Video

Transkript

İnsanlar, pek çok şeyden gurur duyar.

Parçacık hızlandırıcıdan tutun şiir ve Pokemon’a kadar

bunların hepsi mümkün çünkü

insanlar yüksek zekaya önem veriyor

Zekayı boy veya güç gibi bir özellik olarak düşünürüz

Ama zekayı tanımlamaya kalktığımızda işler karışır

Kısaca zeka, sorunları çözmeye yarayan bir mekanizmadır

Özellikle hayatta kalma, yemek ve barınak bulma, seks için rakiplerle dövüşme

yırtıcılarda görülür.

Zeka tek bir şey değildir,

bilgi edinme kabiliyetini,

öğrenmeyi,

yaratıcı olmayı,

strateji kurmayı

ya da eleştirel düşünmeyi içerir

bu durum kendini çok çeşitli davranışlarla açıkça belli eder

yatkın olmaktan veya tepki gibi içgülerden

farklı öğrenme aşamalarına, bazı çeşitli farkındalıklara kadar.

Ama her bilim insanı

zekanın nerede başladığını hatta neyin zeka sayılması konusunda hemfikir değil.

Bu durumu daha komplike yapmak için farkındalık problem çözmede yardımcı olduğu için

zeka bilinçle de bağlantılıdır.

Ancak bilinci farklı bir videoda işliyoruz.

Bu yüzden bugün bu konuyu bir kenada bırakıyoruz.

Tamam, zeka kesinlikle basit bir konu değil

Bu nedenle zekayı, daha çok bir takım esnek beceriler olarak düşünebiliriz.

Bir alet çantası!

Basit el aletleri

Zeka çantasındaki en basit aletler

bilgiyi toplama, biriktirme

ve öğrenmek için kullanma kabiliyetleridir.

Dünya hakkındaki bilgi, görme, duyma, koklama, dokunma veya tatma gibi algılar

ile toplanır

Bu algılar bizi yönlendirir ve dış dünyaya uygun tepkiler verir.

Ancak canlılar, açlık ve yorgunluk gibi kendi bedenlerinin durumunu da gözlemler.

Bilgi bütün yaşayan canlıların temel eylemidir

ve onsuz

uygun veya esnek bir şekilde davranamazsınız

çevrenizdekilerin merhametine kalmışsınızdır.

Onu muhafaza edebildiğimizde bilgi çok daha güçlüdür.

Yani ikinci aletimiz hafızadır.

Hafıza, bilgiyi koruma ve hatırlama becerisidir.

Böylece bir canlı, alakalı olduğu şeyleri her gördüğünde sıfırdan başlamak zorunda kalmaz.

Hatıralar sadece etkinlikler, yerler ve ilişkilerle değil

ayrıca avlanma, yiyecek toplama gibi yöntemsel davranışlarla da ilgili olabilir.

Bunlardan bazıları, örneğin uçmak

ustalaşılana kadar defalarca tekrar edilmek zorunda.

Biz buna öğrenme diyoruz.

Bir dizi düşünce veya eylemleri işleme süreci.

Basitçe bir sıra değiştirilebilir ve özümsenebilir tekrarlanabilir davranışlar

Bu üç alet, görünüşte aptal yaratıkların

şaşırtıcı şekilde zeki hareket etmelerini sağlar

Bir Cıvık Mantar,

ki kendisi basitçe kocaman bir cıvık hücredir,

sıradan beyni olan bir hayvana benzer davranışlar göstermektedir.

Yiyecekle birlikte bir labirente konduğunda, Cıvık Mantar yiyeceğin etrafını sarar

ve geçtiği yolları bir salgı ile işaretler.

Bir anlamda yeri hatıralarla lekeleme işlemi.

Keşfetmeye devam ederken, Cıvık Mantar geçtiği yollardan kaçınarak yiyeceğe giden yola ulaşır.

Körce başarısızlığa saplanıp kalmaktansa

Cıvık Mantar hareketlerini zaman ve enerji tasarrufu yapmaya uyarlar.

