ویدئو

متن

در طی دهه گذشته، «شیر» به مسئله ای نسبتا بحث‌برانگیز تبدیل شده.

برخی میگن که شیر یه غذای مغذی و ضروریه و برای سلامت استخوان ها حیاتی هست،

ولی دیگران میگن شیر میتونه باعث سرطان و مرگ زودرس بشه.

خب، کی درست میگه؟

و اصلا چرا ما شیر میخوریم؟

شیر پایه غذایی همه پستانداران بعد از تولد هست،

زمانی که دستگاه گوارشی مون ناکامل و کوچیکه.

در اصل یه غذای بسیار مقوی برای راه‌اندازی و رشد بدن ماست.

شیر سرشاره از ویتامین ها، چربی ها، مواد معدنی و قندِ شیر: لاکتوز.

علاوه بر اینها، برای مدتی بعد از تولد، همچنین حاوی پادتن ها و پروتئین هایی هست که

ما رو از عفونت ها محافظت و سیستم ایمنی رو تنظیم میکنه.

ولی تولیدش زحمت زیادی برای مادرهاست.

بهرحال انسانها از زمانی دیگه شیر مادر نمیخورن،

و به رژیم غذایی پدر و مادرشون تغییر رویه میدن.

اوضاع برای هزاران سال اینطوری بوده.

تا حدود یازده هزار سال پیش،

زمانی که اولین اجداد ما برای اولین بار در اجتماع های کشاورزی ساکن شدند.

خیلی زود، اونها اولین حیوانات شیری رو اهلی کردن:

بز، گوسفند و گاو.

اونها فهمیدن که حیوانات شیری میتونن چیزهای بی مصرف که فراوون یافت میشن رو بخورن،

و تبدیلشون کنن به غذایی مغذی و خوشمزه.

اونها از نظر شانس بقا تفاوت بزرگی ایجاد کردن،

بخصوص در زمان های سخت.

بنابراین گروه هایی که شیر در اختیار داشتن، دارای برتری فرگشتی بودن.

و به واسطه انتخاب طبیعی،

ژن های اجتماع هایی که زیاد شیر مصرف میکردن تغییر کرد.

این سازگاری فرگشتی مربوط میشه به یه آنزیم مخصوص: لاکتاز

نوزادان مقدار زیادی ازش در گوارش دارن،

که بتونن قندٍ شیر (لاکتوز) رو بشکنن و راحت شیر رو هضم کنن.

ولی هرچی سنمون بیشتر میشه، بدن لاکتازهای کمتری تولید می کنه.

در کل جهان، حدود 65 درصد جمعیت این آنزیم رو بعد از دوران نوزادی ندارن،

که این یعنی نمی تونن بیشتر از 150 میلی لیتر شیر در روز رو هضم کنن.

البته این «عدم تحمل لاکتوز» بطور یکنواخت در دنیا پخش نشده.

برای مثال در بعضی جوامع آسیای شرقی، تا 90 درصد میرسه.

شمال اروپا و آمریکای شمالی پایین ترین نرخ رو دارن.

احتمالا چند دلیل برای این توزیع ناهمسان وجود داره.

این خصلت (توانایی هضم شیر در بزرگسالی)

اولین بار با جهش تصادفی بطور مستقل در چندین جمعیت پدید اومده.

این واقعیت که کشاورزی بیشتر و بیشتر جایگزین شکار-گردآوری میشده

یه فشارِ انتخاب طبیعی ایجاد کرده.

افرادی که میتونستن لاکتوز رو هضم کنن، غذای بیشتری در اختیار داشتن،

که این یه برتری هست.

مهاجرت دامداران به شمال و بعد گسترش بیشتر، احتمالا جمعیتهایی که این خصلت رو نداشتن به عقب هل داده.

بسیار خب، اگه شیر برای هزاران سال بخش ارزشمندی از رژیم غذایی ما بوده، حالا چرا انقدر بحث‌برانگیز شده؟

یه سری ادعاهایی وجود دارن، هم در مورد اثرات مثبت و هم اثرات منفی شیر بر سلامتی.

ادعاها در مورد اثرات منفی، گستره وسیعی از مسائل رو پوشش میدن.

از اختلال استخوان‌زایی تا سرطان، و بیماریهای قلب و عروقی تا عدم تحمل و حساسیت ها.

