Video

Transkripte

Cfare do te thonit nese you shpjegonim qe njerezimi per momentin po ben

Nje perpjekje ne grup per te krijuar nje superinsekt perfekt ?

Nje insekt qe do te mund te vriste miliona njerz ?

Mire.po ndodh ne kete moment.

Ne jemi ne pune e siper per te krijuar nje superbakter?

Bekteret jane speciet me te vjetra qe jetojne ne kete planet .

Gjerat e vogla qe ne nuk konsiderojme,jane mjeshtra te mbijeteses

dhe mund te gjinden kudo

Shumica e baktereve jane te pademshem per ne .

Trupi juaj mikpret triliona baktere,dhe ata ndihmojne ty per te mbijetuar.

Por te tjere mund te pushtojn trupin tuaj,te shperndahen me shpejtesi,dhe te vrasin ty.

Miliona njerez vdisnin nga resultati i infeksioneve bakteiale

Deri kur ne zhvilluam nje sperarme-antibiotike

Bashke me vaksinimet,antibiotikat revoluzionuan mjeksine

dhe shpetuan miliona jete

Antibiotiket vrasin pjesen me te madhe te bakterieve te dyshuar shume shpejt

duke lene vetem nje grup te vogel te mbijetoj

me ato sistemi jon imunitar mund tja dali mbane.

Si mund antibiotiket ta bejne kete ?

Imagjinoni nje bakter si nje makine shume e komplikuar

me qindra nga kata proceset e komplikuar duke qene aktiv e mbajne ate te gjalle.

Antibiotiket percajne kete makineri te komplikuar,

per shembull,duke interferuar me metabolismin e tij,

duke ngadlsuar rritjen e tyre,keshtuqe ata te jene me pak kercenues.

Antibiotik te tjere sulmojne DNA dhe kopjojne ate per tu duplikuar,

gje qe ndalon bakteret nga multiplikimi dhe i vret ata.

Ose thjesht si nje avokat i jshtem i shkelqyer i mbrojtes se bakterit,

keshtuqe te mbrembshmet e tij te nxirren jashte,kueshu ai mund te vdesi me shpejt.

E gjitha kjo pa bezdisur qelizat e trupit.

Por tani.evuluzioni po ben gjera me te komplikuara.

Nga nje rastesi, nje grup i vogel me baktere mun te pushtoj trupin tuaj

dhe mund te kete evolvuar nje menyre per te mbrojtur veten e tyre.

Per shembull,duke kapur antibiotiket

dhe dukes ndryshuar molekulen ,keshtuqe ajo kthehet e demshme per ne

Ose duke investuar energji ne popmat qe nxjerrin jasht antibiotiket

perpara se ato te demtojne bakteret.

Nje pjese e baktereve nuk jane qe gje e rendesishme,

sepse sistemi jone imunitar mund ti shkaterroje ata vet .

Por nese ato arratisen,ato mun te shperndahen ne trupin tone.

Si mund te shperndahen bakteret tek imuniteti jone ?

Mbi te gjitha,bakteret kane 2 tipe te DNA-se :

kormosomet dhe plasmidet.

Ata mund te perqafojne njeri tjetrin dhe te nderrojne plasmidet me njeri tjetrin

per te shkembyer aftesi te nevojshme.

Ne kete menyre,imuniteti mund te shperndahet neper popullsine me shpejtesi.

Ose,ne nje proces i quajtur trasformacion,bakteri mund te ushqehet me nje bakter te vdekur

dhe te mbledhi pjeset e DNA-se

Kjo funksionon edhe nepermjet baktereve te specjeve te ndryshme

dhe mund ti drejtojne tek superinsektet,baktere qe jane imun ndaj shume lloje antibiotikesh.

Nje shume superinsekte per momentin egziston ne bote.

Spitalet jane vendi perfekt per kto lloje bakteresh.

Njerzit kane memorie te shkurter.