Bu davranışa yatkındır ve Cıvık Mantar avantajı ele alsa da

bilim insanları bunun bir zeka örneği olduğu konusunda hemfikir olamıyor.

Bunlar daha uyarlanabilir zeki davranışlara bir örnektir.

Bilim insanları, şeker ödülüyle yaban arılarını renkli bir topu hedefe ulaştırmaları için eğitti.

Yaban arıları bu davranışlarında çok becerikli olmalarının yanı sıra, ki böyle bir hareket onlar için doğal değil,

zamanla daha etkili oldular.

Birçok top kullanılabilir olduğunda

Arılar, eğitildikleri renkten farklı olsa da

hedefe en yakın yerleştirilmiş topu seçtiler.

Daha zor problemler için

daha çok esnekliğe ihtiyaç duyarız.

Süslü aletler!

Basit aletleri daha karmaşıklarına dayandıran hayvanlar

daha geniş bir problem çözme çeşitliliğine sahiptir.

Her türlü birliği,

bağlantıyı ve mekanik üç kağıtları hatırlayabilirler

Biz bu alite bilgi kütüphanesi olarak anacağız.

Rakunları ele alalım. İnsanların tükettiği yiyecekler onların favorisidir.

Bu ziyafetlere ulaşmada kullandıkları yaklaşımları,

onları pencere açabilen, kilitleri açabilen usta birer hırsız yapan teorik ve pratik becerilerin sınıflandırmasına dayanır.

Bir araştırmada, rakunlara sürgü, asma, mandan ve düğmeli kilitlerin olduğu bir kutu verildi.

On seferden az denemeyle her kutunun nasıl açıldığını bulmaları gerekiyordu.

Bazı kilitler giderek artan zorluklarla birlikte kullanıldığında bile

kilitleri doğru sırayla ve farklı miktarlarda güçle açmak zorundaydılar.

Bir yıl sonra rakunlar hala kutuların nasıl açıldığını hatırlıyorlardı

ve bulmacayı ilk çözdükleri zamanki kadar hızlılardı.

Birlik kütüphanemiz ve becerilerimizin ötesinde

Çantamızdaki en etkileyici alet yaratıcılıktır.

Bir çeşit zihinsel selo bant.

Yaratıcı olmak alakasız görünen şeylerden değerli ve yeni bir şey üretmek anlamına gelir.

Zeka bağlamında bu; yeni ve alışılmamış bağlar kurmak,

bir probleme benzersiz bir çözüm bulmak için bilgileri hatıra ve becerilerle eşleştirmek demektir.

Başka bir rakun çalışmasında, araştırmacılar

su seviyesini arttırmak için bir su tankına çakıl taşları atan hayvanları gösterdi. Böylece suyun üstünde yüzen marshmallowa ulaşabileceklerdi.

Bir rakun daha iyi bir sonuç buldu,

su tankını devirdi.

Yaratıcılığın diğer bir tarafı da göreve yeni bir çare uygulamaktır.

Fiziksel aletler!

Ağaçlardaki termitleri çıkarmak için çubuk kullanan primatlar

veya hindistan cevizi kabuğuna sarınan ve düşmanlara karşı portatif bir zırh olarak kullanan ahtapotlar.

Daha sonra kullanmak için malzeme toplama daha da ileri boyutta bir problem çözmeyle ilişkilendirilmiştir; planlama.

Planlama; istenilen bir hedef için gerekli olan faaliyetleri düşünme ve bunları bir plana uydurma anlamına gelir.

Öngörülmemiş durumlar ve yeni ihtimaller meydana geldiğinde

plana uyup uymadıklarına göre değerlendirmek gerekir.

Bu zeka davranışına bir örnek olarak, daha sonra yemek üzere yemek istiflemeyi verebiliriz.

Bu sincaplarda içgüdüsel bir davranıştır

yiyecekleri saklamak onlarda içgüdüsel olarak bulunsa da,

en iyi kararları verebilmek için ileri düşünce becerilerini kullanmaları gerekiyor.

