Video

Bản trích

Đối với lịch sử của hầu hết loài người chúng ta thời xưa

dân số loài người tăng trưởng một cách chậm rãi

Cho đến khi những khám phá mới mang đến cho chúng ta nhiều thức ăn hơn

và tuổi thọ của chúng ta tăng lên

Chỉ trong vòng 100 năm, dân số đã tăng gấp 4 lần.

Điều này dẫn tới một viễn cảnh tận thế về một Trái Đất bị quá tải dân số

Nhưng thực ra tỉ lệ gia tăng dân đã đạt đỉnh điểm vào những năm 1960.

Kể từ đó tỉ lệ sinh sản đã giảm

khi hầu hết các nước trên thế giới phát triển và được công nghiệp hóa.

Dân số thế giới giờ đây được kì vọng sẽ cân bằng

ở mức khoảng 11 tỉ người vào cuối thế kỉ này.

Nhưng một bức tranh lớn có thể ẩn dấu những chi tiết nhỏ.

Hãy nhìn vào một vùng cụ thể,

Phía Nam Sahara. (Vùng Trung Phi và Nam Phi)

Vào năm 2019, đây là ngôi nhà của hơn 1 tỉ người ở 46 quốc gia

Mặc dù tỉ lệ sinh đã giảm xuống trong vài thập kỷ gần đây,

nó vẫn cao hơn nhiều so với phần còn lại của thế giới.

Trong khi một số dự kiến, có dự đoán dân số Châu Phi

sẽ đạt đến 2.6 tỷ vào năm 2100

Một số khác cho rằng nó sẽ lên tận ngưỡng 5 tỷ người.

Gia tăng dân số như vậy sẽ là một thử thách lớn cho bất kì châu lục nào

nhưng Nam Sahara cũng là vùng nghèo nhất thế giới.

Vậy, có phải Châu Phi đang rơi vào khủng hoảng?

Và tại sao những dự kiến về dân số chênh nhau tận 2.4 tỷ người?

Như mọi khi, điều này rất phức tạp.

Đó là một ý tưởng được tạo ra

và theo cách khác, là một ý tưởng không hữu ích.

Botswana cách xa Sierra Leon một khoảng bằng

Ireland cách Kazakhstan.

và hai nước gần như khác nhau hoàn toàn.

Nhưng nếu không tóm tắt lại một chút

thì video này sẽ dài tới 1 tiếng.

Chúng tôi cũng đã nói chuyện với nhiều nhà khoa học cho video này

và họ bất đồng quan điểm về rất nhiều thứ.

Chủ yếu là ảnh hưởng của việc sinh đẻ đến tình trạng nghèo nàn.

Chúng tôi đã cố hết sức để tóm tắt nghiên cứu của mình và những gì họ nói,

nhưng hãy cứ tìm hiểu và xem những nguồn tin của chúng tôi,

nơi điều này được thảo luận kỹ hơn.

Được rồi, quay trở lại với bối cảnh toàn thế giới.

Vài thập kỷ trước, nhiều quốc gia Châu Á

cũng giống như Nam Sahara ngày nay.

Phần lớn dân số sống trong nghèo khổ cùng cực,

và tỉ lệ sinh đẻ thì rất cao.

Hãy xem Bangladesh.

Trong những năm 1960, một phụ nữ trung bình có bảy đứa con trong cả cuộc đời.

25% những đứa trẻ chết trước 5 tuổi,

và trong những đứa trẻ sống sót,

chỉ có 1 trong 5 là được tiếp cận giáo dục.

Tuổi thọ trung bình là khoảng 45 tuổi,

và thu nhập bình quân đầu người nằm trong mức thấp nhất thế giới.

Vậy nên trong những năm 1960,

Bangladesh đã bắt đầu kế hoạch hóa gia đình, dựa trên ba trụ cột chính.

1. Giáo dục giúp thay đổi cái nhìn của phụ nữ.

Những phụ nữ được giáo dục cao hơn muốn ít con hơn,

và trở thành mẹ muộn hơn.

2. Chăm sóc sức khỏe tốt hơn giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ,

dẫn đến phụ huynh muốn ít con hơn,

vì họ có thể mong đợi chúng sống sót.

3. Những người làm công tác mang biện pháp tránh thai đến cả những vùng hẻo lánh nhất,

đưa tỉ lệ sử dụng biện pháp tránh thai từ 8% năm 1975

lên 76% vào năm 2019.

Cùng nhau các biện pháp này nhanh chóng làm giảm tốc độ tăng trưởng dân số.

Năm 1960, trung bình một phụ nữ Bangladesh có 7 người con.

Năm 1996 là 4 con

và vào năm 2019 chỉ còn 2 con.

Điều này cũng thay đổi cơ cấu dân số

và kinh tế quốc gia.

Trước đây nhiều trẻ em được sinh ra

nhưng lại qua đời trước khi được đóng góp cho xã hội.

Vì trẻ em tử vong ít hơn và ít trẻ em được sinh ra hơn,

nhiều thứ thay đổi.

Trẻ em được giáo dục và trở thành người có ích cho xã hội

Chính phủ đã có thể chuyển nguồn vốn từ giảm tỉ lệ tử vong của trẻ

sang thúc đẩy nền kinh tế.

Đến năm 2024, Bangladesh được kỳ vọng sẽ ra khỏi

danh sách các nước kém phát triển

trở thành nước đang phát triển.

