Video

Transkript

Yolg’iz tushlik qilganimizda

begona shaharga ko’chib o’tganimizda,

dam olish kuni qolganlar band bo’lganida,

biz yolg’izlikni his qilamiz.

Ammo, so’nggi o’n yillikda bu o’tkinchi hissiyot

millionlab insonlar uchun odatga aylandi.

Angliyada 18-34 yoshli insonlarning 60 foizi o’zlarini yolg’iz his qilishadi.

Amerikada butun aholining 46 foizi o’zlarini mudom yolg’izlikda his qiladi.

Insoniyat tarixida aloqa eng yuksak rivojlangan zamonda yashashimizga qaramay,

aksariyat qismimiz o’zimizni yakka his qilamiz.

Yolg’izlik va tanholik bir-biridan tubdan farq qiladi.

Yolg’iz qolganda ko’nglingiz yorishib,

do’stlaringiz davrasida siqila boshlashingiz mumkin

Yolg’izlik sof subyektiv, shaxsiy kechinma hisoblanadi.

O’zingizni yolg’iz his qilyapsizmi,

demak chindan ham yolg’izsiz.

Odamlar bilan suhbatga no’noq odam o’zini yakka

his qiladi, degan yorliq bizga tanish bo’lsa kerak.

Ammo aholi orasida o’tkazilgan tadqiqotlar buni inkor etmoqda.

Yolg’izlik hech kimni chetlab o’tmaydi.

Pul, obro'

kuch, chiroy,

muloqot ko’nikmalari, buyuk shaxsiyat

hech narsa yolg’izlikka malham bo’la olmaydi.

chunki, u sizning vujudingizda yashayapti.

Yolg’izlik ochlik kabi organizmdagi jarayon.

Ochlik sizni fizilogik ehtiyojlariingizga

e’tibor berishga majburlasa,

yolg’izlik ijtimoiy ehtiyojlaringizga ahamiyat qaratishga majburlaydi.

Tanangiz ijtimoiy ehtiyojlaringiz haqida

qayg’uradi, zero bu ehtiyoj

million yil avval hayot yoki mamot masalasini hal qilgan.

Tabiiy tanlanish ajdodlarimizni birodarlikka va o’zaro aloqa

o’rnatishga qo’llab-quvvatlagan.

Ongimiz o’zgalarning fikr

va his-tuyg’ularini ilg’ash,

tanishlar orttirish va aloqa o’rnatishga

tobora yaxshiroq moslashib, o’sib borgan.

Odamlar orasida bo’lish bizning qonimizga singib borgan.

Siz 50 yoki 150 nafar odamlar orasida dunyoga kelib,

odatda shu insonlar bilan butun umr yashaysiz.

Kerakli kaloriyani to’plash,

xavfsiz va xotirjam bo’lish

yoki bolalarga g’amxo’rlik qilishni

bir o’zingiz eplay olmasdingiz.

Birga bo’lganlar tirik qolar,

yolg’iz qolganlar o’limga mahkum edi.

Shu bois, boshqalar bilan chiqishish muhim edi.

Ajdodlarimiz sherga yem bo’lishdan ko’ra

jamoadan uzoqlashib qolish

yoki jamoadan rad etilishni

hayot uchun xavfliroq hisoblashgan.

Bunga yo’l qo’ymaslik uchun

tanamiz o’zida “sotsial og’riq"ni yaratdi.

Bu ko’rinishidagi “og’riq”

rad etilishga qarshi evolyutsion moslashish edi

Bu huddi sizni yakkalanishdan qaytaruvchi

ogohlantirish tizimi edi.

Rad etilishdan ko’proq ozor chekkan ajdodlarimiz

boshqalar tomonidan rad etilganda,

xulqini o’zgartirgan va shu tariqa

qabilada qolishgan, aks holda

undan chiqarib yuborilgan

va katta ehtimol bilan

o’lishi aniq edi

Mana nega rad etilish og’ir botadi,

yolg’izlik esa undan-da azobli.

Bizni birlashtirib turgan bu mexanizm,

insoniyat o’zi uchun

yangi dunyo yaratgunga qadar,

uzoq davr mobaynida ishlab keldi.

Biz guvohi bo’layotgan YOLG’IZLIK EPIDEMIYASI

aynan Renessans davrida boshlangan edi.

G’arb madaniyati individualizmga

urg’u berishni boshladi

Mutafakkirlar o’rta asrlarning kollektivizm g’oyasidan voz kechishdi.

yangi protestantlik yo’nalishi esa

shaxsiy mas’uliyatga keng urg’u berdi.

Bu jarayon ayniqsa, Sanoat inqilobi davrida tezlashib ketdi.

Odamlar zavodda ishlash uchun o’z qishlog’i, dalasini tark etishdi.

Yuz yillab yashab kelgan jamoalar parchalanib,

shaharlar o’sa boshladi.

Dunyo shiddat bilan zamonaviylashib borgani sayin

bu jarayon tobora tezlashdi.

Bugun biz yangi ish, qayliq,

tajriba uchun uzoqlarga ko’chib boramiz

va qarindosh, birodarlarimizdan yiroqda yashaymiz.