Sincaplar her yemişi kontrol edip, o yemişleri saklamak için harcayacakları zamanın ve enerjinin, her bir yemişten alacakları faydaya değip değmediğini tartarlar.

Zarar görmüş tüm az yağlı yemişlerin derhal yenirken

hala olgunlaşması gerekenlerin stoğa gitmesi.

Sincaplar izlendiklerini hissettiklerinde de yemiş gömüyormuş gibi yaparlar

Bu boş zulalar, rakiplerin dikkatini asıl hazinenin yerinden uzaklaştırır.

Bu oldukça ileri seviye bir taktik geliştirme çünkü

başkasının dikkatini dağıtmak için plan yapmak için

önce orada sizin gibi aynı şeyleri isteyenlerin bulunduğunun farkında olmayı gerektirir.

Problem zorlaştıkça, çözüme ulaşmak için aletlerin de birlikte kullanılması gerekiyor.

Böylece ne kadar alet varsa hayatın da o kadar

savuracağı zorlukların çözülme esnekliği var.

Ancak karmaşık problemler için bile, her bir hayvanın durumu farklıdır.

Sincaplar kendi bölgelerini koruyan hepçil canlılardır.

Onlar için, farklı bölgelerdeki yiyeceklerin nerede olduğunu hatırlamak ve hayatta kalma şanslarını arttırmak için hasımlarına çelme takmak mantıklıdır.

Koyunların hiç böyle hile hurdaları yoktur.

İhtiyaç duymuyorlar.

Otçullardır ve sürü ile yaşarlar.

Onlarla alakalı beceriler sosyaldir.

Çok farklı koyunları ve hatta insanları yıllarca tanır ve hatırlarlar.

Tamamen farklı bir beceri

Hiçbir zaman kullanma ihtimallerinin olmayacağı karışık bir grup zihinsel becerilerin gelişimi ve sürdürülmesi, onlar için kaynak israfı olurdu.

İnsanlar farklı bir yola gitti ve olağandışı bir biçimde çeşitli zeka alet takımı keşfetti

Bu faydalı olurken, yanlışlıkla en tepeye başka bir grup alet ekledik;

Kültür!

Hiç kimse bir uzay roketi veya parçacık hızlandırıcı inşa edemezdi.

Birlikte çalışma ve nesiller boyu bilgiyi paylaşma yeteneğimiz sayesinde

herhangi bir bireysel becerinin ötesinde, zorlukların üstesinden gelebiliyoruz.

Bu gezegeni istediğimiz gibi şekillendirme imkanı verdi.

Ayrıca süreci devam eden yeni problemler oluşturduk; Sudoku, vergi belgeleri, sicim teorisi…

aynı zamanda iklim değişikliğini ve antibiyotik direncini hızlandırdık.

Bunları çözmek için geçmişteki kısa süreli yaşama bakmamız ve uzak gelecek hakkında düşünmemiz gerekecek.

Alet çantamız var, sadece bunu kullanmamız lazım.

Öğrenmek için aletlerden bahsetmişken,

birçok hocadan, bilgilendirme grafiklerimizin afişlerini sınıfta kullandıklarını duyduk.

Biz de onlara neyin en çok yardımcı olacağını sorduk ve öğretmenler, öğrenciler ve diğer herkes için bir eğitim eki hazırladık.

Bu posterler çeşitli konularda biraz daha büyük ve zamanla genişleyecekler

Periyodik tablodan, bir dünya haritasına ya da insan vücuduna…

İsterseniz bunlara bizim tükkandan ulaşabilirsiniz ve bizi destekleyebilirsiniz.

Ve lütfen hangi eski konuları odanız veya sınıfınız için istediğinizi bize bildirin

Bu video, üç bölümlük hayata ve evrene ilişkin büyük sorular video serisinin ikinci parçasıydı ve

Templeton Dünya Hayır Kurumu’nun katkılarıyla sunuldu.

Kaynaklarımızı ve ilave okumaları video açıklamısında bulabilirsiniz.

Vak vak