Một số nước châu Á khác như Hàn Quốc,

Ấn Độ, Thái Lan, hay Philippines,

đèu đã trải qua một quá trình tương tự, thậm chí họ còn nhanh hơn.

Đầu tư vào sức khỏe và giáo dục dẫn đến tỷ lệ sinh thấp hơn,

làm thay đổi cơ cấu dân số

và cho phép chính phủ thúc đẩy nền kinh tế.

Sao những thứ xảy ra mọi nơi khác không xảy ra ở Nam Sahara?

Châu Phi đã có chút bước tiến với tỉ lệ tử vong ở trẻ em.

Nhưng riêng ở Nam Sahara,

giáo dục được cải thiện chậm hơn các phần còn lại của thế giới.

Và trong khi biện pháp tránh thai được sử dụng gấp đôi từ năm 1990

Nhu cầu dùng biện pháp tránh thai hiện đại ở thanh thiếu niên vẫn chỉ ở khoảng 60%.

Các lý do khá phức tạp,

và là bất khả thi để có một câu trả lời ở đây.

Châu Phi là một nơi rộng lớn, với con người và nền văn hóa đa dạng,

nhưng có một vài yếu tố chính đặc trưng.

Nhiều quốc gia Nam Sahara bị chiếm làm thuộc địa

trong chỉ vài thập kỷ trước

và họ đã có một giai đoạn chuyển giao khó khăn khi giành được được độc lập.

Các quốc gia trẻ thường không đồng nhất

và thiếu sự đoàn kết.

Một vài khu vực liên tục bị tàn phá bởi nội chiến,

xung đột quân sự, hoặc có bộ máy chính phủ không ổn định,

khiến cho việc mở rộng cơ sở hạ tầng và chăm sóc sức khỏe khó hơn.

Nên Châu Phi có điểm xuất phát tệ hơn Châu Á.

Quân viễn chinh nước ngoài và cách nó được áp dụng, đặc biệt trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh,

cũng là một vấn đề gây tranh cãi.

Nhưng chủ đề này quá phức tạp để tóm gọn được trong vài câu,

nên chúng tôi sẽ làm một video khác về chủ đề này trong tương lai.

Và cuối cùng có những khía cạnh văn hóa khiến việc nói về

kế hoạch hóa gia đình ở Châu Phi khó khăn.

Các nhà phê bình nói rằng cố gắng làm giảm khả năng sinh sản là một sự xâm phạm văn hóa và truyền thống.

Nhưng không nhắc đến một vấn đề sẽ không giúp giải quyết được nó.

Không phải tất cả những điều này đúng với mọi quốc gia trong khu vực.

Sau tất cả chúng ta đang nói về 46 quốc gia

một số gặp rất nhiều khó khăn, số khác đã đang thịnh vượng,

tất cả đều khác nhau và có những vấn đề riêng.

Nếu tốc độ tăng trưởng dân số vẫn tiếp tục ở mức hiện tại

thì Châu Phi hạ Sahara có thể có hơn 4 tỷ người vào năm 2100.

Được rồi, vậy giờ có thể làm được gì?

Thật ra là rất nhiều!

Đầu tư và viện trợ đặc biệt

để giúp xây dựng hệ thống giáo dục, kế hoạch hóa gia đình, và chăm sóc sức khỏe.

Ngạc nhiên thay một thay đổi nhỏ có thể có tác động cực lớn.

Ví dụ, nếu phụ nữ được giáo dục tốt hơn

thường có con muộn hơn 2 năm,

khoảng cách nhỏ giữa thế hệ này và thế hệ tiếp theo

có thể dẫn tới ít đi 400 triệu người vào năm 2100,

với 3.6 tỷ người tất cả.

Nếu giáo dục và kế hoạch hóa gia đình được cung cấp cho mọi phụ nữ Châu Phi,

phổ cập biện pháp tránh thai biến việc có con thành một quyết định.

Nếu các gia đình có thể lựa chọn họ muốn có bao nhiêu con,

dự đoán sinh giảm đi 30% xuống còn 2.8 tỷ người.

Đây không chỉ là một lý thuyết;

có những ví dụ có sẵn, là lý do cho sự lạc quan.

Ethiopia, quốc gia với dân số lớn thứ hai Châu Phi,

đã có nhiều tiến bộ chỉ trong một khoảng thời gian ngắn.

Cải thiện dịch vụ sức khỏe dẫn đến giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ

từ 20% xuống 7% từ năm 1990.

Và tận 30% ngân sách hàng năm được đầu tư vào giáo dục,

và số lượng trường học tăng gấp 25 lần trong hai thập kỷ.

Vậy tóm lại, vẫn có những thử thách khó khăn trước mắt, nhưng hoàn toàn có thể giải quyết được.

Châu Phi hạ Sahara không cần sự thương hại hay quà tặng, mà cần sự chú ý và đầu tư hợp lý.

Đó là một khu vực giàu tài nguyên, văn hóa và nhiều tiềm năng

Nếu mọi thứ đi đúng hướng, chúng ta sẽ thấy được một biến đổi lớn, tương tự với hầu hết châu Á trong 30 năm vừa qua.

Video này là video cuối trong một series, được thực hiện nhờ khoản trợ cấp của tổ chức Bill & Melinda Gates. Và nghiên cứu này là của chúng tôi. Hãy xem trong phần mô tả!