Video

Transcriptie

Heb je wel eens gediscussieerd over kernenergie?

Wij wel… en we vonden het frustrerend en verwarrend.

Laten we daarom proberen dit onderwerp te snappen.

Het begon allemaal in de jaren ‘40.

Na de schok en het afgrijzen van de oorlog en het gebruik van een kernwapen,

leek kernenergie een vredige vertakking van de nieuwe technologie,

die de wereld zou helpen opkrabbelen.

Ieders verbeelding sloeg door.

Zou elektriciteit gratis worden?

Zou kernenergie kunnen helpen om de polen te bevolken?

Zouden er atoom-auto’s -vliegtuigen of -huizen komen?

Het leek dat dit alles binnen een paar jaar hard werken bereikt kon worden.

Eén ding was zeker:de toekomst was nucleair.

Al een paar jaar later kwam er een soort van “atomaire kater”,

het bleek dat kernenergie ingewikkeld en kostbaar was.

Toepassen van natuurkunde bleek eenvoudig op papier maar lastig in de echte wereld.

Verder vonden bedrijven dat kernenergie te riskant was als investering.

De meeste investeerders bleven liever bij gas, kolen en olie.

Toch waren er velen die de beloften van het atoomtijdperk niet loslieten

een spannende nieuwe technologie, het vooruitzicht van goedkope energie,

het vooruitzicht onafhankelijk te zijn van geïmporteerde olie en gas

en soms het verborgen verlangen om atoomwapens te bezitten,

motiveerden sterk om door te zetten.

De hoogtijdagen van kernenergie waren uiteindelijk in de jaren ‘70,

toen oorlog in het Midden-Oosten olieprijzen wereldwijd deed stijgen.

Nu namen commercieel belang en investeringen een vlucht.

Meer dan de helft van alle kernreactoren in de wereld zijn gebouwd tussen 1970 en 1985.

Maar welk type reactor moest men bouwen, gezien de vele typen om uit te kiezen?

Een verrassende verdrukte kandidaat won, de lichtwaterreactor.

Het was niet erg innovatief en niet erg geliefd bij wetenschappers,

maar het had belangrijke voordelen:

Het was er, het werkte en het was niet al te duur.

Welnu, wat doet een lichtwaterreactor?

Het basisprincipe is verrassend eenvoudig:

het verwarmt water met een kunstmatige kettingreactie.

Bij atoomsplitsing komt enkele miljoenen keren zoveel energie vrij dan bij welke chemische reactie dan ook.

Zware elementen die nauwelijks stabiel zijn zoals Uranium 235, worden beschoten met neutronen.

Het neutron wordt geabsorbeerd maar het resultaat is instabiel.

Doorgaans splijt het element direct in snelle lichtere elementen,

een paar extra vrije neutronen en energie in de vorm van straling.

De straling warmt het water in de omgeving op terwijl de neutronen het proces herhalen met andere atomen,

die weer meer neutronen en straling vrijmaken in een nauwgezet beheerste kettingreactie.

Compleet anders dan bij de snelle, vernietigende, op hol geslagen reactie in een atoombom.

In onze lichtwaterreactor is er een ‘moderator’ nodig die de energie van de neutronen beperkt.

Eenvoudig water vervult die taak, wat erg praktisch is omdat water ook wordt gebruikt om de turbines mee aan te drijven.

De lichtwaterreactor werd gangbaar omdat deze eenvoudig en goedkoop is.

Het is echter niet de meest veilige, meest efficiënte, noch technisch elegante kernreactor.

De vernieuwde atoom-hype duurde nauwelijks tien jaar.

In 1979 ontsnapte de Three Mile Island kerncentrale nipt aan een catastrofe toen de kern smeltte.

In 1986 bedreigde de kernramp in Tsjernobyl Centraal Europa met een radioactieve wolk,

en in 2011 ontstond er opnieuw opspraak en bezorgdheid door de ramp die volgde op het overstromen van Fukushima.

Hoewel in de jaren ‘80 nog 218 nieuwe kerncentrales werden opgestart,

is het aandeel in de wereldwijde energieproductie gelijk gebleven sinds het eind van dat decennium.

Hoe staat het er nu voor?

Kernenergie bevredigt tegenwoordig ongeveer 10% van de wereldwijde energiebehoefte.

Er zijn ongeveer 439 kerncentrale in 31 landen,

ongeveer 70 nieuwe reactoren zijn in aanbouw in 2015, de meeste in snelgroeiende landen.

Al met al staan er wereldwijd 160 nieuwe reactoren gepland.

De meeste kernreactoren zijn langer dan 25 jaar geleden gebouwd met behoorlijk oude technologie.

Meer dan 80% daarvan zijn verschillende typen van de lichtwaterreactor.

Tegenwoordig staan veel landen voor de keuze:

de kostbare vervanging van oude reactoren, mogelijk met efficiëntere maar minder geteste modellen,

of afstappen van kernenergie en nieuwere of oudere methoden verkiezen met andere kosten en mileubelasting.

Moeten we kernenergie gebruiken?

De voors en tegens worden hier volgende week gepresenteerd.