Video

Transkript

Pek çok şey güzel olabilir.

Manzaralar, yüzler, sanat, ya da klasik mimari;

gökyüzündeki yıldızlar.

ya da sadece güneş ışığının boş bir şişedeki yansıması.

Güzellik somut bir şey değildir.

Sadece kafamızda oluşan hoş bir histir.

Eğer tanımlamamız gerekseydi,

güzelliği algıladığımız kadarı ile

rengi,

şekli,

formu veya oranı

bir şekilde bize çekici veya zevkli olanı tanımlardık.

Güzellik; en temel insani deneyimi olarak

milyonlarca yıldır bizimledir.

Hatta simetrik bir şekilde oyulmuş

İlk aletlerimizde bile

Araştırmacılar, atalarımızın neden aletlerini estetik bir şekilde yapmak için zaman harcadıklarına dair

elverişli nedenler bulmaya çalıştılar.

ama gerçekten hiçbirini tanımlayamadılar.

Öyle görünüyor ki, ilk insanların taşlarını gözyaşı şeklinde oymalarının sebebi

sadece o şekli estetik bulmaları.

Tarihimiz boyunca

güzelliğin tanımı oldukça değişti.

Amaçlar değişti

veya tamamen tersine döndü.

Fakat kişisel ve çağdaş zevklerin ötesinde

bazı şeylerin modası hiçbir zaman geçmedi.

Altın oran

Simetri

veya örüntülü desenler

insanlığın başlangıcından günümüze kadarki her dönemde kültürlerin sanatsal ve mimari eserlerinde bulunabilir.

İnsanlar birtakım şeylerin güzelliği hakkında

Gizemli ama doğal bir anlaşmaya varmış gibi görünüyor.

Sürekli karşılaştığımız desenlerin

hepsinin kökeni doğadan gelmiştir.

Artık biyolojimizin bir parçası haline geldiler

çünkü atalarımızın hayatta kalmasına yardımcı oldular.

Güzellik neden bizi mutlu eder?

Örneğin fraktal örüntüleri

doğanın her yerinden ortaya çıkar.

Salyangoz kabuklarında,

çiçeklerde,

dalgalarda veya bulutlarda.

Bu desenleri tanıyıp değerlendirmek

hayati öneme sahipti.

Bu bulutlar yakında yağmur yağacağını mı işaret ediyor?

Bu sulardan yüzerek geçmek güvenli mi?

Bunu yiyebilir miyim?

Bir başka yaygın şey de simetridir.

Doğada her şeyin olması gerektiği gibi olduğunu gösterir.

Dallar ve ağaçlar

yapraklar ve çiçekler

hepsi simetrik büyür.

Etkileyici boynuzları olan bir geyik

genelde besleyici ete sahiptir.

Yaprakları deforme olmuş bir buğday, yemek için güvenli olmayabilir.

Simetrik bir yüzün

sağlıklı ve üretken bir eşe ait olma ihtimali daha yüksektir.

Simetri canlılarda ve bitkilerde çok yaygın olduğu için

beynimize çok tanıdık geliyor.

Bunlar atalarımızın doğal çevrelerini kolayca değerlendirmesine

ve tehlikeye hızlı tepki vermesine yardım etti.

Hayatta kalmamıza yardımcı olan şeyler

beynimizdeki ödül sistemini harekete geçirir.

Güvenlik ve besin sinyallerini almak

içimizde hoş duygular tetikledi.

Güzellik tanımımızın kaynağı, muhtemelen

desenleri tanıyabilme kabiliyetinden evrildi.

Ama artık bunun da ötesinde

İnsanlar güzellik için,

kendilerine derinden bağlı bir iç güdü geliştirmiş gibi görünüyor.

Beynimizdeki diğer işlemlerin çalışması dursa bile kalır.

Alzheimer hastalarından verilen resimleri güzelliklerine göre sıralamaları istendi.

Sonra, deney iki hafta sonra tekrar edildi.

Hastalar resimleri unutmuş olmalarına

rağmen aynı şekilde sıralamışlardı.

Bunun çok büyük bir anlam ifade etmediği iddia edilebilir.

Ya insanlar kişisel tercihlerine bağlı kalmışlarsa?

Ama diğer araştırma ise konu estetik anlayış olduğunda çok az ortak noktamızın olduğunu gösteriyor.

Bir başka deneyde,

deneklerden soyut tablolar arasından gerçek ve sahte olanlarını seçmeleri istendi.

Bazıları hakiki Mondrian ve Pollock gibi sıkı kurallara dayalı resimler yapan -örüntülü desenler gibi- sanatçılara aitken,

taklitler pek de öyle değildi.

Çoğunluk hakiki sanat eserlerini seçti.

Eserler çok farklı olmasına rağmen bu farklı tarzdaki sanatçılar için de geçerliydi,

Bir başka deneyde ise yine soyut sanat eserleri kullanıldı,

ama bu sefer katılımcılardan çocukların veya hayvanların çizimleri arasından benzerleri seçilmesi istendi.