خب، این ادعاها چقدر مستدل هستند؟

بعضی مطالعات قدیمی تر، رابطه ای بین شیر و خطر بالاتر سرطانهای سینه، روده بزرگ و پروستات یافتن.

ولی فرامطالعه ها هنوز هیچ تاثیری بر خطر ابتلا به سرطان پیدا نکردن.

برعکس، کلسیوم موجود در شیر میتونه حتی اثرات محافظتی در برابر سرطان روده بزرگ داشته باشه.

البته این میتونه اثر کلسیوم بطور کلی باشه، و معلوم نیست که شیر نقشی توش بازی کنه.

فقط مطالعات روی سرطان پرستات نشون دادن افرادی که بیشتر از یک و یک‌چهارم لیتر شیر میخوردن، خطر ابتلای بالاتری داشتن.

ولی بازم این ارتباط ناسازگاری داره و مطالعات دیگه هیچ تاثیری پیدا نکردن.

ما این مطالعات رو با جزئیات بیشتر در اسناد منابعمون بحث می کنیم. در کل، از مطالعات اینطور برمیاد که

اگه شما بین 100 تا 250 میلی لیتر شیر در روز بنوشین، نگرانی سرطان وجود نداره.

بطور مشابه، فرامطالعه ها هم نتونستن تاثیری از شیر یا محصولات لبنی بر

خطر بیماریهای قلبی، سکته یا نرخ کلی مرگ پیدا کنن.

حتی از بعضی مطالعات چنین برمیاد که فشار خون بالا بین افرادی که زیاد محصولات لبنی مصرف می کنن شیوعش کمتره،

اگرچه شواهد در این مورد به اندازه ای قوی نیستن که بشه با اطمینان چنین ادعایی کرد.

ولی در مورد استخوان ها کمی مسئله پیچیده تر میشه.

تعدادی مطالعات هیچ اثر مثبت یا منفی در بزرگسالان ندیدن.

اما چیزی که مردم بیشتر از همه نگرانش هستن دریافت میزان خطرناکی از آفت‌کشها، آنتی بیوتیک ها و هورمون ها هست.

در شیر هورمونهایی وجود داره، ولی در غلظت خیلی پایین.

مثلا برای اینکه به اندازه یه قرص هورمون دریافت کنین،

لازمه که 5000 لیتر شیر نوشیده باشین،

که تازه در اونصورت هم اکثر هورمونها توسط دستگاه گوارشتون نابود میشن،

قبل از اینکه بتونن تاثیری روی شما بذارن.

به همین خاطره که کلی قرصها روکش دارن، تا در مقابل دستگاه گوارش شما محافظت بشن.

در مورد آفت کش ها و آنتی بیوتیک ها،

در اکثر بخش های جهان نظارتهایی وجود داره که فقط مقادیر کاملا بی ضرری رو اجازه میدن.

اگه شیری سطح بالاتری از آفت کشها و آنتی بیوتیک ها رو داشته باشه، اجازه فروش ندارن.

پس در این خصوص چیزی برای نگرانی نیست.

به جز حساسیت ها و همچنین عدم تحمل لاکتوز،

شناخته شده ترین اثرات منفی شیر روی آکنه و همینطور ناراحتی کلی بعد از خوردن شیر یا محصولات لبنی هست،

و در این مورد اثرات کاملا واقعی هستن.

مثلا نشون داده شده که شیر بدون چربی بطور آماری نرخ آکنه رو 24 درصد افزایش میده.

حساسیت به شیر به ویژه در بین کودکان شایعه، مثلا در آلمان، یکی از هر 18 کودک حساسیت داره.

بطور کلی، این حساسیت ها با افزایش سن کمتر میشن یا از بین میرن.

بسیار خب، پس شیر غذایی سالمه؟

شیر، صرف نظر از اینکه از مادر باشه یا گاو، گوسفند، بز یا شتر، ارزش غذایی بالایی داره.

شیر حاوی تمام درشت‌‌مغذی ها و بسیاری ریزمغذی های لازم برای بدن هست.

بطور خاص در مناطقی که مردم کالری مورد نیاز رو دریافت نمی کنن،

شیر میتونه به یه زندگی سالم و نرخ پایین تر مرگ و میر کودکان کمک کنه.

