Βίντεο

Αποσπάσματα

Φαντάσου να μπορούσες να μαζέψεις την ενέργεια από όλα τα αστέρια,

σε ακτίνα 100 εκατομμυρίων ετών φωτός, από χιλιάδες γαλαξίες,

καθένας με δισεκατομμύρια αστέρια.

Φαντάσου να μπορούσες να πάρεις αυτή τη δύναμη,

και να τη χρησιμοποιήσεις στο μεγαλύτερο υπερόπλο σύμπαντος.

Φαντάσου την καταστροφή που θα προξενούσες!

Τελικά δε χρειάζεται να το φαντάζεσαι, αυτά υπάρχουν,

και λέγονται εκλάμψεις ακτινοβολίας γ.

Αλλά τι είναι αυτοί οι κοσμικοί σκοπευτές;

Και τι συμβαίνει αν κάποιος χτυπήσει τη Γη ?

[ Μουσική ]

Για να κατανοήσουμε τις εκλάμψεις ακτινοβολίας γ, πρώτα πρέπει να κατανοήσουμε τις ακτίνες γ.

Οι ακτίνες γ είναι κύματα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας,

που μεταφέρουν ενέργεια,όπως ακριβώς το ορατό φως

Το ορατό φως είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος:

είναι το κομμάτι που μπορούν να δουν τα μάτια σου.

Σε χαμηλότερες ενέργειες, υπάρχουν τα ραδιοκύματα,τα μικροκύματα και οι υπέρυθρες.

Σε υψηλότερες ενέργειες, το υπεριώδες, οι ακτίνες Χ, και οι ακτίνες γάμμα.

Οι ακτίνες γ είναι απίστευτα ισχυρές.

Από μόνο του ένα φωτόνιο ακτινοβολίας γ,έχει περισσότερη ενέργεια

απ’ότι ένα εκατομμύριο ορατά φωτόνια μαζί.

Η υψηλή τους ενέργεια κάνει τις ακτίνες γ μία μορφή ιονίζουσας ακτινοβολίας,

που σημαίνει ότι έχουν αρκετή ενέργεια για να διασπάσουν ατομικούς δεσμούς.

Αυτό τις κάνει επικίνδυνες για ΄μένα και για ΄σένα.

Η ιονίζουσα ακτινοβολία διαταράσσει τους βιοχημικούς μηχανισμούς που μας κρατούν ζωντανούς,

σαν να περνά μία σφαίρα 9mm μέσα από ένα ρολόι.

Ευτυχώς,στη Γη, το στρώμα του όζοντος μπλοκάρει τις ακτίνες γ,

τις φιλτράρει, πριν μπορέσουν να μας βλάψουν.

Αλλά αν η ατμόσφαιρα εμποδίζει τις ακτίνες γ από το διάστημα,

πώς ανακαλύφθηκαν οι εκλάμψεις ακτινοβολίας γ ή αλλιώς GRB;

Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, οι Η.Π.Α. έστειλαν κατασκοπευτικούς δορυφόρους,

που θα εντόπιζαν ακτίνες γ από σοβιετικές πυρηνικές δοκιμές στο διάστημα.

Δεν είδαν καμία βόμβα,αλλά παρατήρησαν ασθενείς εκλάμψεις που προέρχονταν απ’ το διάστημα,

με διάρκεια μόλις μερικών δευτερολέπτων.

Μέχρι σήμερα,αυτή μάλλον είναι η σημαντικότερη επιστημονική ανακάλυψη,

που έχει γίνει από κατασκοπευτικούς δορυφόρους (ή τουλάχιστον απ’όσο γνωρίζουμε).

Οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν τηλεσκόπια που βλέπουν διαφορετικά είδη φωτός

για να κάνουν τις ανακαλύψεις τους και αυτοί οι κατασκοπευτικοί δορυφόροι,

τους έδωσαν ένα νέο ζευγάρι μάτια.

Αποτελούσαν μυστήριο για 30 χρόνια, αλλά τελικά,ανακαλύψαμε

την πηγή μίας GRB : έναν γαλαξία 6 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακρυά.

Εάν μία GRB μπορεί να παρατηρηθεί από τέτοια απόσταση,τότε θα πρέπει να είναι απίθανα ενεργητική.

απελευθερώνοντας περισσότερη ενέργεια σε ένα δευτερόλεπτο,

απ’ότι ο Ήλιος σε ολόκληρη τη 10-δισεκατομμυρίων-ετών ζωή του,

κάνοντας τις GRBs τα φωτεινότερα γεγονότα στο σύμπαν.

Λοιπόν, από πού προέρχονται?

Οι GRBs συνοδεύονται από τους πιο βίαιους και κατακλυσμικούς θανάτους στο σύμπαν

και τη γέννηση των μαύρων τρυπών.

Υπάρχουν δύο τύποι εκλάμψεων ακτίνων γ: οι βραχείς και οι μακρές,

κάθε μία με δική της πηγή.

Οι μακρές GRBs διαρκούν για περίπου ένα λεπτό,και οι επιστήμονες θεωρούν ότι παράγονται από

υπερκαινοφανείς αστέρες, όταν ο μεγάλης μάζας πυρήνας ενός άστρου καταρρεύσει και μετατραπεί σε μαύρη τρύπα.

Οι βραχείς GRBs διαρκούν για ένα δευτερόλεπτο και παράγονται όταν δύο αστέρια νετρονίων σε διπλό σύστημα ενωθούν.

