ویدئو

متن

سرطان چیز مرموز و ترسناکیه.

در تلاش برای فهمیدن سرطان

به هدف یافتن درمانهای بهتر،

متوجه یه پارادوکس زیستی شدیم که تا این لحظه لاینحل باقی مونده.

ظاهرا حیوان های بزرگ‌جثه از سرطان مصون هستند،

که این با عقل جور درنمیاد؛

هرچی یه حیوان بزرگتر باشه، باید بیشتر سرطان بگیره.

برای فهمیدن دلیل این مطلب، ابتدا باید به سرشتِ خود سرطان نگاهی بندازیم.

سلولهای ما روباتهایی پروتدینی ساخته شده از صدها میلیونها جزء هستن.

اونها مطابق دستورالعلمهایی صرفا بر پایه واکنشهای شیمیایی

ساختارهایی رو ایجاد و ساختارهایی رو متلاشی می کنن،

سوخت و سازی رو متناسب با دریافت انرژی نگه میدارن،

یا کپی هایی تقریبا بی نقص از خودشون میسازن.

ما به این واکنشهای پیچیده شیمیایی میگیم مسیر.

مسیرها شبکه های بیوشیمیایی درهم‌تنیده ای هستند که طبقه طبقه روی هم قرار دارن.

اکثر اونها پیچیده تر از اون هستن که توسط یک انسان به تنهایی درک بشن، ولی درعین حال، بی نقص کارشون رو انجام میدن…

تا زمانی که… بالاخره نقص پیش میاد.

با درنظر داشتن میلیاردها تریلیون واکنشهایی که در هزاران شبکه طی سالها رخ میدن،

سوال این نیست که “آیا” خطایی پیش میاد، بلکه “کِی”؟

خطاهایی کوچیک با هم جمع میشن، تا زمانی که ماشین بزرگتر کارکردش رو از دست میده.

سلولهای ما برای اینکه شرایط از کنترل خارج نشه،

یه کلید مرگ دارن که به اونها امکان خودکشی میده.

اما این کلیدهای مرگ خطاناپذیر نیستن.

اگه در سلولی کلید عمل نکنه، میتونه تبدیل به یه سلول سرطانی بشه.

اکثر چنین سلولهای خیلی سریع توسط سیستم ایمنی قلع و قمع میشن.

ولی خب این بازی عددها و شانسه.

در زمانی به اندازه کافی طولانی، سلولی با خطاهای کافی پدید میاد که از چشم سیستم ایمنی دور میمونه، و شروع به تکثیر خودش می کنه.

همه حیوانات باید با این مسئله دست و پنجه نرم کنن.

بطور کلی، سلولهای حیوانات مختلف تقریبا هم اندازه ان.

سلولهای یه موش از سلولهای شما کوچیکتر نیست، فقط موش تعداد سلولها و طول عمر کمتری داره.

سلول های کم‌شمارتر و طول عمر کوتاهتر به معنی احتمال کمتر پیش اومدن خطا یا جهش ژنتیکی سلولها هست،

یا حداقل به نظر میاد اینطوری باید باشه.

انسانها 50 برابر بیشتر عمر می کنن و 1000 برابر تعداد سلولهای بیشتری دارن،

با این حال نرخ سرطان بین موش و انسان تقریبا یکی هست!

حتی عجیب تر اینکه، وال های آبی با 3000 برابر سلول بیشتر از انسانها، ظاهرا اصلا سرطان نمی گیرن.

این «پارادوکس پیتو» هست.

این کشف اعجاب برانگیز که حیوانات بزرگ‌جثه خیلی خیلی کمتر از اونچه که انتظار میره سرطان میگیرن.

دانشمندان فکر میکنن که دو راه حل اصلی برای این پارادوکس ممکنه؛ فرگشت و اَبَرتومورها.

راه حل اول: یا دچار فرگشت میشی، یا تبدیل به توده ای سرطانی.

از 600 میلیون سال پیش که جانداران پُرسلولی پدید اومدن،

حیوائات بزرگ و بزرگتر شدن.

با افزایش تعداد سلولها، طبیعتا شانس پیش اومدن اشتباه در مجموع زیادتر میشد.

بنابراین کل مجموعه باید روی سیستمهای دفاعی بهتری در مقابل سرطان سرمایه‌گذاری میکرد.

اونهایی که این کارو نکردن، نسلشون منقرض شد.

ولی سرطان همینطوری اتفاق نمیفته؛

پروسه ای هست شامل تعداد زیادی اشتباههای جدا جدا در ژن های مشخص و همگی در یک سلول.

به این ژنها «پروتواُنکُوژن‌» گفته میشه، و زمانی که جهش در اونها رخ بده اتفاق خیلی بدی هست.

مثلا توسط یه جهش مشخص، سلول توانایی خودکشی رو از دست میده.

به کمک جهش دیگه ای، امکان مخفی موندن رو پیدا می کنه.

با یه جهش دیگه میتونه درخواست منابع غذایی کنه.

و یه جهش دیگه کافیه تا توانایی تکثیر سریع خودش رو بدست بیاره.