Kamchilik insonlar bilan yuzma-yuz

ko’rishamiz va ularni avvalgidan kamroq ko’ramiz.

Amerikada 1985-yilda

odamlarning yaqin do’stlari 3 kishi bo’lgan bo’lsa

bu ko’rsatkich 2011-yilda 2 kishi edi.

Aksariyat insonlar surunkali yolg’izlikka

tasodifan mahkum bo’lishadi.

Siz voyaga yetishingiz bilan

ish, o’qish, sevgi, bola-chaqa

va internet bilan ovora bo’lib qolasiz.

Shunchaki, vaqt topish qiyinlashadi.

Vaqtni behuda sarflashning eng oson va qulay yo’li

uni do’stlar bilan sarflash.

Bir kuni uyg’onib,

o’zingizni yolg’iz his qilayotganingizni,

yaqinlikka muhtojligingizni anglaysiz.

Lekin, qariganda

yaqin munosabatlar qurish mushkullashadi,

shu tariqa, yolg’izlikni yengish qiyinlashadi.

iPhone, kosmik kemalarga o’xshash narsalar

insonga qanchalik yoqmasin,

ong va tana 50,000 yil avvalgi xususiyatlarini

hali ham yo’qotmagan.

Biz hali ham birgalikda yashashga moslashganmiz.

Keng miqyosli tadqiqotlarga ko’ra, surunkali yolg’izlik natijasida

paydo bo’lgan stress sog’liq uchun nihoyatda zararli hisoblanadi.

U tez qarishga, saratonning kuchayishiga, Altsgeymer xastaligining

tez rivojlanishiga, immun tizimining

sustlashuviga olib keladi.

Yolg’izlik semizlikdan ikki barobar

xatarliroq, u kuniga bir qutti tamaki chekish bilan teng.

Eng achinarlisi shuki, agar unga chek qo’ymasak,

u jiddiylashib borishi mumkin.

Jismoniy va sotsial og’riq miyadagi

yagona mexanizmga borib taqaladi, ularning ikkisi ham

bizga xatardek tuyiladi.

Sizda sotsial og’riq paydo bo’lganda,

himoya qobig’ingizga

kirib olasiz.

Agar yolg’izlik odatiy holga aylanib qolsa,

ong o’z himoya qobig’iga o’ralib olib,

har yerda adovat va jaholatni ko’ra boshlaydi.

Bu hali hammasi emas,

ba’zi tadqiqotlarning aniqlashicha, bu vaqtda ong ijtimoiy

signallarga o’ta sezgir bo’lish bilan birga

bu signallarni notog’ri talqin qilishni

boshlaydi. Atrofdagilarga

ko’p e’tibor bera boshlaysiz, lekin ularni tushunishingiz qiyinlashadi.

Yuzlarni ajratadigan ong sohasi faoliyati

izdan chiqadi va neytral yuz qiyofasini

yovuz qiyofa sifatida baholay boshlaydi,

natijada odamlarga ishonchingiz so’nadi.

Yolg’izlik sizni boshqlardan faqat yomonlik kutishga majburlaydi.

Tasavvuringizdagi shafqatsiz dunyodan

himoyalanish uchun o’z qobig’ingizga o’ralib olasiz,

natijada atrofdagilar ham sizga sovuqqon, odamovi

insonday qaray boshlashadi.

Agar yolg’izlik siz uchun odatiy holga aylanib

ulgurgan bo’lsa, eng avvalo,

o’zingiz o’ralashib qolgan nosog’lom siklni

ilg’ashga harakat qiling.

Odatda vaziyat bunday tus oladi.

Yolg’izlik insonni asabiy va g’amgin

qilib qo’yadi, natijada,

qulog’ingiz faqat salbiy fikrlarni

eshita boshlaydi.

O’zingiz va o’zgalar haqida salbiy fikrlay boshlaysiz,

bu xatti-harakatlaringizga ham ta’sir qiladi.

Odamlardan qocha boshlaysiz

va yanada yakkalanib qolasiz.

Bu sikl jiddiylashib, undan qutulish

tobora mushkullashadi.

Yolg’izlik sizni sindoshlaringizdan uzoqroqda o’tirishga,

do’stlaringiz qo’ng’irog’iga javob bermaslikka,

takliflar tugamaguncha, ularni rad etishga majbur qiladi.

Har birimizning o’z hikoyamiz bor

Agar u hikoyamizda boshqalar bizni ajratadi

deb hisoblasak, u rostan ham ro’yobga chiqishi mumkin

Shunday ekan, tashqi olam ham

aslida bizning tasavvurimiz mahsulidir

Yolg’izlik odatda sekin-astalik bilan rivojlanadi va

bir necha yillarda depressiyaga aylanishi,

o’zingiz istamasangiz ham boshqalardan uzoqlashishingizga

sabab bo’lishi mumkin.

Undan qutulish uchun, birinchi navbatda,

yolg’izlik tabiiy hissiyot

va uning hech qanday uyatli joyi yo’qligini

qabul qilish kerak.

