Video

Transkript

Tanrılar Kral Middas’ın 1 dilek hakkı verdiğinde, Kral dokunduğu her şeyin altına dönüşmesini istedi

Middas çok sevindi. Ağaçlar, kayalar ve kocaman binaların tamamı.

Ancak sonra yediği yemeğin bile altına döndüğünü görünce şok oldu.

Acısı azalsın diye kızına sarıldığında, hatasını çevirmek için artık çok geçti.

Dünyanın en zengin adamı, açlıktan ölüm noktasına gelmiş, kalbi kırılmış ve yalnızdı.

İnsanlıkta kahverengi çamurdan mucize yaratmayı öğrenince aynı kadere mahkum oldu - plastik

Ucuz, temiz ve kullanışlı. Hayatımızı tamamen değiştirdi.

Ancak bu mükemmel teknoloji çığrından çıktı.

Plastik tüm etrafı kapladı

Yediğimiz hayvanların içine girdi ve şimdi ise bizim içimize giriyor.

Kurzgesagt - Özetle Çeviri: Doğa Poyraz Tahan

Plastik nedir?

İnsanlık tarihinin çoğunda ihtiyacımız olan şeyleri doğada bularak karşıladık.

Ancak plastiğin yaklaşık 100 yıl önceki icadı ile dünyamız tamamen değişti.

Plastik polymer’den yapılır. Birbiri sıra devam eden uzun molekül zincirleri

Doğada, polymerler her yerdedir. Hücre zarlarından, ipekten, saçtan, böcek kabuklarından DNA’ya kadar.

Ancak onları oluşturmakta mümkün

saf petrolü parçalarına ayırarak ve düzenleyerek, yeni simetride polymerler elde edilebilir.

Sentetik polymerlerin çok etkileyici özellikleri vardır.

Hafiftir, sağlamdır ve her şekle bükülebilir.

El işçiliğine hiç gerek yoktur ve hızlıca seri üretilebilir

ve ham maddeside bolca bulunur.

Çok inanılmaz ucuzlukta oluşu plastiğin altın çağını başlattı.

Bakelite mekanik parçalar için kullanıldı. PVC su, elektrik tesisatı için

Akrilik kırılmaya karşı dayanıklı cam alternatifidir ve naylon depolamada ve savaş ekipmanında kullanıldı.

Bugün nerdeyse her şeyin biraz plastik var.

Kıyafetlerimiz, telefonlarımız, bilgisayarlarımız, mobilyalarımız, araç gereçlerimiz, evlerimiz ve arabalarımız.

Plastik çoktan bir devrim niteliğinden çöp niteliğine döndü.

Kahve kaparı, naylon poşetler yada meyve hazneleri. Bunun hakkında pek düşünmeyiz bile.

Plastik bir varmış bir yokmuş.

Ancak maalesef böyle değil

Sentetik polymerlerin çok dayanıklı olmasından ötürü plastiğin yok olması 500 ila 1000 yıl almaktadır.

Ancak nasıl olduysa bu süper güçlü materyali kullanıp atma eşyaları için kullanmaya başladık.

Kullanınılan plastiğin %40’ı paketleme içindir.

Amerika’da şu an toplam çöpün 3’te 1’ini paketlemeden gelen atıklar oluşturuyor.

İcadından bu yana toplam 8.3 milyar ton plastik ürettik

sadece 2016’da 335 milyon üretildi.

1907’den bu yana 6.3 milyar ton plastik atık çıktı.

Üst üste konduğunda bir kenarı 1.9 km olan bir küp oluşturuyor.

Peki bütün bu atıkla biz ne yaptık.

%9’unu geri dönştürdük. %12’sini yaktık.

Ancak

%79’u hala ortalıkta

Bir çoğu okyanuslara ulaştı. Her sene yaklaşık 8 milyon ton.

Bu o kadar çok maddeki 2050’de tahmin edilen ağırlığı toplam balık ağırlığını geçicek.

Heryerde olduğu için suya yakın olan canlılar plastiği yiyip duruyorlar.

2015’te deniz kuşlarının %90’ı plastik yediğ tespit edildi.

Bir çok hayvan karınları öğütülemeyen plastikle dolduğu için açlıktan öldü. 2018’de sperm balina türünden bir hayvan İspanya kıyılarına vurdu.

32 kiloluk naylon poşet, ağlar ve bir de bateri karnından çıktı.

Bu trajik olay on numara magazin haberi yapsada, bu hikaye çok daha yaygın

Plastiğin görünmeyen türleri

mikroplastikler

5 mm’den küçük plastikler mikroplastiklerdir.

Bazıları kozmetikte ya da diş macununda kullanılır.

