Video
Transcript
Na Disemba 2019, ndị ọchịchị China
gwara ụwa na nje na-agbasa n’obodo ha.
N’ime ọnwa ndị na-esote, ọ gbasara na mba ndị ọzọ, na-enwe ikpe okpukpu abụọ n’ime ụbọchị.
Nje virus a bụ nnukwu ọrịa iku ume metụtara Coronavirus 2
nke na-ebute ọrịa a na-akpọ Covid-19 na onye ọ bụla na-akpọ naanị coronavirus.
Gịnị n’ezie na-eme mgbe ọ na-efe efe mmadụ, gịnịkwa ka anyị nile kwesịrị ime?
[Egwu Intro
] N’ezie nje bụ naanị ihe dị n’ime mkpụrụ ndụ ihe nketa yana protein ole na ole, n’ezie na ọ bụghị ihe dị ndụ.
Ọ nwere ike ime onwe ya karịa site na ịbanye na cell dị ndụ.
Corona nwere ike gbasaa site na mbara ala,
mana amabeghị ogologo oge ọ ga-adị ndụ na ha.
Ụzọ isi agbasa ya dị ka ọ bụ ọrịa droplet mgbe ndị mmadụ na-ata ụkwara, ma ọ bụ ọ bụrụ na ị metụ onye na-arịa ọrịa aka ma ihu gị,
kwuo na-ehichapụ anya gị ma ọ bụ imi.
Nje na-amalite njem ya ebe a, wee na-agba ịnyịnya dị ka ebe mgbaba n’ime ahụ
ebe ebe ọ na-aga bụ eriri afọ, splin ma ọ bụ ngụgụ, ebe ọ nwere ike inwe mmetụta dị egwu.
Ọbụlagodi nje corona ole na ole nwere ike bute ọnọdụ dị egwu.
Ngụgụ nwere ọtụtụ ijeri mkpụrụ ndụ epithelial.
Ndị a bụ mkpụrụ ndụ dị n’ókè nke ahụ gị, na-ekpuchi akụkụ ahụ gị na mucosa na-eche ka ọ bute ya.
Corona na-ejikọta na otu onye na-anabata ya na akpụkpọ anụ nke onye ọ metụtara iji gbanye ihe mkpụrụ ndụ ihe nketa ya.
The cell, na-amaghị ihe na-eme, na-emezu ntụziaka ọhụrụ, nke mara mma dị mfe:
detuo na megharia.
Ọ na-ejupụta n’ọtụtụ nbibi nke nje mbụ ahụ ruo mgbe ọ ruru ebe dị oke egwu wee nata otu usoro ikpeazụ,
ibibi onwe ya.
Ụdị cell ahụ na-agbaze, na-ahapụ irighiri akwara corona dị njikere ịwakpo ọtụtụ sel.
Ọnụ ọgụgụ nke mkpụrụ ndụ ndị butere ọrịa na-abawanye nke ukwuu
Mgbe ihe dị ka ụbọchị 10 gasịrị, ọtụtụ nde mkpụrụ ndụ ahụ bu ọrịa, ọtụtụ ijeri nje na-ejupụtakwa n’akpa ume.
Nje virus ahụ emebeghị nke ukwuu, mana corona ga-ahapụ gị ezigbo anụ ọhịa
, usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ.
Usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ, ebe ọ nọ iji chebe gị, nwere ike ịdị ize ndụ nye onwe gị ma chọọ iwu siri ike.
Ka mkpụrụ ndụ na-alụso ọrịa ọgụ na-awụba na ngụgụ iji lụso nje a ọgụ, Corona na-ebute ụfọdụ n’ime ha ma na-akpata ọgba aghara.
Selụ enweghị ntị ma ọ bụ anya.
Ha na-ekwurịtakarị okwu site na obere protein ozi a na-akpọ cytokines.
Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mmeghachi omume mgbochi ọ bụla dị mkpa bụ ha na-achịkwa.
Corona na-eme ka mkpụrụ ndụ na-alụso ọrịa ọgụ na-ewekarị iwe ma na-eti ogbugbu ọbara.
N’otu aka ahụ, ọ na-etinye usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ n’ọgụ ọgụ ma na-ezigara ndị agha karịa ka o kwesịrị, na-emefusị ihe onwunwe ya na imebi.
Ụdị sel abụọ na-akpachapụ anya.
Nke mbụ, neutrophils, bụ ndị dị mma na-egbu ihe, gụnyere sel anyị.
Ka ha na-abata na puku kwuru puku ha, ha na-amalite ịmịpụta enzymes na-ebibi ọtụtụ ndị enyi dị ka ndị iro.
