onlar da bir neçə il ərzində bu həyat tərzini idarə etmək üçün kifayət qədər əqli cəhətdən möhkəm olduqlarına əmin olmaq məqsədi ilə intensiv psixoloji müayinədən keçəcəklər.

Marsda ilk real infrastrukturun yaradılması, yalnız çox qətiyyətli və bacarıqlı bir qrup insanın edə biləcəyi çox ağır iş olacaq.

Xoşbəxtlikdən, yer üzündə onlardan kifayət qədər var.

Və budur!

Ən azı bir neçə onilliklər ərzində Yerdən daimi ehtiyatlar, hissələr, nüvə yanacağı və ekipajlar aldığı müddətcə sağ qalacaq kiçik Mars bazamız var.

Təəssüf ki, Mars və Yer bir-birindən milyonlarla kilometr və orbital dövrlərlə ayrılır, bu da bizə iki ildən bir yalnız dar bir səyahət pəncərəsi imkanı verir.

Əgər koloniyada fövqəladə vəziyyət yaranarsa, Yer növbəti səyahət pəncərəsi açılana qədər kömək edə bilməyəcək.

Köməkçilər planetə gələndə çoxlu cəsədlər görə bilərlər.

Marsa yerləşmək indiyə qədər qarşılaşdığımız ən çətin problem olacaq.

Bizə lazım olan infrastrukturu yaratmaq dəhşətli iş olacaq.

Amma biz inadkarıq və ekstrim çətinlikləri xoşlayırıq.

Əgər biz müstəmləkəçiliyin ikinci mərhələsini keçsək, hər şey mümkündür.

Qaranlıq Mars gecəsini işıqlandıran şəhərlər, planetlər arasında səyahət üçün mərkəz, əsl multiplanetli gələcəyi yaradan orbitə qədəm qoyan sənayelər.

Marsa getmək çətindir, amma buna dəyər.

Əgər bəxtimiz gətirsə, bunun baş verdiyini görmək və hamımızın xeyrinə bu çətinlikləri öhdəsinə götürən insanları dəstəkləmək üçün sağ olacağıq.

Mürəkkəb şeyləri başa düşmək ən yaxşı hisslərdən biridir.

Xüsusilə bütün bunları özünüz etmək məcburiyyətində deyilsinizsə.

Brilliantdan olan dostlarımız bu hissədə sizə kömək edə bilər!

Brilliant praktiki yanaşma ilə problem həll etmə vebsaytıdır.

Onlar qarşınıza çətin anlayışlar qoymaq əvəzinə, onları yavaş-yavaş açmağa və maraqlı bir nəticə əldə etməyə kömək edirlər.

Brilliant ilə siz günəş enerjisi, cazibə və astronomiya kimi mövzular haqqında onlarla maraqlı kurs və tapmacalara çıxış əldə bilərsiniz.

Əgər brilliant.org/nutshell saytına daxil olsanız və ya təsvirdəki linkə klikləsəniz, pulsuz qeydiyyatdan keçib çoxlu şeylər öyrənə bilərsiniz.

Kurzgesagt izləyiciləri üçün bonus olaraq ilk 688 nəfər illik üzvlükdən 20% endirim əldə edəcək!

Brilliant ilə gününüzü bir az daha ağıllı bitirə bilərsiniz.

Və həll etməli olduğunuz heç bir Mars tozu yoxdur.

Söz veririk!

Marsdan doya bilmirsiniz?

Bununla bağlı bir poster hazırlamışıq.

Siz Mars kolonizasiyasının çətinlikləri haqqında daha çox məlumat əldə edə və ya sadəcə olaraq gözəl rənglərə baxa bilərsiniz.

Buradan ala bilərsiniz!