Για εκατομμύρια χρόνια, οι τροχιές τους φθίνουν εκπέμποντας βαρυτικά κύματα.

Όταν φτάσουν αρκετά κοντά και αγγίξουν το ένα το άλλο,συγκρούονται και συσσωματώνονται

δημιουργώντας μία μαύρη τρύπα.

Τόσο οι υπερκαινοφανείς όσο και οι ενώσεις άστρων νετρονίων δημιουργούν το ίδιο πράγμα:

μαύρες τρύπες περικυκλωμένες από ένα μαγνητισμένο δίσκο αερίου,

απομεινάρι των γονικών άστρων.

Σε αυτά τα περιβάλλοντα, η περιστροφή κινεί ανοδικά το μαγνητικό πεδίο,

που σαν χωνί εκτοξεύει θερμούς πίδακες σωματιδίων που ταξιδεύουν περίπου με την ταχύτητα του φωτός.

Το αέριο σε σε αυτό το χωνί δημιουργεί δύο στενούς πίδακες υψηλής ενέργειας ακτίνων γ,

σαν ένα ουράνιο όπλο λέιζερ,οπότε σε αντίθεση με τις άλλες κοσμικές εκρήξεις,

που εξαπλώνονται και εξασθενούν, οι GRBs παραμένουν συγκεντρωμένες,

και μπορούν να παρατηρηθούν από πολύ μακρύτερα.

Περισσότερες λεπτομέρειες θα απαιτούσαν πολλά μαθηματικά για ένα βίντεο στο YouTube.

Tο σύμπαν είναι γεμάτο με αυτούς τους κοσμικούς σκοπευτές,

που ‘‘πυροβολούν’’ στα τυφλά,τυχαία μέσα στο σκοτάδι,και μας χτυπούν συνεχώς.

Κατά μέσο όρο, ανιχνεύουμε ένα την ημέρα.

Ευτυχώς, οι περισσότεροι είναι ακίνδυνοι.

Όλες οι εκλάμψεις που έχουμε εντοπίσει έως τώρα προήλθαν έξω από το γαλαξία μας,

πολύ μακρυά για να μας βλάψουν.

Ωστόσο μία κοντινή GRB μπορεί να είναι καταστροφική.

Εάν μία συμβεί μερικά έτη φωτός μακρυά,

θα ‘‘έψηνε’’ ολοκληρωτικά την επιφάνεια της Γης,

η τουλάχιστον την πλευρά που θα ‘‘κοιτούσε’’ προς αυτή.

Αλλά ακόμα και μία πιο μακρινή GRB θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της ζωής στη Γη.

Και δε θα χρειαζόταν να πετύχει ‘‘διάνα’’ για να μας σκοτώσει.

Εάν πήγαζε μερικές χιλιάδες έτη φωτός μακριά,

θα είχε αναπτύξει πλάτος μερικών εκατοντάδων ετών φωτός μέχρι να μας φτάσει,

διαταράσσοντας το Ηλιακό Σύστημα σαν παλιρροϊκό κύμα.

Για άλλη μια φορά το στρώμα του όζοντος μας προστατεύει,ωστόσο είναι καλύτερα εξοπλισμένο να διαχειρίζεται

τις στάλες υπεριώδους ακτινοβολίας από τον Ήλιο.

Μία έκλαμψη ακτίνων γ θα το κατέκλυζε,

αφήνοντάς μας εκτιθεμένους στη θανατηφόρα ηλιακή ακτινοβολία.

Το όζον χρειάζεται χρόνια για να αναπληρωθεί από φυσικές διεργασίες,

που είναι πάνω από αρκετός χρόνος, για να καταστήσει ο Ήλιος τη Γη άγονη,

ή τουλάχιστον,για να αφανίσει τις περίπλοκες μορφές ζωής.

Για την ακρίβεια, αυτό πιθανόν να έχει ήδη συμβεί.

Έχει προταθεί,ότι μία GRB είναι η αιτία

για την Ορδοβίσια εξαφάνιση πριν από 450 εκατομμύρια χρόνια,

που εξάλλειψε σχεδόν το 85% των θαλάσσιων ειδών,

αν και είναι μάλλον εντελώς αδύνατο να αποδειχτεί.

Οι εκλάμψεις ακτίνων γ θα μπορούσαν να είναι ο λόγος,

που δε βλέπουμε αλλού ζωή στο σύμπαν.

Πιθανόν να εξαλείφουν τεράστιες μερίδες της σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Έχει προταθεί ότι εξαιτίας των GRBs, μόνο το 10% όλων των γαλαξιών,

μπορεί να είναι φιλικό για μορφές ζωής παρόμοιες με τις δικές μας.

Λοιπόν,πρόκειται να μας σκοτώσουν;

Μάλλον όχι.

Σε ένα γαλαξία σαν το δικό μας,πιθανόν να υπάρχει μία GRB κάθε χιλιετία.

Και για να μας βλάψει,θα πρέπει να είναι κοντά με κατεύθυνση προς τα εμάς.

Αλλά εφόσον,οι ακτίνες γ ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός,

δε θα γνωρίζουμε ότι μία κατευθύνεται προς τα εμάς, μέχρι να φτάσει,

οπότε θα μπορούσε μία GRB να βρίσκεται ήδη στην πορεία της για να μας σκοτώσει όλους,

και δε θα το ξέρουμε μέχρι να μας χτυπήσει και…να πεθάνουμε.