Yine, katılımcılar örüntüsü ve desenleri özenle hazırlanmış olanları seçmişti.

Rastgele olanları değil.

Her ne kadar estetiğin ne olduğunu ya da neye dayandığını anlamakta zorlansak da

onu gördüğümüzde bir şekilde ayırt edebiliyoruz.

Güzellik neden önemlidir?

İnsanlar artık günlerini doğada gezinip hayatta kalmaya çalışmakla geçirmiyor

Doğal yaşamı ardımızda bırakıp kendi alanımızı yarattık.

Bizi çevreleyen, üstümüze giydiğimiz, kullandığımız ve baktığımız objeler yaptık.

Gezegende yayılıp sayımız arttıkça tamamıyla beşeri bir çevre oluşturduk.

Bunu yaparken

işlevsellik, maliyet veya verim uğruna güzelliği ihmal ettik.

İçinde kimsenin yaşamak istemeyeceği sıra sıra bir yığın beton evler inşa ettik.

Çirkin metro istasyonlarımız,

sefil devlet binalarımız

ve genişleyen alışveriş merkezlerimiz var.

Yan yana yavan tek tip kutular

İnsanlar monotonluğu sevmez.

Gözün odağını takip eden bir yazılım insanların süslere ve mimariye alıcı gözüyle bakarken boş kutulara bir göz gezdirip geçtiğini gösterdi.

Sadece bakılması sıkıcı değil, aynı zamanda bizi acınacak hale getiriyorlar.

Cilt sensörü ile yapılan deneylere göre

geniş ve donuk cephelere bakmak

bizi hem sıkıyor hem de rahatsız ediyor.

Bu tür can sıkıntısı, kalp atışında ve stres seviyesinde artış ile bağlantılı.

ve bunun aksi de olası gibi gözüküyor.

Son yıllarda yapılan ve hala yapılmakta olan bir çok çalışmaların buluntularına göre

estetik olarak bize gerçekten keyif veren bir çevre;

sağlığımızı, davranışlarımızı, bilişsel işlevimizi ve ruh halimizi geliştirebilir.

Beynimiz ve bedenimiz bizi çevreleyen her şeye ölçülebilir ve görülebilir şekilde tepki veriyor.

Bilhassa güzellik sağlığımızda o kadar etkili ki, kullanışlı şeyleri güzel yapmak, onları gerçekten de daha iyi yapar.

2017’de bir hastane, hastalarla gözlem ve görüşmeler yaparak

hastaların iyileşme faktörlerini inceledi

Salondaki hoş görselliklerin onları

daha rahat ve mutlu kıldığını bulundu.

Diğer çalışma ise 2 farklı koğuşu olan bir hastanede hastaların ne sürede taburcu olacaklarını gözlemledi.

Birisi epeyce eski ve oldukça çirkinken öteki koğuş ise yenilenmişti.

Araştırmacılar, yenilenmiş koğuşta kalan hastaların daha az ağrı kesiciye ihtiyaç duymasına

ve eski koğuşta kalanlara nazaran ortalama 2 gün erken taburcu olmasına hayret etti.

Çevrelerinin güzel olması onları fiziksel olarak da olumlu etkiledi.

Ayrıca güzellik bizi günlük olarak da etkiler.

Genel mutluluğumuzu artırır.

Yetişkinlerdeki mutluluğu etkileyen ana etkenleri araştıran bir çalışma

beklenmedik sonuçlar gösterdi.

Sağlıklı bir yaşam ve uyumlu bir aile hayatı dışında

bireyin mutluluğu, yaşadığı şehri ne kadar güzel bulmasından da etkileniyor.

Güzellik, temiz veya güvenli olmaktan bile daha fazla puan aldı.

Peki ya biz tüm bunlardan ne öğrenebiliriz?

Biz insanlar milyonlarca yıldır görsel veriyi işlemek için

ince ayarlı bir şekilde çevremizi değerlendirdik.

Bu bizim sadece yapmaya programlandığımız şey

ve bir nitelik olan güzelliğin bizi ne kadar etkilediğini henüz öğreniyoruz.

Güzellik anlamlı bilgi oluşturmak için doğal bir ihtiyaçla harmanlandı

Belki de bizim yarattığımız bu beşeri dünyada daha fazla yer vermeye değebilir.

Bu video yenilikçi ajanslar Sagmeister ve Walsh’ın katkılarıyla

açılacak olan güzellik sergisi için yapılmıştır.

Sergi Mak Vienna’da 23 Ekim 2018 - 31 Mart 2019 tarihleri arasında

ve Mak Frankfurt’’ta 1 Mayıs 2019 - 30 Eylül 2019 tarihlerinde gösterilecek.

Eğer güzelliğin etkileri hakkında daha çok bilgi öğrenmek istiyorsanız ve tonlarca sergi ve çoklu medya nesneleri görmek istiyorsanız

Gidip bir göz atın!

Çeviri : Bayan Muzlu Süt Gözden Geçirme: Doğa Poyraz Tahan, Esra Gül Anlar, Ufuk Pehlivan, Selim Serdar