Hamma ham hayotining qaysidir pallasida yolg’izlikni tuyadi,

uni jamiki insoniyat ahli his qiladi.

Bu hissiyotlaringiz sizni mo’jizaviy ravishda

tark etmaguncha,

ulardan qutila olmaysiz yoki e’tiborsiz qoldira olmaysiz,

ammo bu hissiyotni qabul qilib,

uning oqibatlaridan xalos bo’lish mumkin.

E’tiboringizni olayotgan narsalarni elakdan o’tkazing,

faqat salbiy fikrlarga

o’ralashib qolmayatganingizni tekshiring.

Deylik, hamkasbingiz bilan bo’lgan suhbat

chindan ham yomonmidi,

yoki neytral, yo hatto samimiy bo’lgandimi?

Suhbatning asl mavzusi nima edi?

Suhbatdoshingiz sizga nima dedi?

U chindan ham yomon so’zlarni tilga oldimi

yoki o’zingizdan bo’rttirib yubordingizmi?

Balki, suhbatdoshingiz salbiy munosabatda emasdir,

shunchaki vaqti kamdir.

Demak, tashqi olam haqida o’z tasavvurlaringiz bor,

boshqalardan faqat yomonlikni kutyapsizmi,

odamlar bilan suhbat qura turib,

uni oldindan taxmin qilyapsizmi?

Boshqalar atrofida o’zingizni ortiqchadek

his qilyapsizmi, ozor berishlaridan qo’rqib,

qalbingizni ocha olmayapsizmi?

Agar shunday bo’lsa, ko’nglingizdagi

shubhalarga erk bering.

Ular sizga qarshi emas deb tasavvur qila olasizmi?

Qalbingizni yana ochishga jazm qila olasizmi?

Nihoyat xatti-harakatlaringizga kelsak,

odamlar davrasiga kirish imkoniyatidan qochyapsizmi,

takliflarni rad etish yo’llarini izlayapsizmi,

o’zingizni avaylash uchun

boshqalarni o’zingizdan itaryapsizmi,

o’zingizni hujumda qolgandek his etyapsizmi

o’zi chindan ham yangi tanishlar izlayapsizmi?

yoki shu ahvolingizga ko’nikib bo’ldingizmi?

Albatta, hammaning vaziyati har xil,

bir qarashda vaziyatga aniq baho berish

mushkul

Agar muammolaringizni

yolg’iz hal qilishga ko’zingiz yetmasa,

mutaxassis yordamini olishga harakat qiling.

Bu ish ojizlarga emas, dovyuraklarga xos.

Ammo, biz yolg’izlikka,

baxtli bo’lish uchun yechilishi lozim bo’lgan

shaxsiy muammo yoki kemtiklik sifatida qaraymiz.

Bu keng ahamiyatga ega masala.

Insonlar yaratgan dunyo mo’jizadan hech ham farq qilmaydi,

lekin, biz yaratgan jamiyki olamshumul narsalar

o’zaro yaqinlikka bo’lgan

biologik va fundamental ehtiyojlarimizni

o’rnini bosa olmaydi.

Aksariyat hayvonlar o’zlariga

zarur narsalarni atrofidan olsalar,

biz, bizga zarur narsalarni

bir-birimizdan olamiz.

Va biz hayotimizni

shunday qurishimiz kerak

Keling, birga sinab ko’ramiz, tanishingiz bilan aloqaga chiqing

Balki o’zingizni biroz yolg’iz his qilayotgandursiz

yoki kimningdir ko’nglini ko’tarmoqchidursiz

Buni qizig’i yo’q, bugunoq uchrashing.

Balki anchadan beri

ko’rishmagan o’rtog’ingizga yozarsiz,

yoki hamkasbingizni qahvaga taklif qilarsiz,

yoki qadrdon insoningizga qo’ng’iroq qilarsiz,

Yo shunchaki borishga yuragingiz

oshiqmayotgan biror yerga boring.

Hamma har xil, sizga nima yoqishini o’zingiz yaxshi bilasiz.

Balki, bu hech qanday natija bermas, unda hech qisi yo’q.

Bu ishlardan biror natijani ko’zlamang.

Maqsad shunchaki qardoshlik mushaklarini

keyinchalik mustahkamroq qilish uchun ularni mashq qildirish,

yoki kimgadir yordam qo’lini cho’zish

Ushbu videoni tayyorlash vaqtida

o’zimiz o’qigan kitoblardan ikkitasini tavsiya qilamiz

Gay Vinch tomonidan yozilgan

“Emotsional birinchi yordam” kitobi,

yolg’izlikni foydali bo’lishi mumkinligi

va undan xalos bo’lish

usullarini tushuntiradi

Jon T. Kachiopo va Uilyam Patrik tomonidan yozilgan

“Yolg’izlik” nomli kitobda

yolg’izlikni yengishning samarali usullari

bayon etilgan

Nima uchun yolg’izlikni his qilamiz,

u jamiyatga qanday yoyiladi

va uni yengish borasida ilm-fan qanday fikrda,

degan savollarga sodda

va ilmiy tilda javob berilgan.