Ụdị mkpụrụ ndụ ndị ọzọ dị mkpa nke na-abanye n’ime oké iwe bụ mkpụrụ ndụ T-egbu egbu, bụ́ ndị na-enyekarị sel ndị nwere ọrịa iwu igbu onwe ha.
N’ịbụ ndị nwere mgbagwoju anya dị ka ha nọ, ha na-amalite ịtụ mkpụrụ ndụ ahụike ka ha gbuokwa onwe ha.
Ka mkpụrụ ndụ ndị na-alụso ọrịa ọgụ na-abata, ka ha na-emebi emebi, na anụ ahụ ngụgụ ahụ siri ike ka ha na-egbu.
Nke a nwere ike ịka njọ nke na ọ nwere ike ịkpata mmebi na-adịgide adịgide, nke na-eduga ná nkwarụ ogologo ndụ.
N’ọtụtụ ọnọdụ, usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ na-eji nwayọọ nwayọọ nwetaghachi njikwa.
Ọ na-egbu mkpụrụ ndụ ndị butere ọrịa ahụ, na-egbochi nje ndị na-achọ ibunye ndị ọhụrụ ma na-ekpochapụ n’ọgbọ agha.
Na-amalite mgbake.
Ihe ka ọtụtụ n’ime ndị bu ọrịa Corona ga-esi na ya nwee mgbaàmà dị nro.
Mana ọtụtụ ikpe na-adị njọ ma ọ bụ ọbụna dị egwu.
Anyị amaghị pasentị n’ihi na ọ bụghị ikpe niile ka achọpụtara,
mana ọ dị mma ịsị na enwere ọtụtụ ihe karịa na flu. N’ọnọdụ ndị ka njọ,
ọtụtụ nde mkpụrụ ndụ epithelial anwụọla, ya na ha, mkpuchi mkpuchi akpa ume na-apụkwa.
Nke ahụ pụtara na alveoli - obere akpa ikuku site na iku ume - nwere ike ibute nje bacteria na-adịghị abụkarị nnukwu nsogbu.
Ndị ọrịa na-enweta oyi baa.
iku ume na-esi ike ma ọ bụ ọbụna daa, na ndị ọrịa chọrọ ikuku ventilashị ka ha dịrị ndụ.
Usoro ahụ ji alụso ọrịa ọgụ ọgụ n’ụzọ zuru oke ruo ọtụtụ izu wee mepụta ọtụtụ nde ngwa ọgụ.
Na ka ọtụtụ puku nje bacteria na-amụba ngwa ngwa, ọ na-ejupụta.
Ha na-abanye n’ọbara na-erubiga ókè; ọ bụrụ na nke a emee, o yikarịrị ka ịnwụ anwụ.
A na-atụnyere nje Corona na flu, mana n’ezie, ọ dị ize ndụ karịa.
Ọ bụ ezie na ọnụ ọgụgụ ọnwụ ahụ siri ike ịbelata n’oge ọrịa na-
efe efe na-aga n’ihu, anyị maara nke ọma na ọ na-efe efe ma na-agbasa ngwa ngwa karịa flu.
Enwere ọdịnihu abụọ maka ọrịa na-efe efe dị ka Corona: ngwa ngwa na nwayọ.
Kedu ọdịnihu anyị ga-ahụ dabere n’otú anyị niile si eme ya n’oge mmalite nke ntiwapụ ahụ.
Ọrịa na-efe efe ngwa ngwa ga-abụ ihe jọgburu onwe ya na-efu ọtụtụ ndụ;
Akwụkwọ akụkọ ihe mere eme agaghị echeta ọrịa na-efe efe ngwa ngwa.
Ọnọdụ kachasị njọ maka ọrịa na-efe efe ngwa ngwa na-amalite site n’ọnụọgụ ọrịa dị ngwa ngwa
n’ihi na ọ nweghị usoro eji eme ihe iji belata ya.
Gịnị mere nke a ji dị njọ?
Na ọrịa na-efe efe ngwa ngwa, ọtụtụ mmadụ na-arịa ọrịa n’otu oge.
Ọ bụrụ na ọnụọgụ ahụ buru ibu, usoro nlekọta ahụike agaghị enwe ike ijikwa ya.
Enweghị akụrụngwa zuru oke, dị ka ndị ọrụ ahụike ma ọ bụ akụrụngwa dị ka ikuku ventilashị, hapụrụ iji nyere mmadụ niile aka.
Ndị mmadụ ga-anwụ n’enweghị ọgwụgwọ.