Horroret e para-antibiotikeve jane harruar tashme.

Sot,ne perdorim kete ilac te forte sipas qjefit tone

dhe kjo eshte nje arritje e shkences.

Kjo na ka drejtuar ne nje shkeputje te cuditshme:

qindra miliona njerez akoma nuk kane hyrje te lire

tek antibiotiket ne shtetet e zhvilluar,

kur ne vende te tjera te botes antibiotiket jane te gjetshme shume thjesht

edhe pa karar.

Antibiotiket duhet te jene droga e fundit qe duhet te marresh

jo sepse ke pak kolle.

Nje tjeter problem serioz eshte antibiotiku i berdorur ne prodhimin e mishit

Ne cdo kohe ,njerzit mbajne

gati 20 ose 30 bilion kafshe shtepiake.

Per te bere mish te lire,shume kafshe mbahen ne kushte te tmerrshme,

ne hapsira shume te vogla,dhe ne kushte jo te higjenuar,

menyra perfekte per shtimin e semundjeve

Keshtuqe shume kafsheve i japin antibiotik per te vrare sa me shume baktere te jete e mundur

dhe per ti shpetuar kafshet nga semundjet.

Sepse nje cheeseburger duhet te kushtoj nje dollar.

Befasi, si nje risultat i ketij sistemi,

ne kemi krijuar me shume e me shume baktere

qe jane rezistent ndaj antibiotikeve.

Per te parandaluar kete,ne perdorim antibiotik te ndryshem

dhe ne kemi nje tjeter arme sekrete:ato jane antibiotik special

qe perdoren per te shfarrosur bakteret qe kane zhvilluar rezitencen ndaj antibiotikeve.

Ka rregulla te forta per te perdorur keo qe te shmanget krijimi i nje superbakteri.

Ose keshtu menduam ne.

Mvone ne 2015,lajme te veshtira erdhen nga kina.

Rezistenca kunder Colistit,nje hendek i fundit i antibiotikeve,

ka qene zbuluar.

Colistin eshte nje droge e vjeter dhe ka qene e perdorur rralle,sepse mund te demtoje jetesen.

Keshtuqe ate kishte pak rezistence ndaj tij,i cili beri nje

antibiotik te ire per infeksione te komplikuar qe mirren ne spitale

per te luftuar baktert qe jane bere imun ndaj shume drogave te tjera.

Rezistenca e baktereve ndaj Colistin eshte shume , shume lajm i keq.

Mund te shkaterroje mbrojten e fundit te trupi dhe mund te shkaktoje shume vdekje.

Si mund te ndodhi kjo ?

Miliona kafshe ne fermat e derrave kineze kane marre Colistin cdo vit.

U zhvilluan bakteret rezistent,dhuke u shperndare,si fillim nga kafshe ne kafshe,

dhe pastaj tek njerzit pa u vene re.

Ne nje dite mesatare,ata jane me shume se 100,000 udhetime ne bote,

lloj koneksioni nepermjet cod njeriu ne planet.

Nga krijimi e nje bote moderne,ne kemi ndertuar gjithashtu infrastruktura

per nje epidemi te rrezikshme

Akome,ne nuk kemin nevoje te bejme panik.

Bakterete evolvoen,njerzit bejne kerkime,antibiotik te ri zhkillohen

ashtu si te vjetrit behen te vjetruar,teknoligjia avoancon dit per dit.

Probliemi eshte real dhe serioz,por lufta eshte aokma larg.

Nese njerzimi do te luaj letrat ne menyren e duhur,superinsektet mund te kthehen andje nga kene ardhur

ne fund te fundit jo dhe aq super.

Kjo video eshte bere e mundur nga shikuesit ne Patreon.com

dhe nje ndihme nga Bill & Melinda Gates Foundation

Nese donti qe ne te bejme me shume video

mund te blini nje Kurzgesagt poster or a mug or donate an Patreon.

Faleminderit shume per ndihmen tuaj!