این اکنوژن ها الیته ضد خودشون رو هم دارن،

ژن های سرکوبگر تومورها.

این ژنها از وقوع این جهشهای حساس پیشگیری می کنن، یا اگه سلول قابل بازسازی نباشه دستور خودکشی میدن.

معلوم شده که حیوانات بزرگ‌جثه تعداد بیشتری از این ژنهای سرکوبگر دارن.

به همین خاطر، سلولهای یه فیل برای تبدیل شدن به تومور به جهش های بیشتری در مقایسه با سلولهای یه موش نیاز دارن.

اونها از خطا مصون نیستن، بلکه مقاوم ترن.

این سازگاری فرگشتی، احتمالا هزینه هایی هم داره، ولی محققین هنوز دقیقا نمیدونن.

شاید سرکوبگرهای تومور باعث زودتر پیر شدن فیلمها میشن، یا سرعت بهبود زخم ها رو کاهش میدن…

هنوز نمی دونیم.

اما راه حل این پارادوکس میتونه اساسا چیز دیگه ای باشه.

«ابرتومورها»

راه حل 2: ابرتومورها

راه حل 2: برتومورها (بله)

راه حل 2: برتومورها (بله، واقعا.)

نامگذاری ابرتومورها از ابرانگلها الهام گرفته شده: انگلِ انگلها

ابرتومورها هم تومورِ تومورها هستن.

میتونید سرطان رو به عنوان یه اختلال در سازمان ببینید.

بطور طبیعی، سلولها با هم همکاری میکنن تا ساختارهایی مثل اندامها، بافتها یا اجزای سیستم ایمنی رو تشکیل بدن.

ولی سلولهای سرطانی خودخواهن و صرفا برای منفعت کوتاه مدتشون کار می کنن.

اگه موفق باشن، تشکیل یه تومور میدن؛ مجموعه سرطانی بزرگی که کُشتنشون میتونه خیلی سخت باشه.

ساختن یه تومور البته کار سختیه.

تکثیر سریع میلیونها یا میلیاردها سلول سرطانی به منابع غذایی و انرژی زیادی نیاز داره.

مقدار مواد مغذی که میتونن از بدن بدزدن، عامل محدود کننده رشد تومورهاست.

به همین خاطر سلولهای تومور بدن رو فریب میدن تا رگهای خونی جدیدی مستقیم به تومور در بدن قربانی ایجاد بشه.

و اینجاست که سرشتِ سلولهای سرطانی میتونه منجر به شکست خودشون بشه.

سلولهای سرطانی ذاتا ناپایدارن، و بنابراین میتونن به جهش ادامه بدن.

بعضی از اونها سریعتر از رفیقاشون.

و اگه این اتفاق برای مدتی ادامه پیدا کنه،

زمانی یه کپی از کپی های سلول سرطانی اصلی،

ممکنه ناگهان خودش رو به چشم یه فرد جدا ببینه و دست از همکاری بکشه.

که این یعنی درست مثل سلولهای خود بدن،

تومور اصلی به چشم یه دشمن دیده میشه،

و بر سر همون منابع غذایی کمی که وجود داره درگیری پیش میاد.

به این صورته که سلولهای تازه جهش یافته میتونن یه ابرتومور بسازن،

و به جای کمک کردن، منبع تغذیه خون رو از رفیقای قدیمشون قطع کنن،

و در نتیجه‌ش غذا به سلولهای سرطانی اصلی نمیرسه و میمیرن.

سرطانی که سرطان رو میکشه.

این فرآیند میتونه بارها و بارها تکرار بشه،

و ممکنه همین باشه که نمیذاره سرطان برای جاندارن بزرگ‌جثه مسئله بشه.

شاید حیوانات بزرگ‌جثه بیشتر از اونچه که فک می کنیم از این ابرتومورها داشته باشن،

ولی هیکدوم به اندازه ای بزرگ نمیشن که توجه رو جلب کنن.

که البته با عقل هم جور درمیاد؛ یه تومور 2 گرمی 10 درصد وزن یه موشه،

در حالیکه کمتر از 0.002 درصد وزن انسان،

و 0.000002 درصد وزن یه وال آبی هست.

هرسه این تومورها به تعداد تقسیم سلولی یکسانی نیاز دارن، و تعداد سلولهاشون برابره،

بنابراین شاید یه وال آبی پیر بدنش پر از سرطان های کوچیک باشه و اهمیتی هم نده.

راه حل های دیگه ای هم برای پارادوکس پیتو پیشنهاد شده،

از جمله نرخ متفاوت سوخت و ساز،

یا ساختار سلولی متفاوت.

ولی در حال حاضر ما درست نمی دونیم.

دانشمندان دارن روی این مسئله کار می کنن،

فهمیدن این مسئله که چطور حیوانات بزرگ‌جثه در برابر یکی از مرگبار ترین بیماری هایی که میشناسیم انقدر مقاومن،

می تونن راه رو برای روشهای درمانی جدیدی هموار کنه.

سرطان همیشه چالش سختی بوده.

امروزه ما بالاخره داریم کم کم میفهمیمش،

و شاید روزی بتونیم بالاخره برش غلبه کنیم.