Na ka ọtụtụ ndị ọrụ ahụike na-arịa ọrịa n’onwe ha, ikike nke usoro nlekọta ahụike na-adaba n’ihu.
Ọ bụrụ na nke a emee, mgbe ahụ, a ga-eme mkpebi jọgburu onwe ya banyere onye ga-adị ndụ na onye na-agaghị adị ndụ.
Ọnụọgụ nke ọnwụ na-arị elu nke ukwuu n’ọnọdụ dị otú ahụ.
Iji zere nke a, ụwa - nke ahụ pụtara anyị niile - kwesịrị ime ihe ọ bụla o nwere ike ime iji mee ka nke a bụrụ ọrịa na-adịghị ngwa ngwa.
A na-eji azịza ziri ezi na-ebelata ọrịa na-efe efe.
Karịsịa n’oge mmalite, ka onye ọ bụla na-arịa ọrịa nwee ike nweta ọgwụgwọ yana enweghị nsogbu ọ bụla n’ụlọ ọgwụ ndị nwere oke.
Ebe ọ bụ na anyị enweghị ọgwụ mgbochi Corona, anyị ga-enyocha omume anyị na mmekọrịta mmadụ na ibe ya,
iji mee ka ọgwụ mgbochi ọha. Nke a pụtara nnọọ ihe abụọ:
- Ịghara ibute ọrịa; na 2. Aghara ibunye ndị ọzọ ọrịa.
N’agbanyeghị na ọ dị ka ihe na-adịghị mkpa, ihe kacha mma i nwere ike ime bụ ịsa aka gị.
Ncha bụ n’ezie ngwá ọrụ dị ike.
Nje nje korona dị n’ime ihe bụ isi abụba;
ncha na-agbaji abụba ahụ wee hapụ ya enweghị ike ibunye gị ọrịa.
Ọ na-emekwa ka aka gị na-amị amị, na site n’usoro ịsa ahụ, nje na-adọkapụ.
Iji mee ya nke ọma, saa aka gị dị ka à ga-asị na i gbuchapụla jalapeños ma chọọ itinye lensị kọntaktị gị ọzọ.
Ihe na-esote bụ ndọpụ uche ọha, nke na-abụghị ahụmịhe mara mma,
mana ọ bụ ihe mara mma ịme. Nke a pụtara: enweghị mmakọ, enweghị aka.
Ọ bụrụ na ị nwere ike ịnọ n’ụlọ, nọrọ n’ụlọ iji chebe ndị kwesịrị ịnọrọ ọha mmadụ ka ha rụọ ọrụ:
site na ndị dọkịta ruo ndị na-akwụ ụgwọ ego, ma ọ bụ ndị uwe ojii;. Ị dabere na ha niile; ha niile dabere na gị ka ị ghara ịrịa ọrịa.
N’ọkwa ka ukwuu, enwere iche iche, nke nwere ike ịpụta ihe dị iche iche, site na mmachi njem ma ọ bụ iwu n’ezie ịnọ n’ụlọ.
Kwarantaini adịghị mma ịhụta ma ọ bụghị ewu ewu.
Mana ha zụtara anyị - yana ọkachasị ndị nyocha na-arụ ọrụ na ọgwụ na ịgba ọgwụ mgbochi - oge dị oke mkpa,
yabụ ọ bụrụ na etinyere gị iche, ị kwesịrị ịghọta ihe kpatara ya, wee kwanyere ya ugwu.
Ọ dịghị nke na-atọ ụtọ. Ma ileba anya na nnukwu foto, ọ bụ ọnụ ahịa dị obere n’ezie ịkwụ.
Ajụjụ banyere otú ọrịa na-efe efe si ejedebe, dabere n’otú ha si malite;
ọ buru na ha ebido ngwa ngwa n’ebe di nkpọda, ha agwusiwo ike.
Ọ bụrụ na ha ebido nwayọ, na mkpọda na-adịghị steepụ, ha na-akwụsị ọ dị mma.
Ma, n’oge a, ọ dị n’aka anyị niile.
N’ụzọ nkịtị, na
n’ụzọ ihe atụ.
Enwere nnukwu ekele maka ndị ọkachamara nyere anyị aka n’oge dị mkpirikpi na vidiyo a,
karịsịa Ụwa Anyị Na Data,
mbipụta n’ịntanetị maka nyocha na data gbasara nsogbu kachasị ukwuu n’ụwa
na otu esi eme ọganihu na-edozi ha.
Lelee saịtị ha. Ọ gụnyekwara ibe a na-emelite mgbe niile na oria ojoo Corona
[Egwu Outro]