Video
Transkript
Herşeyin başlangıcı!
Büyük Patlama:
Evrenin bir anda oluştuğu ve sonsuz olmadığını düşüncesi.
- yüzyılın ortasına kadar
birçok biliminsanı evrenin sonsuz mekan ve zamana sahip olduğunu düşünüyordu
Ta ki Einstein’in görelilik teorisini kütleçekimini daha iyi anlamamıza yardımcı olmasına
ve Edwin Hubble’ın galaksilerin birbirinden uzaklaştığını
daha önceki öngörülere uyacak şekilde keşfetmesine dek
1964’te kozmik arkaplan ışıması tesadüfen keşfedildi
genç evrenin kalıntıları diğer gözleme dayalı kanıtlarla birlikte ele alınınca
Büyük Patlama bilim dünyasında kabul görülen bir teori haline geldi.
O andan itibaren, Hubble teleskopu gibi ileri teknoloji ürünü gözlem araçları
Büyük Patlama ve evrenin yapısı hakkında biz oldukça net bir tablo sundu.
Günümüzde yapılan gözlemler evrenin genişleme hızının giderek daha da arttığını ortaya koymaktadır.
Peki ama Büyük Patlama nasıl oluştu?
Birşey yokluktan nasıl oluşur?
Şimdi bildiklerimize bir göz atalım
Şimdilik başlangıç kısmını bir kenara koyalım.
Öncelikle Büyük Patlama aslında bir patlama değildi!
Büyük Patlama uzayın her yerde bir anda genişlemesidir
Evren başlangıçta inanılmaz derecede küçüktü ve bir anda bir futbol topu büyüklüğüne erişti
Evren birşeyin üzerine genişlemedi, uzay etrafına doğru genişledi.
Evren sınırları olmadığı için dışarı doğru genişlemiş olamaz
Çünkü tanımı gereği evrenin dışı yoktur.
Sadece evrenin kendisi vardır
Bu oldukça sıcak ve yoğun bir ortamdır
Enerji çok kısa anlarda beliren parçacıklarda kendini ortaya çıkardı
Gluonlardan quark çiftleri oluştu ve muhtemelen bu quark çitleri daha çok gluon oluşturduktan sonra
birbirlerini yok ettiler
Bunlar da etkileşecek başka kısa ömürlü kuarklar bulup yeni quark çifitleri ve tekrar gluonlar oluşturdular
Madde ve Enerji sadece teorik olarak değil
pratikte de aynı şeydi.
bu dönemde madde anti-maddeye üstün geldi
günümüzde neredeyse tamamen madde ile dolu ve neredeyse de hiç anti-madde içermeyen bir evrende yaşıyoruz
Her bir milyar anti-madde parçacığı için bir milyar +1 madde parçacığı oluştu
Evrende tek bir devasa kuvvet yerine
farklı kurallara göre işleyen birçok farklı kuvvet türü oluştu
Bu aşamada evren bir milyar kilometre çapına erişti
bu da ısısının büyük oranda düşmesine sebep oldu
quarkların oluşması ve tekrar enerjiye dönüşmesi döngüsü bir anda durdu
Bu aşamadan itibaren elimizde olanla yola devam ettik.
Kuarklar proton ve nötronlar gibi
yeni hadron parçacıkları meydana getirmeye başlar
Kuarklar oldukça fazla çeşitte kombinasyonlarla çok değişik hadronlar oluşturdu
ancak sadece çok az bir kısmı, herhangi bir zaman diliminde, kararlı olarak kalabildi
şunu unutmayın ki şu aşamada herşeyin başlamasından itibaren sadece bir saniye geçmiş durumda
Evren 100 milyar kilometre boyutuna erişti
ve artık birçok nötronun protona dönüşmesi
ve ilk hidrojen atomunun oluşmasına uygun olacak kadar soğudu
Evrenin bu noktada 10 milyar derecelik sıcaklıkta
içinde alabildiğine parçacık ve enerji dolu olan bir çorba olduğunu hayal edin
bundan birkaç dakika sonra hızlıca soğudu ve daha kararlı bir hale geldi
hadron ve elektronlardan atomlar oluştu ve elektrik yükü daha nötr olan bir ortam haline geldi.
Bazıları bu dönemi yıldızlar oluşmadığı ve hidrojen gazının görülebilir ışığın
geçmesine izin vermediği için karanlık dönem olarak adlandırmaktadır
Peki, Gözleri olan herhangi bir canlı yokken
görülebilir ışık da ne demek oluyor?
Milyorlarca yıl sonunda hidrojen atomları bir araya geldi ve kütleçekimi üzerlerinde müthiş bir basınç oluşturdu
bunun sonucunda yıldızlar ve galaksiler oluşmaya başladı
Bunların yaydıkları ışıma tutarlı hidrojen gazını plazmaya dönüştürdü
bu günümüzde hala evreni kaplamakta ve görülebilir ışğın geçmesine izin vermektedir.
Ve nihayet, ışık meydana geldi!
Tamam
peki ya konuşmadığımız kısım?
Başlangıçta ne oldu?
Bu kısmı Büyük Patlama olarak tanımlayabiliriz. Bu aşamada neler olduğunu bilmiyoruz.
Doğa yasasaları anlamını yitiriyor, zaman dengesizleşiyor.
Büyük patlama’yı anlamak için Einstein’ın görelilik teorisi ile Kuantum mekaniği kuramını birleştiren bir teoriye ihtiyacımız var.
Bu günümüzde sayısız biliminsanının hala çalıştığı bir konudur.
ama hala birçok cevaplanamamış soruyla karşı karşıyayız.
Yaşadığımız evrenden önce başka evrenler var mıydı?
Yoksa evrenimiz ilk ve tek evren mi?
Büyük Patlama’ya ne neden oldu?
şu anda anlayamadığımız doğa yasaları sonucu kendi kendine mi oluştu?
Bilmiyoruz ve belki de hiç bilemeyeceğiz
ama şunu biliyoruz ki bildiğimiz anlamdaki evren bundan sonra başladı
ve parçacıklara, galaksilere, yıldızlara, Dünya’ya ve size hayat verdi!
Bizlerin yapıtaşı ölü yıldızlar olduğu için kendimizi evrenden ayıramayız. Bizler de evrenin bir parçasıyız.
Bizler evrenin kendisini ifade etme biçimiyiz bile diyebiliriz.
Öyleyse soracak soru kalmayıncaya kadar biz de onu yaşamaya devam edelim.