Ancak çoğu mikroplastiği sebebi UV radyasyonuna maruz kalan çöplerden gelir.

Git gide parçalanır ve küçülür.

51 trilyon parçacık okyanuslarda dolanıyor.

Su canlıları tarafından çok daha kolay yutuluyor.

Bütün bu olaylar bilim insanlarının kaygısına sebep oldu.

Özellikle plastiğe katılı kimyasallardan oluşabilecek hayatı riskler.

BPA örneğin, plastik şişeleri şeffaf yapıyor.

Ancak bizim hormonel sistemimizi etkilediği yönünde kanıtlar var. DEHP plastiği daha esnek yapıyor

Ancak kanserde yapıyor

Eğer mikroplastikler zehirli çıkarsa vay halimize. Çünkü hepsi besin zincirinden yukarı doğru tırmanıyor.

Plastik önce plankton’a ordan küçük balıklara

ordan midyelere ordan yengeçlere ordan avcı balıklara ve ordan karaya geçer durur.

Mikroplastikler balda, deniz suyunda birada, musluk suyunda hatta evdeki tozda bile bulunuyor.

her 10 bebekten 8’i ve nerdeyse bütün yetişkinler

ciddi ölçüde sıradan bir ek madde olan phthalates içine almış durumda.

Ve insanların %93’ü idrarlarında BPA bulunuyor.

Bu konu üstüne fazla bilimsel çalışmada yok ya da hala bir sonuca ulaşılamadı.

Panik yapmadan önce çok daha fazla araştırmaya ihtiyacımız var.

Ancak planlamadığımız ve kontrolden çıkan bir durum olduğu aşikar.

Bu da başlı başına korkutucu

Bütün bunlardan dolayı plastiği yasaklamalı di mi?

Maalesef olaylar bu kadar basit değil

Palstik kirliliği karşımızda olan tek kirlenme tipi değil.

Plastik yerine kullanacağımız şeyler doğa için çok daha kötü.

Mesela:

Son Danimarkalı bilim insanlarınca yapılan çalışmalara göre

alternatifi çok kullanımlık pamuğa göre çok daha az enerjiyle üretilir ve

carbon ayak izi daha azdır. Pamuk poşetini ancak 7100 defa kullandığın zaman daha

az zararlı hale geliyor.

Elimize kalan şey karmaşık bir artılar eksiler ağı. Her şeyin sonuçta bir etkisi var.

aradaki dengeyi sağlamakta zor bir matematik formulü.

Ayrıca plastik şu an cevabını bilmediğimiz bir çok soruna güzel bir cevap.

Dünya çapında üretilen gıdanın 3’te 1’i tüketilmeden çürüyor ve metan gazı üretiyor.

Şu anki bozulmaya karşı en iyi silahımız ise plastik paketleme.

Bu konu aynı zamanda en çok plastik atığında sebebi. (çık bakalım işin içinden)

Plastiğin %90’ı Asya ve Afrika’da ki 10 büyük nehir yolu ile okyanuslara akıyor.

Çinde ki Sarı Nehir sadece 1.5 milyon tondan sorumlu.

Çin, Hindistan

Cezayir veya Endonezya gibi

çok hızlı sanayileşen ülkeler,

milyarlarca insanın hayatını değiştirdi.

Bu değişim o kadar hızlıydı ki,

Çöp toplama, geri dönüşüm sistemleri gelişimlerine yetişemedi.

Eğer Avrupa ve Amerika’da ki siyasetçiler bu konuya değinmek istiyorlarsa,

gelişen ülkelerde ki altyapıya olan yatırım çok önemli.

Hatta bizim evlerde yaptığımız ve gereksiz plastik kullanmama tutumumuz

kadar önemli.

Sonuç olarak, dünyaca şu plastik problemine oturup kafa yormazsak, çözemeyeceğiz.

Plastik kirlenmesi karmaşık bir problem

Mucizevi bir ürün ve onunla çok güzel anılarımız oldu.

Ancak artık dikkatli olmalıyız. Tıpkı kral Middas gibi istemediğimiz bir dünya ile baş başa kalabiliriz

Günlük olarak yaptığınız her seçimin çok önemi var. Yaptığın her şey fark yaratır!

Atık plastiği kabul etme. Arkadaşlarına ailene anlat.

Şirketleri ve siyasetçileri gerekli adımları alması için zorla.

Birlikte bu sorunla başa çıkabiliriz.

Bu video Birleşmiş Milletler Çevre Organizasyonu ile birlikte çalışmalar sonucu çıkmıştır.

Sende bir değişim yaratmak istiyorsan cleanseas.org adresinden bağışta bulunmayı unutma.

Çeviri: Doğa Poyraz Tahan