برای اونهایی که در جهان توسعه یافته زندگی می کنن، بطور کلی

شیر ضرری نداره، اگه نسبت بهش حساسیت یا عدم تحمل نداشته باشید.

بخصوص برای کودکان، راه خوبی برای دریافت میزان بالایی کلسیمه،

و برای گیاهخوران، منبع خوبی از ویتامین ب12 و کلا ویتامین های گروه ب هست.

این به این معنا نیست که جایگزینی برای شیر با همون تاثیرات وجود نداره. شما برای سالم بودن نیاز ندارید حتما شیر بخورید.

قطعا شیر نمیتونه جایگزینی برای آب باشه.

شیر غذایی مقویه، و کالریهای اضافی که از افراط در خوردنش میتونه دریافت بشه روند چاقی رو تشدید می کنه.

مخصوصا شیر طعم‌دار یا شیر شکلات در حد نوشیدنی هایی مثل لیموناد هستن تا یه میان وعده سالم.

همچنین موضوع دیگه ای رو هم باید در نظر داشت

تولید شیر تاثیر قابل توجهی روی اقلیم جهان داره.

حدود 33 درصد زمین های کشاورزی برای چریدن حیوانات از جمله گاوهای شیری مصرف میشه.

اگرچه ردپای کربن ناشی از محصولات لبنی از سال 1990 کاهش داشته،

بازهم تولیدات لبنی عامل ایجاد 3 درصد کل گازهای گلخانه ای که منتشر میشن هست،

حتی بیشتر از مجموع کل هواپیماها روی هم.

شیر صنعت غول‌آسایی هست، و متاسفانه اکثر تولیداتش در دامداری های صنعتی باعث رنج وحشتناکی میشن.

گاوها رو بارها و بارها بارور میکنن، و زمانی کوتاه بعد از تولد از بچه هاشون جدا میشن،

و زمانی که بدنهای شکنجه شد‌ه‌شون از کار بیفته، سلاخی میشن.

ما نمیتونیم این رو نادیده بگیریم که بخش زیادی از شیری که مصرف می کنیم، از صنعتی میاد که

عملا شکنجه است و همچنین از عوامل تغییرات اقلیمی.

در مورد شیرهای گیاهی چطور؟

از نظر سطح پروتئین ها و ارزش غذایی، فقط شیر سویا میتونه با شیر گاو برابری کنه.

بقیه رو لازمه که بطور مصنوعی غنی‌سازی کرد تا به سطح مشابهی از ویتامین ها و کلسیم برسن،

تا بتونن جایگزینی برای شیر محسوب بشن.

گزینه دیگه ای هم به زودی ممکنه در دسترس قرار بگیره.

چندین استارت‌آپ شیرهای غیرحیوانی تولید کردن که

از نظر غذایی دقیقا با شیر یکسانند.

مثلا از طریق تخمیر توسط باکتریهای تغییریافته ژنتیکی.

این شیرهای آزمایشگاهی حتی قابلیت تبدیل به پنیر رو دارن،

چیزی که جایگزین های گیاهی شیر توش مشکل دارن، چون حاوی کیسین و پروتئین وی نیستن؛

ترکیبات اصلی که به محصولات لبنی طعم و ساختارشون رو میده.

البته بحث تاثیر زیست محیطی داستان کاملا متفاوتیه.

خیلی از جایگزین های شیر انرژی، زمین و آب بسیار کمتری برای تولید نیاز دارن،

و بنابراین تاثیر بسیار کمتری نسبت به شیر حیوانی بر محیط زیست دارن.

اگه میخواین کمترین تاثیرات منفی ممکن روی سیاره مون رو داشته باشید، بهترین گزینه هر نوع شیری هست در محل موجوده.

مثل تقریبا همه موضوعات، شیر مسئله پیچیده ای هست.

شیر برای اکثریت جمعیتی بی ضرره، و برای بسیاری از مردم در سراسر دنیا نقش حیاتی داره.

شیر یه غذای خوب و مغذی، ولی در عین حال مضر برای محیط زیسته و عامل رنج زیادی هست.

ما به عنوان یک جامعه باید تصمیم بگیریم که چطور میخوایم با این واقعیت ها رفتار کنیم.